USAGE AREAS OF GİRDLES IN ANAMUR DISTRICT BAHŞIŞ VILLAGE

Yıl 2021, Sayı: 18, 54 - 73, 28.06.2021

Serpil Erdeliğ Demirbaş Hande Kılıçarslan

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2021.148

Öz

Weaving, which is an indispensable part of the nomadic life in Anatolia, maintains its importance in handicrafts today as it was in the past. The weaving culture has emerged as a result of the living conditions of the society to which it belongs. Girdle weaving has an important place in the art of weaving, one of the traditional Turkish handicrafts.
Girdles used in almost every region of Anatolia; It is found in the dowry of young girls who will marry, it serves as a handle and handle in the weaving used for transportation, it is used for tying the baby cradle, carrying the baby on the back, it is a tool of decoration in clothes and preserves its place as a field of use in many other areas. One of the regions where girths are made and used is Bahşiş village of Anamur district. Girth in the Bahşiş village; It is woven on a simple floor loom, which is formed by two rods stuck to the ground and whose distance is adjusted according to the length of the fabric. In the region, girth weaving; Although its raw material, color and pattern have been subjected to some differences, it has not changed technically. While old weavings consist of woolen yarns colored with natural dyes or bristle yarns spun in natural colors, nowadays it is seen that ready-made yarns colored with chemical dyes are also used. In this research, the usage areas of girth weaving, which are still being made or existing in Anamur Bahşiş village, were examined with examples.
The developments and changes brought about by modern life have led to changes in handicrafts, especially in girth weaving, which has an important place in the art of weaving. This change has resulted in the fact that the girth weaving, which was woven more in the past in the past, started to be forgotten as a result of the weaving of less people today. This negative change has negatively affected the usage area of the girth fabric. These girths are still slightly woven and used by local women.

Anahtar Kelimeler

Handcraft, Weaving, Girdle, Anamur, Bahşiş Village

ANAMUR İLÇESİ BAHŞİŞ KÖYÜNDE KOLANLARIN KULLANIM ALANLARI

Öz

Anadolu’da Yörük hayatının vazgeçilmez bir parçası olan dokumacılık, geçmişte olduğu gibi günümüzde de el sanatları alanındaki önemini korumaktadır. Dokuma kültürü, ait olduğu toplumun yaşam şartlarının bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Kolan dokuma, geleneksel Türk el sanatları çeşitlerinden biri olan dokumacılık sanatı içinde önemli bir yer tutmaktadır.
Anadolu’nun hemen hemen her yöresinde dokunan ve kullanılan kolanlar; evlenecek olan genç kızların çeyizlerinde bulunmakta, taşımada kullanılan dokumalarda sap ve kulp görevi görmekte, bebek beşiği bağlamada, bebeği sırtta taşımada kullanılmakta, giysilerde süsleme aracı olmakta ve daha birçok alanda kullanım alanı olarak yerini korumaktadır. Kolanların yapıldığı ve kullanıldığı yörelerden biri de Anamur ilçesine bağlı Bahşiş köyüdür. Bahşiş köyünde kolanlar; dokumanın uzunluğuna göre mesafesi ayarlanan ve yere çakılan iki çubuğun oluşturduğu basit yer tezgâhında dokunmaktadır. Yörede kolan dokumacılığın; hammaddesi, rengi ve deseni bazı farklılıklara uğrasa da teknik olarak bir değişime uğramamıştır. Eski dokumalar, doğal boyalarla renklendirilen yün iplikler ya da doğal renkte eğrilen kıl ipliklerden oluşurken, günümüzde ise kimyasal boyalarla renklendirilen hazır ipliklerin de kullanıldığı görülmektedir. Bu araştırmada, Anamur Bahşiş köyünde halen dokunmakta olan veya var olan kolanların dokumaların kullanım alanları örneklerle incelenmiştir.
Modern yaşamın getirdiği gelişim ve değişimler el sanatlarında, özellikle de dokumacılık sanatında önemli bir yeri olan kolan dokumada değişimlere sebep olmuştur. Bu değişim Bahşiş köyünde, geçmişte daha çok dokunan kolanların günümüzde daha az kişilerce dokunması sonucu unutulmaya başlaması sonucunu doğurmuştur. Bu olumsuz değişim, kolanların kullanım alanını da olumsuz etkilemiştir. Bu dokumalar, yöre kadınları tarafından halen az da olsa dokunmakta ve kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

El Sanatı, Kolan, Dokuma, Anamur, Bahşiş Köyü

Kaynakça

• Akan, Meral, “Yörüklerde Taşımada Kullanılan Dokumalar”, Ankara: Icanas 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15.09.2007, Cilt: 1, 2008, s. 21-43.
• Arslan Yüceer, Halime, “Kolan Dokumanın Giysi Tasarımında Kullanılması” Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 1 (2014). 123-139.
• Atlıhan, Şerife. Anadolu ve Topkapı Sarayı'ndan Çarpana Dokumalar, İstanbul Marmara Üniversitesi Yayınevi, 2017.
• Deniz, Bekir. Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygıları, Ankara. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayını, 2000.
• Evecen Arzu, Etikan Sema ve Kılıçarslan Hande. “Günümüzde El Sanatlarına Yaklaşım; Ödemiş İğne Oyaları Örneği”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 1, (2017). 321-332.
• Kahvecioğlu, Habibe. “Türkiye'de Kolan Dokumacılığı Güzelpınar Köyü (Denizli) Örneği”, Ankara: Icanas 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 2007, s. 729-748.
• Kartal Zerrin, Ölmez Filiz N. Isparta Yöresel Kadın Giysileri, Isparta: T.C. Isparta Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları 11, 2014.
• Kılıçarslan, Hande ve Etikan Sema. “Yalvaç İlçesi Ölümlük-Dirimlik Dokumaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi ART-E, 15 (2015). 79-94.
• Nas Erdem, Gönül “Yörük Kültüründe Düğün-Ölüm Adetleri ve Adlandırmaları (Anamur Örneği)” Jaurnal of Turkish Language and Literature, 2 (2015), s.25-32.
• Onuk Taciser, Akpınarlı Feriha, Ortaç H. Serpil ve Alp K. Özlem, İçel El Sanatları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1998.
• Pınar Kuzu, Fatma. Anamur Folkloru, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2010.
• Sarı Kahvecioğlu, Habibe ve Baş, Yeşim. “Kültür Mirasımız “Kolan Dokumalar” ve Akkoç Köyü Kolan Dokuma Örnekleri”, Milli Folklor Dergisi, 98 (2013), s. 187-196.
• Tokatlı, Suzan Suzi ve Nas Erdem, Gönül. “Anamur Ağzından Derleme Sözlüğü'ne Katkılar” Ağız Araştırmaları Dergisi, 5 (2012). 33-45.
• Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük (Düzenlenmiş, Yeni Baskı). Konya: Karatay Yayınları, 2019.
• Erdeliğ, Ali, 75-80 Yaşında, Hayvancılık, Karşılıklı Sözlü Görüşme, 2021.
• Erdeliğ, Şerife, 75 Yaşında, Ev Hanımı ve Dokumacı, Karşılıklı Sözlü Görüşme, 2021.
• Filiz, Mümine, 70 Yaşında, Ev Hanımı ve Dokumacı, Karşılıklı Sözlü Görüşme, 2021.
• Kerbali, Fatma, 76 Yaşında, Ev Hanımı ve Dokumacı, Karşılıklı Sözlü Görüşme, 2021. Tunç, Nafiye, 53 Yaşında, Ev Hanımı ve Dokumacı, Karşılıklı Sözlü Görüşme, 2021.