İRAN GABBEH HALILARI

Yıl 2023, Sayı: 22 - ARIŞ 22. SAYI, 103 - 115, 29.06.2023

Ömer Zaimoğlu Karim Mırzaee

https://doi.org/10.32704/akmbaris.2023.181

Öz

Gabbeh halıları; Farsça Gabbeh kelimesi ham veya doğal, kesilmemiş veya "kaba" anlamına gelir. Gabbeh, dünyanın en iyi bilinen kaba İran dokumacılığıdır. Orta Güney Zagros'un dağlarında ve ovalarında dokunan halı ve kilimler yüzyıllardır Gabbeh aşireti için dokunmaktadır. Gabbeh halılarının en belirgin özelliği de nispeten daha az düğüm sıklığı ile dokunan kaba halılar olmalarıdır. Tasarımlar tipik olarak şekilli, tarz olarak geometrik ve semboliktir. En yaygın Gabbeh duvar halıları, dokumacının "masal" parçalarını tasvir eden sayılar ve sembollerle asimetrik olarak bir hikaye anlatmak için dokunan türleridir.
Gabbeh halıları dönemin en iyi halıları olan İran ve İran halılarının aksine kaba, katları uzun ve düğüm sayısı diğer halılara göre çok daha azdır. Tüm kusurlarına rağmen 1970'li yıllarda popüler olmaya başlayan Gabbeh halıları, 1974 yılında Avrupa ve Amerika'da tanıtılarak tüm dünyaya hızla yayılmıştır.
Bu çalışmada İran'da göçebe halk tarafından dokunan, Zagros Dağları ve ovalarında üretilen ve T.C. Antalya 4. İcra Hukuk Mahkemesi'nin 2015/274 sayılı dosyasıyla tutanak altına alınan 10 adet Gabbeh halısı teknik, desen ve renk açısından ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gabbeh, Halı, İran, Zagros, Dokuma

IRAN GABBEH CARPETS

Öz

Gabbeh carpets; The Persian (Iranian) word Gabbeh means something raw or natural, uncut or "rough". Gabbeh is the world's best known coarse Iranian weaving. Carpets and rugs woven in the mountains and plains of central south Zagros have been woven for the Gabbeh tribe for centuries. Another feature of Gabbeh carpets is the coarse carpets woven with relatively low knot density. The designs are typically geometric and symbolic in shape and style. The most common Gabbeh tapestries are types woven to tell a story, asymmetrically, with numbers and symbols depicting "tale" pieces of the weaver.
Gabbeh carpets, unlike the Persian and Persian carpets, which are the best carpets of the period, are coarse, the layers are long and the number of knots is much less than other carpets. Despite all their flaws, Gabbeh carpets started to become popular in the 1970s, and in 1974, they were promoted in Europe and America and spread rapidly all over the world.
In this study, woven by the nomadic people in Iran, produced in the Zagros Mountains and plains and T.C. 10 Gabbeh carpets, which were seized and taken into custody with the file numbered 2015/274 of the Antalya 4th Enforcement Law Court, will be discussed in terms of technique, pattern and color.

Anahtar Kelimeler

Gabbeh, Carpet, Iran, Zagros, Weaving

Kaynakça

• Arslan, Sevim. “Tülü - Gabbeh - Ryjiy”. Arış Dergisi (1998 ): 44-53
• Afşar, Mahmud, . “Gencine i Esnad”. Ayande, 1981, Sayı 3, sayfa: 290
• Deniz, Bekir, Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygılar,Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2000
• Deniz, Bekir, “Anadolu Halı Sanatına Has Özellikler”,Türkoloji Dergisi, No:2, Mart Nisan Sayısı, Türkistan, 2004
• Fokker, Nicolas, Persian and Other Oriental Carpets for Today, Stockholm: Inter book Bublishing, 1973
• Kaya, Büşra, İranda Dokunan Gabbeh Halıları Örneklerinin İncelenmesi ve Kataloglanması, Lisans Tezi, Antalya, 2016
• Macdonald, Brian, Tribal Rugs, London: ACCt Books, 2017
• Parham, Syrus, Tribal and Village Rugs from Fars, Amir, Tehran: Kabir publications, 1991
• Tanavoli, Parviz, Gabbeh: art underfoot, Tehran, Yassavoli Publications, 2004
• Zaimoğlu, Ömer, T.C. Antalya 4. İcra Hukuk Mahkemesinin 2015/274 Esas Sayılı Dosyası ile Haczedilip Muhafaza Altına Alınan Halı Raporu, 2015
• https://www.google.com.tr/maps/@31.276369,46.8327372,6z?hl=trİran Access:07.08.2022