ANKARA’DA ELE GEÇEN KARAMANLICA (GREK HARFLİ TÜRKÇE) BİR OKUL KİTÂBESİ

Yıl 2022, Sayı: 84, 27 - 35, 01.07.2022

Cemal Ekin

Öz

Ortodoks Hristiyanların Türkçeden başka dil bilmeyenlerine “Karamanlı” Karamanlıların, konuştukları dile ise; “Karamanlıca, Karamanlı Türkçesi, Karaman Türkçesi” denmektedir. Karamanlılar ise konuştukları dili; ‘’Yavan Türkçe, Türkçe, açık Türkçe, sade Türkçe, kaba Türkçe, Türk dili veya Anadolu lisanı’’ olarak adlandırmıştır.
Mübadele ile Yunanistan’a gönderilen Karamanlıların yaşadıkları yerleşimlerde bıraktıkları taşınmaz kültür varlıkları arasında kiliseler, mezar taşları, konutlar, çeşme ve hamamlar önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada Ankara’da bulunduğu söylenerek Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ne teslim edilen Karamanlıca bir kitâbe, bu güne kadar tespit edilen tek okul kitâbesi olması nedeniyle önemlidir. Karamanlılar’a ait taşınmaz kültür varlıkları arasına okula ait Karamanlıca bir kitâbenin katılması yapı çeşitliliğini ve kitâbelerde Karamanlıca kullanım yaygınlığını göstermesi açısından değerlidir. Bu kitâbe Karamanlılara ait okulların da olduğunun anlaşılması ve Karamanlıcanın nereden/nasıl öğrenildiği göstermesi açısında da önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karamanlılar, Karamanlıca, kitâbe, Anadolu Medeniyetleri Müzesi

Kaynakça

• ANZERLİOĞLU, Yonca, Karamanlı Ortodoks Türkler, Ankara, 2003.
• ANZERLİOĞLU, Yonca, “Tarihî Verilerle Karamanlı Ortodoks Türkler”, Hacı Bektaş Velî Dergisi, 51, 2009:171-188.
• BALTA, Evangelia, “Anadolu’lu Türkofon Hristiyan Ortodoksların Ulusal Bilinçlerini Araştırmaya Yarayan Kaynak Olarak Karamanlıca Kitapların Önsözleri”, Tarih ve Toplum, 13/74, 1990 : 84.
• BARKAN Ömer Lütfi, Süleymaniye Cami ve İmareti İnşaatı (1550 - 1557), Cilt 1-2, TTK Yayınları, Ankara, 1972.
• ÇETİNKAYA, Canan, Ankara’da Gayrimüslim Tüccarlar ve Sof Ticareti (17. Yüzyıl). Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi, Ankara 1(1), 2020 : 97-117.
• ECKMANN, Janos, “Yunan Harfli Karamanlı İmlâsı Hakkında”, Türk Dili ve Tarihi Hakkında Araştırmalar, 1950 : 27-31.
• EKİN, Cemal, “Kayseri’de Grek Harfli Türkçe (Karamanlıca) Kitâbeli Kiliseler”, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, Saraybosna / Bosna-Hersek, 2013.
• EKİN, Cemal, “Sahiplenilmemiş Miras: Grek Harfli Türkçe (Karamanlıca) Kitâbeli Eserler”, Üçüncü Uluslararası Dil ve Edebiyat Konferansı “Avrupa’da Türkçe”, Tiran/Arnavutluk, 2014 : 123-139.
• EKİN, Cemal, Karamanlıca (Grek Harfli Türkçe) Kitâbeli Kiliseler, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2019.
• EKİN, Cemal. “Karamanlıların Soy Kütükleri : Karamanlıca (Grek Harfli Türkçe) Kitâbeli Mezar Taşları”, Sanat Tarihi Dergisi, XXVI / 2 Ekim | October, 2017 : 221-241.
• EKİNCİKLİ, Mustafa, Türk Ortodoksları, Ankara, 1998.
• EKİZ, Mehmet, “Niğde’deki Hristiyan Türk Kiliselerinde Yer Alan Ejder Figürleri: İkonografik Açıdan Bir Bakış”, Sanat Tarihi Dergisi Sayı/Number XX/1 Nisan/ April, , 2011 : 39-62.
• EKİZ, M., Niğde’de Hristiyan Türklere Ait Olduğu Düşünülen Üç Hamam, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi Cilt : 3, Sayı : 5, Temmuz 2014 : 95 - 117.
• EYİCE, Semavi, “Anadolu’da Karamanlıca Kitâbeler II (Grek Harfleriyle Türkçe Kitâbeler)”, Belleten, XLIV, 176, Ankara, 1980 : 683-696.
• İBAR, G., Anadolulu Hemşehrilerimiz (Karamanlılar ve Yunan Harfli Türkçe), İstanbul, 2010.
• KAHYA, Hayrullah, “Karamanlıca Bir Eser Yeni Hazne ve Dil Özellikleri (İmla Özellikleri ve Ses Bilgisi)”, Turkish Studies, www.turkishstudies. net (ET:17.11.2011), III/6, 2008 : 367-408.
• KALFAOĞLU, Ioannis H. Zincidere Karyesinde Bulunan Ioannis Prodromos Manastırı yahut Moni Flavianon C.2. Dersaadet: Momısmatias Matbaası 1898.
• KAŞGARLI Mahmud, Dîvânu Lugâti't-Türk, Ankara, 1941.
• KAYA, M., 18. Yüzyılda Yabanabad Kazasında Görülen Kanunsuzluk Hareketleri, Ankara Araştırmaları Dergisi, 2013, 1(1), 51-65.
• ÖGER, Adem - Oğuz Özdem, Karamanlıca Bir Eser: Nevşehir Salnamesi (1914), Nevşehir Üniversitesi Yayınları, 2014 : 73. ÖGER, Adem - Oğuz Özdem. Nevşehir Mektepleri (1820-1920), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi yayınları: 10, Nevşehir, 2015.
• ÖNEN, Yavuz, Hans Dernschwam, İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü, T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1992 : 78.
• VASİLOPULOS, Arhimandrit Haralambos, Atina, Nisan 1975. http://www.pigizois.net/index.htm
• YILMAZ, A. 19.yüzyılın ilk yarısında Ankara Sancağı’na bağlı Yabanabad kazası ve köylerinin sosyal ve iktisadi durumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1998.