Görme Engelli Müze Ziyaretçilerine Yönelik Çoklu Duyu Kullanımları

Yıl 2023, Sayı: 86, 133 - 147, 01.07.2023

Zeynep Aktop

Öz

Son dönemlerde artan erişilebilirlik çalışmaları, kültür alanlarında farkındalık oluşturmaya başlamıştır. Hazırlanan uygulamalarla, dezavantajlı olarak görülen özel grupların toplumun bir parçası olarak sosyal yaşamda yer almaları desteklenmiştir. Engellilik durumuna göre farklılık gösteren ihtiyaçlar göz önüne alındığında, müzeler için en dezavantajlı grubu görme engelliler oluşturmaktadır. Bu durumun birincil nedeni müzelerin öncelikli olarak görsel algıya yönelik mekânlar olmasıdır. Günümüzdeki sergileme sistemlerinin geliştirilmesi, dokunma ve işitme duyularıyla birlikte koklama ve tatma duyularını da harekete geçirerek ziyaretçilerin eser erişilebilirliğini desteklemiştir. Böylece, duyuların birleştirilmesiyle ortaya çıkan duyusal müzecilik anlayışı şekillenmiş ve özellikle görme engellilerin müze erişilebilirliğine büyük ölçüde katkı sağlamıştır.
Hazırlanan makalede, görme engelliler için kullanılan çok modlu sergileme yöntemleri ele alınmıştır. Makalenin merkezinde, bu ziyaretçilerin müze erişilebilirliğini sağlayan uygulamalarda kullanılan duyusal çeşitliliğin örneklendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda müzelerin görme engelliler için ziyaret edilebilir hale gelmesini sağlayan dokunsal erişim çalışmaları araştırılarak görme engelliler için hazırlanan dokunsal turlarda kullanılan yöntemlerin teorik gelişimi incelenmiştir. Ardından yeni teknoloji araçlarının müzecilik çalışmalarında kullanılmaya başlamasıyla sergilerde artan farklı duyu kombinasyonları belirlenerek örneklendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

görme, engelli, müze, erişilebilirlik, duyusal müzecilik

Kaynakça

• Axel, E.S., Levent, N.L. (2003). Art Beyond Sight: A Resource Guide To Art, Creativity, And Visual Impairment. New York: American Foundation For The Blind.
• Buyurgan, S. (2009). Görme Yetersizliği Olan Üniversite Öğrencilerinin Müzelerden Beklentileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1167-1204.
• Candlin, F. (2003). Blindness, Art And Exclusion In Museums And Galleries. International Journal Of Art & Design Education, 22(1), 100-110.
• Candlin, F. (2004). Don’t Touch! Hands Off! Art, Blindness And The Conservation Of Expertise. Body & Society, 10(1), 71-90.
• Cho, H., Jolley, A. (2016). Museum Education For Children With Disabilities Development Of The Nature Senses Traveling Trunk. Journal Of Museum Education, 41(3), 220-229.
• Cho, J. (2021). A Study Of Multi-Sensory Experience And Color Recognition In Visual Arts Appreciation Of People With Visual Impairment. Electronics, 1-37.
• Clintberg, M. (2014). Where Publics May Touch: Stimulating Sensory Access At The National Gallery Of Canada. The Senses and Society, 9(3), 310-322.
• Comes, R. (2016). Haptic Devices And Tactile Experiences In Museum Exhibitions. Journal Of Ancient History And Archaeology, 3(4), 60-64.
• D’agnano, F., Balletti, C., Guerra, F., Vernier, P. (2015). Tooteko: A Case Study Of Augmented Reality For An Accessible Cultural Heritage. Digitization, 3D Printing And Sensors For An Audio-Tactile Experience. The International Archives Of Photogrammetry, Remote Sensing And Spatial Information Sciences, 40(5), 207-213.
• Donnarumma, V. (2010). L'accessibilité Des Musées D'art Aux Handicapés De La Vue: Une Question De Médiation (Unpublished Doctoral Dissertation), Université De Neuchâtel, Switzerland.
• Graham, H. (2013). Museums And How To Know About Access. New Formations, 79(79), 64-81.
• Harada, T., Hideyoshi, Y., Gressier-Soudan, E., Jean, C. (2018). Museum Experience Design Based On Multi-Sensory Transformation Approach. In DS 92: Proceedings of the DESIGN 2018 15th International Design Conference (2221-2228).
• Hayhoe, S. (2017). Blind Visitor Experiences At Art Museums. Maryland: Rowman & Littlefield. Hooper-Grenhill, E. (1999). Müze ve Galeri Eğitimi (Haz. Bekir Onur). Ankara, Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No 4.
• Housen, A., De Santis, K. (2003). “Very Nice To My Visual Imagination Memory” An Inquiry Into The Aesthetic Thinking Of People Who Are Visually Impaired. Art Beyond Sight, 430-443.
• Howes, D. (2014). Introduction To Sensory Museology. The Senses And Society, 9(3), 46-84.
• Kastrup, V., Sampaıo, E. (2012). Le Rôle De L'expérience Esthétique Tactile Dans L'apprentissage Des Personnes Handicapées Visuelles Dans Les Musées. Savoirs, (1), 93-111.
• Kwan, J., Chu, J. H., Harley, D., McBride, M., & Mazalek, A. (2016, February). Grasping Cultural Context Through Multisensory Interactions. In Proceedings of the TEI'16: Tenth International Conference on Tangible, Embedded, and Embodied Interaction (482-487).
• Onol, I. (2020). Tactual Explorations: A Tactile Interpretation Of A Museum Exhibit Through Tactile Art Works And Augmented Reality. Touch In Museums, 91-106.
• Peng, J. (2021). How Did That Interactive Make You Feel? Towards A Framework For Evaluating The Emotional And Sensory Experience Of Next Generation In-Gallery Technology (Doctoral Dissertation, University Of Leicester).
• Randaccio, M. (2018). Museum Audio Description Multimodal And 'Multisensory' Translation A Case Study From The British Museum. Linguistics And Literature Studies, 6 (6), pp. 285-297.
• Rix, J., Carrizosa, H. G., Seale, J., Sheehy, K., Hayhoe, S. (2020). The While Of Participation: A Systematic Review Of Participatory Research Involving People With Sensory Impairments And/Or Intellectual Impairments. Disability & Society, 35(7), 1031-1057.
• Sandell, R. (2002). Museums And The Combating Of Social Inequality: Roles, Responsibilities, Resistance. In R. Sandell (Eds), Museums, Society, Inequality (3-24), New York: Routledge.
• Sandell, R. (2003). Social Inclusion, The Museum And The Dynamics Of Sectoral Change. Museum And Society, 1(1), 45-62.
• Soler Gallego, S. (2018). Intermodal Coherence in Audio Descriptive Guided Tours For Art Museums, Paralléles, 30 (2), 111-128.
• Vaz, R., Freıtas, D., Coelho, A. (2020A). Blind And Visually Impaired Visitors' Experiences In Museums: Increasing Accessibility Through Assistive Technologies. International Journal Of The Inclusive Museum, 13 (2), 57-80.
• Vaz, R., Freıtas, D., Coelho, A. (2020B). Perspectives Of Visually Impaired Visitors On Museums: Towards An Integrative And Multisensory Framework To Enhance The Museum Experience, In 9th International Conference On Software Development And Technologies For Enhancing Accessibility And Fighting Info-Exclusion (17-21).
• Wang, S. (2020). Museum As A Sensory Space: A Discussion Of Communication Effect Of Multi-Senses In Taizhou Museum. Sustainability, 12(7), (3061) 1-19.
• Weisen, M. (2018). International Perspectives On The Cultural Accessbility Of People With Disabilities, The Inclusive Museum Proceedings of the COME-IN!-Thematic Conferences, Ed. Jörn Berding, Matthias Gather, Germany, Berichte des Instituts Verkehr und Raum, 12-17.
• Weisen, M. (2020). How Accessible Are Museums Today?. In H. J. Chatterjee (Eds.), Touch In Museums (pp. 243-252), New York: Routledge.
• All For Art: An Introduction To The RA’s Access Programme, https://www.royalacademy.org.uk/article/introduction-to-access-programme-ra, Son Erişim Tarihi: 18 Ekim 2021.
• Blind Kids’ Experiences at the Early–20th-Century Museum of Natural History, https://slate.com/human-interest/2014/12/history-of-blind-education-photos-of-tactile-classes-at-the-american-museum-of-natural-history.html, Son Erişim Tarihi: 25 Kasım 2021.
• Delinking And Relinking Multi-Sensory Collection Display, https://vanabbemuseum.nl/en/programme/programme/delinking-and-relinking/, Son Erişim Tarihi: 19 Haziran 2022.
• IK Prize 2015: Tate Sensorium, https://www.tate.org.uk/whats-on/tate-britain/ik-prize-2015-tate-sensorium, Son Erişim Tarihi: 17 Aralık 2021.
• Multi-Sensory Discovery At The Musée d’Arts De Nantes. Erişim adresi: https://tactilestudio.co/achievements/musee-darts-de-nantes-educational-kits-multi-sensory-path-tactile-model-nfc-chip-inclusion-in-museum/, Son Erişim Tarihi: 9 Ekim 2021.
• Multisensory Museum Symposium: Brief Summary, https://www.thetbcproject.com/words/2019/3/17/multisensory-museum-symposium, Son Erişim Tarihi: 19 Haziran 2022.
• Tactile Models, https://www.unesco4all-tour.eu/the-tactile-talking-replicas, Son Erişim Tarihi: 11 Mart 2022. The Staatliches Museum Für Archäologie Chemnitz Focuses On Cultural Accessibility, https://tactilestudio.co/achievements/staatliches-museum-fur-archaologie-chemnitz-multisensory-trail-tactile-station/, Son Erişim Tarihi: 8 Ekim 2021.