Akşehir Nasreddin Hoca Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’ndeki Sancaklar

Yıl 2025, Sayı: 89, 99 - 115, 01.01.2025

Sevcan Çavdar

Öz

Milli kültürümüzün bir parçası olan sancaklar, Türk sanatında çok eski dönemlerden itibaren varlığını sürdürmüştür. Sahip oldukları motif ve renk çeşitliliği, süsleme kompozisyonları, kumaşları, renkleri ve biçimleri ile Türk Sanatının geniş yelpazesi içerisinde yer almaktadır. Sancaklar devlet sembolü olmasının yanında askerlik tarihimiz açısından da önemli veriler sunmaktadır. Araştırma konumuz olan sancaklar arasında tarikatlarda kullanılan örneklerin de olması, sancakların dinî bir sembol olarak kullanıldığı konusunda dikkati çekmektedir. Makalemizde, Akşehir Nasreddin Hoca Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nde yer alan altı farklı sancak ele alınmıştır. Örnekler içerisinde iki tarikat sancağının yanında, bir adet mektep, üç adet Osmanlı Askeri Tabur Sancağı olan örnekler de bulunmaktadır. Amacımız, Türk tarihinin çeşitli evrelerinde kullanılmış olan bu sancakları dokuma teknikleri ve süslemeleri bakımından ele alarak sahip oldukları alametler ve sembolleri tanımlamak, yorumlamak, belgelemek ve taşıdıkları ikonografik anlamları incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Sancak, Sembol, Osmanlı, Akşehir Müze

Banners in Akşehir Nasreddin Hoca Archeology and Ethnography Museum

Öz

Banners, which are a part of our national culture, have been accepted as a part of the wide range of Turkish Art with their variety of motifs and colours, ornamental compositions, fabrics, colours and forms. Besides being a state symbol, banners also provide important data in terms of military history. There are examples of banners being used by different and this draws attention to the fact that banners are used as a religious symbol as well. In this article, six different banners in the Akşehir Nasreddin Hodja Museum of Archaeology and Ethnography are discussed. This article focuses on two sect banners, together with one school and three Ottoman military battalion banners. The aim ofthis article is to describe, interpret and document the signs and symbols of these banners, which were used in various phases of Turkish history, in terms of weaving techniques and ornaments, and to examine the iconographic meanings they carry.

Anahtar Kelimeler

Banner, Symbol, Akşehir Museum, Ottoman

Kaynakça

• Aclûnî (2019), Keşfü’l - Hafȃ, (Çev. Mustafa Genç), 2, Step Ajans Matbaa.
• Bakırcı, N. (2007). Mevlâna Müzesindeki sancaklar, Mevlâna Ocağı, 241-258.
• Baltacı, C. (2011). Tasavvuf lügatı, Gelenek Yayınları.
• Çoban, A. (2013). Tokat Müzesi’nde bulunan işlemeli sancak örnekleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Selçuk Üniversitesi.
• Demiralp, Y. (1996). Akşehir ve köylerindeki Türk anıtları. Kültür Bakanlığı.
• İnan, A. (1966). Tuğ- Bayrak (Sancak), Türk Kültürü Aylık Dergisi, 46, 871-875.
• Kılıçkaya, m (2007). İstanbul Deniz Müzesi’ndeki Osmanlı Dönemi sancakları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Köprülü, M.F. (1943). Bayrak, İslam Ansiklopedisi, 2, Maarif Matbaası, 401-420.
• Köprülü, O.F. (1992). Bayrak, TDV İslam Ansiklopedisi, 5, 247-254.
• Kur’ân ve Meali (2024, 16 Nisan). Kuran ve meali. https://www.kuranvemeali.com
• Kurtoğlu, F. (1987). Türk bayrağı ve ay yıldız. Ankara.
• Ocak, A.Y. (1983). Bektaşi menakıpnamelerinde İslam öncesi inanç motifleri. Enderun Kitabevi.
• Osman, R. (1931). Bayrağımıza dair birkaç söz, İstanbul Belediye Mecmuası, 84 (12), 446-458.
• Ögel, B. (1971). Türk Mitolojisi, 1, İstanbul.
• Pakalın, M.Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü 3, İstanbul
• Sosyal, M.E. (2010). Tarihsel süreçte bayrak ve sancaklarımız, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 42, 209- 239.
• Şahin, i (2009). Sancak. Emecen, F. (Ed.), TDV İslam ansiklopedisi içinde. Türkiye Diyanet Vakfı. https:// islamansiklopedisi.org.tr/sancak
• Şahintürk, E. (2011). 16. Yüzyıl Osmanlı Minyatürlerinde Bayrak Üzerine Bir Araştırma (Bayrak-Flâma-Sancak) [Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
• Tanyu, H. (1982). Fatma Anamız (Fadime Anamız) ve el ile ilgili inançlar üzerine kısa bir araştırma. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, 2(4), 479- 495.
• Tezcan, H. (2004). Yapı-Kredi Koleksiyonu’nda Estergon Sancağı, Yapı Kredi Yayınları.
• Uysal, A.O, Erol, E.C. (2021). Bir grup tarikat sancağında sanat ve sembolizm, Troy Academy International Journal of Social Sciences, 6, 562-586.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1941). Osmanlı Devleti Teşkilatına Medhal, Maarif Matbaası.