FOLK BELİEFS İN KARABAKH

Yıl 2025, Sayı: 90, 145 - 164, 30.07.2025

Bahar Amanova

Öz

The article touches upon the pilgrimage sites of our Karabakh (Jabrayil, Fuzuli, Zangilan, Gubadli, Shusha cities, as well as Kalbajar, Aghdam, Lachin districts), which was subjected to military aggression by our hated neighbor Armenia and occupied for nearly thirty years and was liberated by the victorious Azerbaijani Army as a result of the 44-day (September 27, 2020 - November 10, 2020) Patriotic War (II Karabakh War), as well as issues related to the beliefs and beliefs spread among the population of this ancient land. Despite the destruction by Armenians of many buildings that were considered places of faith in the areas mentioned above (e.g., the Haji Garaman Mosque in the Jabrayil region, the Khanlig, Gajar, Chaygiraghi, Gecegushu, Azamat, Sholakhanim, Jamaat, Khojavand, Garadaghly, Hazreti Abulfaz mosques in the Fuzuli region, as well as our places of faith in other regions, etc.), faith and places of faith have retained their presence in the minds of our people.
From our personal observations and surveys with the population, it is clear that beliefs related to holy persons, hearths and saints, as well as land, bread, fire, water, trees, plants, wind, rain, horses, hair, shoes, etc. are quite widespread among the population. And these beliefs and places of pilgrimage constitute the general content of the article. The study also shows that some of the beliefs existing among the Karabakh people (e.g. bread, fire, water, wind, rain, hair, mirrors, etc.) coincide with beliefs in other regions of Azerbaijan, and a small part of them is expressed in a different form. In this article, in addition to beliefs spread solely among the population of the region, those that have acquired a general Azerbaijani character are also touched upon.

Anahtar Kelimeler

holy persons , Azerbaijan , Karabakh , beliefs , mythology

Karabağ'da Halk İnançları

Öz

Bu makalede, hain komşumuz Ermenistan’ın yaklaşık otuz yıl işgal altında tuttuğu ve muzaffer Azerbaycan Ordusu tarafından 44 günlük (27 Eylül 2020-10 Kasım 2020 tarihleri arasında) Vatan Savaşı (II. Karabağ Savaşı) sonucunda kurtarılan Karabağımızın (Cebrayıl, Füzuli, Zengilan, Gubadlı, Şuşa, Kelbecer, Ağdam ve Laçın illeri) ziyaret yerlerinin yanı sıra bu kadim yurdumuzun halkı arasında mevcut olan halk inançları ile ilgili konulara temas edilmiştir.
İsimlerini kaydettiğimiz arazilerdeki birçok inanç yeri gibi ziyaret edilen çok sayıda yapı (örneğin, Cebrayıl ilindeki Hacı Garaman Piri, Füzuli ilindeki Hanlık, Kaçar, Çaygırağı, Geceguşu, Azemet, Şölehanım, Camaat, Hocavend, Garadağlı, Hazreti Ebülfazl camilerinin yanı sıra diğer illerdeki inanç yerlerimiz vb.) Ermeniler tarafından yıkılmasına ve izlerinin silinmesine rağmen, inanç ve inanç yerleri insanlarımızın kalbinde varlığını muhafaza etmiştir.
Şahsi gözlemlerimiz ve halk arasında yaptığımız anket sonucunda kutsal şahsiyetler, türbe ve yatırların yanı sıra toprak, ekmek, ateş, su, ağaç, bitki, rüzgar, yağmur, at, saç, ayakkabı vb. ile ilgili halk inançların halk arasında geniş yayıldığını göstermektedir. Araştırmalar sonucunda Karabağlılar arasında mevcut olan bazı inanışların (örneğin, ekmek, ateş, su, rüzgar, yağmur, saç, ayna vb.) Azerbaycan’ın diğer bölgelerindeki inanışlarla benzerlik gösterdiği, küçük bir kısmının farklılık arz ettiği anlaşılmaktadır. Bu makalede sadece bölge halkı arasında yayılan inançların yanı sıra Azerbaycan’ın geneli için niteliksel olan inançlara da temas edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan , Karabağ , Kutsal Şahsiyetler , Halk İnançları , Mitoloji

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Abdulla, B. (2005). Azerbaycan merasim folkloru. Gismet.
• Abdullayev, B. (1989). Haggın sesi. Azerneşr.
• Acalov, A. (1988). Azerbaycan mifoloji metinleri. Elm.
• Babayev, T. (1998). El ocag başına yığışar. Azerneşr.
• Babayev, T. (2013). Goy hemişe çörek olsun. Elm ve tehsil.
• Bünyadov, T. (1977). Azerbaycanda atçılığın tarixinden. Elm.
• Emenova, B. (2020). Manevi medeniyyətimiz Ali Veliyev yaradıcılığında. Avropa.
• Gencevi, N. (2004). İsgendername. Şerefname. Lider.
• Göyüşov, R. (1985). Azerbaycan arkeologiyası. İşıg.
• Heyet, C. (1993). Türklerin tarih ve medeniyyetine bir bakış. Azerneşr.
• Khelilov, Kh. (1992). Garabağın elat dünyası. Azerneşr.
• Meherremova S. (2020). XIX-XX əsrin evvellerinde Kiçik Gafgazın cenub-şerg bölgesinin tarihi-etnografik tedgigi.
• Apostrof-A. Nebiyev A. (1988). El nağmeleri, khalg oyunları. Azerneşr.
• Şükürov A. (1997). Mifologiya, 6-cı kitab. Gedim türk mifologiyası. Elm.
• Veliyev E. (1954). Gehreman. Azerneşr.
• Veliyev E. (1955). Çiçekli (ikinci neşr). Azerneşr.
• Zeynalov, F. ve Elizade, S. (1988) Kitabi-Dede Gorgud. Yazıçı.