İSTANBUL İLİNDE BİR ORTAÖĞRETİM OKULUNDAKİ 11-13 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN BESLENME DURUMLARININ SAĞLIKLI YEME İNDEKSİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 130 - 140, 08.12.2023

Tuğçe Ezgi Can , Haydar Özpınar

Öz

Öz
Amaç: Bu çalışma, İstanbul'da özel bir okulda öğrenim gören 11-13 yaş arası öğrencilerin beslenme durumlarının Sağlıklı Yeme İndeksi (SYİ-2015) ile değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırma, Ocak-Temmuz 2023 tarihleri arasında İstanbul'da bir özel ortaokulun kampüsünde öğrenim gören 11-13 yaşlarındaki öğrencilerle gerçekleştirilmiştir. 103 adolesan (56 kız ve 57 erkek) çalışmaya alındı. Sosyo-demografik form ve Sağlıklı Yeme İndeksi-2015 uygulandı. Besin Tüketim Sıklığı ve 24 Saatlik Besin Tüketimi kaydı alındı.
Bulgular ve Sonuç: 103 adolesan üzerinde yapılan çalışmada %42’si normal beden kitle indeksi aralığında %33’ü zayıf, %18’si hafif şişman, %6’sı obez ve geri kalan %4’ü aşırı obezdir. Beslenme alışkanlıkları sorgulandığında yeterli ve değeli beslendiğini düşünen kişilerin oranı %34’dür, geri kalan %48’i bazen, %21’i ise hayır cevabını vermiştir. Adolesanların 24 saatlik besin tüketim kayıtlarının ortalaması alındığında enerji ve makro besin ögelerinin tüketiminin Türkiye'ye Özgü Beslenme Rehberine göre yetersiz kaldığı, ortalamanın altında olduğu görülmektedir. Erkeklerin kızlara göre diyet kalitesinin daha kötü olduğu ve geliştirilmesi gereken diyet kalitesinde erkeklerin kızlardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Dışarda yemek yeme tercihleri sorgulandığında %58 gibi büyük bir çoğunluk fast-food ürünleri terich etmektedir. Fiziksel aktivite durumları sorgulandığında adolesanların %54’ü yapıyor,%44’ü bazen yapıyor ve geri kalan %4’ü ise hiç yapmıyor.
Anahtar Kelimeler: Sağlıklı yeme indeksi, beslenme durumu, diyet kalitesi, adolesan beslenmesi

Anahtar Kelimeler

adolesan beslenmesi, diyet kalitesi, sağlıklı yeme indeksi

Destekleyen Kurum

İstanbul Aydın Üniversitesi

Evaluation of Nutritional Status of Children aged 11-13 in a Secondary School in İstanbul with the Healthy Eating Index

Öz

This study aimed to evaluate the nutritional status of students aged 11-13 years studying in a private school in Istanbul by using the Healthy Eating Index (HIE-2015). The study was conducted between January and July 2023 with students aged 11-13 years studying on the campus of a private secondary school in Istanbul. The purpose of the study was explained to the participating adolescents and parents separately, an informed consent form was signed, and data collection tools were administered. A total of 103 adolescents (46 girls and 57 boys) were included in the study. Socio-demographic form and Healthy Eating Index-2015 were applied. Food Consumption Frequency and 24-Hour Food Consumption were recorded. In the study of 103 adolescents, %31,1 was underweighted, %10,7 was obese, 40,8% were average weight, and %17,5 were overweight according to percentile curves. When questioned about their eating habits, %11 of the respondents thought they had an adequate and balanced diet, %62 said sometimes and %27 said no. When their preferences for eating out were questioned, a majority of %58 preferred ready-to-eat meals. When their physical activity status was questioned, 54 of the adolescents do physical activity, 44 do it sometimes and the remaining five do not do it at all. When 24-hour food consumption records of adolescents were averaged, it was observed that energy and macronutrient consumption were inadequate and below average according to the Turkey-Specific Dietary Guidelines. It was determined that the diet quality of boys was worse than girls and the diet quality to be improved was higher in boys than girls.

Anahtar Kelimeler

Adolescent nutrition, Diet quality, Healthy eating index

Kaynakça

• Akbulut, Ş. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Diyet Kalitesinin Sağlıklı Yeme İndeksi ile Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Akman, M., Tüzün, S. & Ünalan, P.C. (2012). Adolesanlarda sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite durumu. Nobel Medicus Journal, 8(1), 24-29.
• Aksoydan, E. & Çakır, N. (2011). Adolesanların beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyleri ve vücut kitle indekslerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 53(4), 268-269.
• Applegate, L. (2011). Beslenme ve Diyet Temel İlkeleri. Çev. Özpınar, H. Kendall/Hunt: Iowa.
• Caferoğlu, Z., Şahin, G.A., Hatipoğlu, N. & İnanç, N. (2020). Tip 1 diyabetli çocuk ve adolesanların diyet kalitesi, diyet asit yükü ve glisemik kontrol ile ilişkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 48(1), 31-42.
• Çil, M.A., Caferoğlu, Z. & Bilgiç, P. (2020). Üniversite öğrencilerinde diyet kalitesinin ve yeme davranışının antropometrik ölçümler ile ilişkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1), 61-67.
• Erçim, R. E. & Pekcan, G. (2014). Genç yetişkinlerin beslenme durumunun sağlıklı yeme indeksi-2005 ile değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 42(2), 91-98.
• Guo X, Warden BA, Paeratakul S, Bray GA. (2004). Healthy eating ındex and obesity. Europen Journal of Clinical lin Nutr ;58:1580-1586.
• Helvacı, G., Kartal, F.T. & Ayhan, N.Y. (2021). Healthy eating index (HEI-2015) of female college students according to obesity and exercise participation. Journal of Obesity and Metabolic Syndrome, 30(3), 296. Müftüoğlu, O. (2003). Yaşasın Hayat. 13. Baskı, İstanbul, ss.88-91.
• Neyzi, O., Günöz, H., Furman, A., Bundak, R., Gökçay, G. & Darendeliler, F. (2008). Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 51(1), 1-14.
• Özcan Ç. (2018). İş stres düzeyi, beslenme durumu, diyet kalitesi ve bazı antropometrik ölçümler arasındaki ilişki (tez). Hacettepe Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, Türkiye.
• Özdemir, Ş. (2020). Çocukluk Çağı Obezitesini Değerlendirmede Kullanılan (Aile Beslenme ve Fiziksel Aktivite Ölçeği'nin) Türkçe Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Tıpta Uzmanlık Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye.
• Özkan İ. (2017). Hafif şişman/obez kadınlarda yeme bağımlılığı, depresyon ve diyet kalitesinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye.
• Özoğlu, M. (2019). Trabzon ilinde bir Ortaöğretim okulundaki 11-13 yaş arası çocukların beslenme durumlarının sağlıklı yeme indeksi ile değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Türkiye Cumhuriyeti Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Trabzon.
• Samuelson, G. (2000). Dietary habits and nutritional status in adolescents over Europe: an overview of current studies in the Nordic countries. European Journal of Clinical Nutrition 54(supplement 1), 21-28.
• Savige, G., Macfarlane, A., Ball, K., Worsley, A. and Crawford, D. (2007). Snacking behaviours of adolescents and their association with skipping meals. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 4, 36 doi:10.1186/1479-5868-4-36
• Scaglioni, S., De Cosmi, V., Ciappolino, V., Parazzini, F., Brambilla, P. & Agostoni, C. (2018). Factors influencing children’s eating behaviours. Nutrients, 10(6), 706.
• Schap, T., Kuczynski, K. and Hiza, H. (2017). Healthy eating ındex-beyond the score. Journal of Acibadem Nutirion and Dietetics, 117(4), 519-21.
• Serra-Majem L, Ribas L, Perez-Rodrigo C, Garcia-Closas R, Pena-Quintana R, Aranceta J. (2002). Determinants of nutrient intake among children and adolescents: results from the enKid study. Annals of Nutrition and Metabolism, (supplement 1), 31-38.
• Tek, N.A., Yildiran, H., Akbulut, G., Bilici, S., Koksal, E., Karadag, M.G. & Sanlıer, N. (2011). Evaluation of dietary quality of adolescents using Healthy Eating Index. Nutrition Research and Practice, 5(4), 322-328.
• Trost, S.G., Pate, R.R., Sallis, J.F., Freedson, P.S., Taylor, W.C., Dowda, M. and Sirard, J. (2002). Age and gender differences in objectively measured physical activity in youth. Medicine and Science in Sports and Exercise, 34(2), 350-355.
• Uzşen, H. (2016). Okul Çağı Çocuklarının Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi ve Oyunla Beslenme Eğitiminin Beslenme Alışkanlıklarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye.
• Yosaee S, Erfani M, Bazrafshan M-R, Entezami N, Alinavaz M, Akbari M. (2017). Correlation between diet quality and metabolic syndrome. Journal of Nutrition and Food Security, 2(3), 213-20.
• Zengin, Z. (2020). Fazla Kilolu ve Obez Bireylerde Diyet Kalitesi, Sezgisel Yeme Davranışı ile Antropometrik Ölçümler Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Tekirdağ.