Huzurevinde Kalan Tip 2 Diyabetli Yaşlılarda Hastalık Algısının Diyabet Yükü ile İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 122 - 132, 04.12.2024

Nuray Taşkın , Sevda Türen

Öz

Bu çalışma, huzurevinde kalan tip 2 diyabetli yaşlı bireylerde hastalık algısı ve diyabet yükü arasındaki ilişkiyi saptamak amacıyla yapıldı. Çalışma kesitsel ve ilişki arayıcı nitelikte tasarlandı. Veriler, “Veri Toplama Formu”, “Yaşlılarda Diyabetin Yükü Ölçeği” ve “Hastalığı Algısı Ölçeği” ile elde edildi. Katılımcıların (n=85) yaş ortalaması 73,14±7,38 yıl olarak belirlenirken; diyabet tanı süresi 10,30±10,21 yıl olarak saptandı. Çalışmada kadınların hastalık belirtisinin daha fazla olduğu ve erkeklere kıyasla sosyal yük, süre (döngüsel) ve duygusal temsiller puanlarının daha yüksek olduğu belirlendi. Katılımcıların diyabet yükü toplam puan ortalaması 29,32±8,73 olarak saptandı. Diyabete ek başka bir hastalığı olan kişilerin diyabet yükünün daha yüksek olduğu belirlendi. Katılımcıların diyabet yükünün düşük düzeyde olduğu ve bireylerin hastalık algısının diyabet yükü ile ilişkili olduğu saptandı.

Anahtar Kelimeler

Diabetes Mellitus, yaşlı, hastalık algısı, diyabet yükü

Etik Beyan

İstanbul Okan Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu’dan etik kurul onayı (14.06.2023/15) alındı.

The Relationship between Disease Perception and Diabetes Burden in the Elderly with Type 2 Diabetes in Nursing Home Residents

Öz

This study was conducted to determine the relationship between disease perception and diabetes burden in the elderly with type 2 diabetes in nursing home residents. The study was designed as cross-sectional and correlational. Data were obtained with the "Data Collection Form", the "Burden of Diabetes in the Elderly Scale" and the "Disease Perception Scale". While the average age of the participants (n=85) was determined to be 73.14±7.38 years, the diabetes diagnosis time was found to be 10.30±10.21 years. In the study, it was determined that women had more disease symptoms and had higher social burden, duration (cyclic), and emotional representation scores compared to men. The total diabetes burden score average of the participants was found to be 29.32±8.73. It was determined that people with another disease in addition to diabetes had a higher diabetes burden. It was determined that the participants' diabetes burden was low and that individuals' disease perception was related to diabetes burden.

Anahtar Kelimeler

Diabetes Mellitus, elderly, disease perception, diabetes burden

Kaynakça

• ADA (2021). American Diabetes Association (ADA). Older adults: Standards of medical care in diabetes-2021. Diabetes Care 44(Suppl.1), 168-179.
• Araki, A. and Ito, H. (2003). Development of elderly diabetes burden scale for elderly patients with diabetes mellitus. Geriatrics and Gerontology International, 3, 212-224.
• Bahar, A., Sertbaş, G. ve Sönmez, A. (2006). Diabetes mellituslu hastaların anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anatolian Journal of Psychiatry, 7, 18-26.
• Bayrak, G. ve Çolak, R. (2012). Diyabet tedavisinde hasta eğitimi. Journal of Experimental and Clinical Medicine, 29, S7-S11.
• Bayraktar, M. (2017). Ulusal hastalık yükünde diyabetin önemi; Ulusal hastalık yükü çalışması sonuçları ve çözüm önerileri, 2017. (Erişim Tarihi: 10.03.2020, http://www.tip.hacettepe. edu.tr/ekler/pdf/ulusal_program.pdf).
• Güner, T.G., Bayraktaroğlu T. ve Seval, M. (2020). Yaşlı tip 2 diyabetli bireylerde diyabet yükünün incelenmesi: Zonguldak ili örneği. Türk Diyab Obez, 2, 108-118.
• Harris, S. (2018). Nutrition and exercise: A personalised approach. Dunning, T. (ed.), The Art and Science of Personalising Care with Older People with Diabetes. Springer, Switzerland, pp.81-98.
• IDF (2019). Diabetes Atlas. International Diabete International Diabetes Federation, 6th edn, International Brussels.
• Kocaman, N., Özkan, M., Armay, Z. ve Özkan, S. (2007). Hastalık algısı ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 271-280. Mollaoğlu, M., Tuncay, F.Ö., Fertelli, T. ve Çelik, Z. (2010). Diyabet eğitim programının diyabetik hastaların tutumları üzerine etkisi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(15), 95-105.
• Moss-Morris, R., Weinman, J. and Petrie, K.J. (2002). Illness perception and cardiovascular risk factors in patients with myocardial infarction undergoing percutaneous coronary intervention in Iran. Cardiovasc Disorders, 22(1), 245.
• Mustafova, Z. (2015). Yaşlı diyabetli hastalarda diyabet yükü ve hastalığı kabul arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Programı Ankara, 2015.
• Satman, I., Omer, B., Tutuncu, Y., Kalaca, S., Gedik, S. and Dinccag, N. (2013). TURDEP-II Study Group. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Europian Journal of Epidemiology, 28(2), 169-80.
• Savsar, A. Diyabetik Ayağı Olan Yaşlı Hastaların Sağlık İnançlarının Diyabet Yükü Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Kayseri.
• SB. (2020). Türkiye Diyabet Programı. T.C. Sağlık Bakanlığı (SB), Eylem Planı, 2015-2020.
• Sezgin, D. (2015). Toplumsal cinsiyet persfektivinde sağlık ve tıbbileştirme. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 153-186.
• Trief, P.M., Wade, M.J., Pine, D. and Weinstock, R. (2003). Acomprasion of health-related quality of life of elderly and younger insulin trated adults with diabetes. Age Ageing, 32(6), 613-618.
• Usta, Y.Y. and Esen, A. (2012). A study of the validity and reliability of the eldery diabetes burden scale for the Turkish society. Türk Geriatri Dergisi, 15(1), 61-67.
• Dijk, J.-W., Manders, R.J., Canfora, E.E., Mechelen, W., Hartgens, F. and Stehouwer, C.D. (2013). Exercise and 24-h glycemic control: Equal effects for all type 2 diabetes patients? Medicine and Science in Sports and Exercise, 45(4), 628-35.
• Weinman, J., Petrie, K.J., Moss-Morris, R. and Horne, R. (1996). The Illness Perception Questionnaire: A New Method for Assessing the Cognitive Representation of Illness. Psychol Health, 11, 431-445.
• Yıldırım, Y. (2007). Yaşlılarda Diyabetin Yükü Ölçeğinin Türk Toplumu İçin Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, İzmir.