FOUCAULT’NUN İKTİDAR VE CEZALANDIRMA KAVRAMLARI ÜZERİNDEN YAŞAMAK İSTİYORUM (1958) FİLMİNDE ÖLÜM CEZASININ İNCELENMESİ

Yıl 2025, Sayı: 3, 7 - 16, 28.11.2025

Uygar Akdeniz

Öz

Makalede oldukça geniş bir tanım aralığına sahip olan Öznellik kavramı iktidarla olan bağlantıları kapsamında ele alınarak bir Neo Noir örneği olan “Yaşamak İstiyorum” (1958) film üzerinden çözümlenerek ve örneklendirilerek anlatılmıştır. Öznellik genel olarak pek çok farklı düşünür üzerinde durduğu bir konu olmuştur. Freud ve Lacan Öznellik kavramını özellikle psikanaliz bağlamında ele almışlardır. Bu incelemelerin yanında önem arz eden bir başka örnek Friedrich Nietzsche (1844-1900) ve Michel Foucault’dur. (1926-1984) Nietzsche iktidar kavramına bilgi kapsamında özne ve iktidar ilişkileri bağlamı üzerinden yine öznenin engellenemez doğası ve eylem olarak bakmaktadır. Daha sonra, Althusser de iktidar bilgi kavramlarına Marksist bir bakış açısıyla yaklaşmış ve iktidarın ele geçirdiği öznelliğin ve kapitalizmin karşısında bilimsel bilgiyi yerleştirmiştir. Foucault’ya göre ise herhangi bir ideolojinin Öznellik bireysellik ve bilgiye olan bakışı ya da özerkliği tartışmalıdır. İktidarın otorite sağlamak için öznelliği kullandığını savunan Foucault otoritenin normlar ile etkisini göstermek için Panoptikon örneğini kullanmaktadır. Bu örneğe göre iktidar otorite üç katmanda sağlar: bireyselleştirme, normalleştirme ve hiyerarşikleştirme. Antik zamandan bugüne değin monarşilerin cezalandırma yöntemi olan ızdırap çektirme, cezada ıslahat hareketleri ile değişmiş ve bugün uygulanan ölüm cezası yöntemlerine kadar kurbanın durumu ve konumunu da incelediğini iddia eden daha geniş bir iktidar sisteminin göstergesi haline gelmiştir. Pek çok suçsuz insan da geri dönüşü olmayan bu cezalandırma sisteminde bulunmuş, bu durum sinema sanatında kullanılabilecek bir çatışma ve çözümü beraberinde getiren dramatik bir bağlam yaratmıştır. Robert Wise’ın 1958 yapımı “I Want to Live” filmi, suçsuz olduğuna inanılarak kurgulanan bir karakter olarak asıl olaydan hatırı sayılır bir elipsis gerçekleştirerek Foucault'nun ceza estetiği ve öznellik-iktidar-bilgi kavramlarına geniş bir bakış sunmaktadır. Çalışmanın sonraki bölümünde, film bu bağlamda çözümlenecek ve kuramsal olarak verilen kavramlarla ilintisi karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Foucault , Ölüm Cezası , İktidar , Bilgi , Öznellik

AN ANALYSIS OF DEATH PENALTY AND POWER IN THE FILM I WANT TO LIVE (1958) THROUGH FOUCAULT'S CONCEPTS OF PUNISHMENT

Öz

In the article, the concept of subjectivity, which has a very wide range of definitions, is examined within the scope of its connections with power and is explained by analyzing and exemplifying through the film I Want to Live (1958), which is a Neo Noir example. Subjectivity has generally been a subject that many different thinkers have focused on. Freud and Lacan have addressed the concept of subjectivity, especially in the context of psychoanalysis. In addition to these studies, another important example is Friedrich Nietzsche (1844-1900) and Michel Foucault. (1926-1984) Nietzsche looks at the concept of power as the unstoppable nature of the subject and action within the context of subject and power relations within the scope of knowledge. Later, Althusser also approached the concepts of power and knowledge from a Marxist perspective and placed scientific knowledge against the subjectivity and capitalism that power has seized. According to Foucault, the view or autonomy of any ideology towards subjectivity, individuality and knowledge is debatable. Foucault, who argues that power uses subjectivity to establish authority, uses the example of the Panopticon to show the effect of authority with norms. According to this example, power provides authority in three layers: individualization, normalization and hierarchization. The method of punishment of monarchies from ancient times to the present, inflicting suffering, has changed with reform movements in punishment and has become an indicator of a wider system of power that claims to examine the status and position of the victim up to the death penalty methods applied today. Many innocent people have also been in this irreversible punishment system, and this situation has created a dramatic context that brings a conflict and solution that can be used in the art of cinema. Robert Wise's 1958 film I Want to Live offers a broad view of Foucault's notion of penalty and the concepts of subjectivity-power-knowledge by performing a considerable ellipse from the main event as a character who is fictionalized by believing that he is innocent. In the next section of the study, the film will be analyzed in this context and its relationship with the theoretically given concepts will be compared.

Anahtar Kelimeler

Foucault , Death Penalty , Power , Knowledge , Subjectivity

Kaynakça

• Althusser, L. (1991). Lenin ve felsefe ve diğer yazılar (A. Cemal, Çev.). İletişim Yayınları.
• Avcı, İ. B. (2022). Sinemanın tehlikeli bir sokağı olarak neo-noir: Blood Simple ve Fargo. İnif, E-Dergi 7(1), (s.242-259).
• Conard, M. T. (Ed.). (2007). The philosophy of neo-noir. University Press of Kentucky.
• Foucault, M. (2003). İktidarın gözü (İ. Ergüden, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2019) Hapishanenin doğuşu (M.A. Kılıçbay, Çev.) İmge Kitabevi.
• Foucault, M., Gordon, C. (1980). Power/knowledge: Selected interviews and other writings, 1972–1977. Pantheon Books.
• Garland, D. (1990). Punishment and modern society. University of Chicago Press.
• Işıksal, A. (2021). Romantizm türleri ve ülkelere göre ayrımı. Akademik Sanat (13), (s.14-23.)
• Kemp, P. (2014). Sinemanın tüm öyküsü. (E. Yılmaz, N. Yılmaz, Çev.). Hayalperest Yayınevi.
• Mansfield, N. (2000). Subjectivity: Theories of the self from Freud to Haraway. NYU Press.
• Naremore, J. (2008). More than night: Film noir in its contexts. University of California Press.
• Nietzsche, F. (1997). Tan kızıllığı (H. Salihoğlu, Ü. Özdağ, Çev.). İmge Yayınevi.
• Sarat, A. (2001). When the state kills: Capital punishment and the American condition. Princeton University Press.
• Sözen, M. (2008). Bakhtin’in romanda kronotop kavramı, sinema. Akdeniz Sanat, 1(1), (s.45–57).
• Süalp, Z. T. A. (2004). Zaman, mekan, kuram, sinema. Bağlam Yayıncılık.
• Tan Özdemir, S. (2011). Yeni kara filmler. Nirengi Kitap.