Aleksandr Rodçenko’nun Afişlerinde Fotomontaj; Sinema ve Fotoğrafın Etkileri

Yıl 2024, Sayı: 1, 79 - 89, 30.11.2024

Sait Özer

Öz

Ekim Devrimi sonrası Rusya’da meydana gelen siyasi ve toplumsal değişimler sanata da yansımış, iktidara gelen
Bolşevikler tarafından sanat, toplumun geniş sınıflarına hitap eden işlevsel bir araca dönüştürülmeye çalışılmıştır.
Devrim yıllarında sanatın işlevselleşmesine yönelik tartışmalar devam ederken bir taraftan da ortaya çıkan teknolojik
gelişmeler sanatta yeni tekniklerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu yeni tekniklerden fotoğraf ve fotomontaj,
siyaset ve sanat çevrelerinde resim sanatı üzerine bazı tartışmalara yol açmıştır. Bu tartışmalara, bir zamanlar kendisi
de ressam olan, sonrasında ortaya çıkan yeni teknikleri denemekten çekinmeyerek fotoğraf ve fotomontaj sanatına
yönelen konstrüktivist sanatçı Aleksandr Rodçenko da dahil olmuştur. Sanatın topluma yönelik olmasını savunan
Rodçenko, artık resim sanatının bittiğini ilan ederek, bu tartışmalarda fotoğrafın yanında yer almıştır. Rodçenko, bu
dönemde çekilmiş olan sinema filmlerinden etkilenmiş ve çalışmalarında fotomontajlara yer vererek, bazı film ve reklam
afişleri tasarlamıştır. Teknik ve kompozisyon anlamında sinema ve fotoğraf sanatından izler taşıyan bu çalışmalar
dönemin tasarım anlayışında sinema ve fotoğrafın etkisini anlamak açısından önemlidir. Bu makalede, Aleksandr
Rodçenko’nun devrim sonrası yıllarda yapmış olduğu afişlerde fotoğraf ve fotomontaj kullanımının yeri ve tasarıma
katkıları, literatür taraması yöntemiyle incelenmiş ve Rodçenko’nun afiş tasarımlarına etkileri gösterilmeye çalışılmıştır.
Makalenin, bu alanda çalışan afiş tasarımcılarına, fotoğrafın ve sinemanın afiş tasarımlarını nasıl zenginleştirebileceğini
göstererek referans olması ve araştırmacılara kaynak olarak literatüre katkı sağlaması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aleksandr Rodçenko, fotomontaj, konstrüktivizm, afiş tasarımı, illüstrasyon

Kaynakça

• Ades, D. (2021). World of art photomontage. Thames&Hudson.
• Akinsha, K. (2012). The second life of Soviet Photomontage, 1935 - 1980s [Yayımlanmamış doktora tezi]. University of Edinburgh.
• Antmen, A. (2021). 20. yüzyıl batı sanatında akımlar. Sel Yayıncılık.
• Becer, E. (2020). Modern sanat ve yeni tipografi. Dost Yayınevi.
• Buchloh, B. H. (1984). From faktura to factography. October, 30, (s.82-119). https://doi.org/10.2307/778300
• Chan, M. (1998). Aleksandr Rodchenko: the death of painting. The Museum of Modern Art, 1(3), (s.2- 5).
• Cohen, A. J. (2014). The feast in the time of plague: The Russian art world, easel painting and the experience of war and revolution, 1914-22. Frame M., Kolonitskii B., Marks S.G., Stockdale
• M.K. (Eds.), Russian Culture in War and Revolution, 1914–22. Book 1: Popular Culture, the Arts, and Institutions (s.121-138) içinde. Slavica Publishers.
• Elliott, D. (1979). Rodchenko and the arts of revolutionary Russia. Oxford Museum of Modern Art.
• Galassi, P. (1999). Rodchenko and photography's revolution. Frankel D. (Ed.), Alexander Rodchenko (s. 100-137) içinde. The Museum of Modern Art.
• Lodder, C. (2000). Promoting constructivism: Kino-fot and Rodchenko's move into photography. History of Photography, 24(4), (s. 292-299). https://doi.org/10.1080/03087298.2000.10443423
• Lynton, N. (1991). Modern sanatın öyküsü. Remzi Kitabevi.
• Magomedov, S.O.K. (1987). Rodchenko the complete work. MIT Press.
• Margolin, V. (1984). Constructivism and the modern poster. Art Journal, 44(1), (s.28-32).
• Margolin, V. (1982). The transformation of vision: art and ideology in graphic design of Alexander Rodchenko, El Lizzitsky, and Laszlo Moholy-Nagy, 1917-1933 [Yayımlanmamış doktora tezi]. University Microfilms International.
• Marks, G.Steven. (2004). How Russia shaped the modern world : from art to anti-semitism, ballet to bolshevism. Princeton University Press.
• Richter, H. (2004). Dada art and anti art. Thames&Hudson. Romanenko, K. (2010). Photomontage for the masses: the soviet periodical press of the 1930s. Design Issues, 26(1), (s.29-39).
• Stephan, H. (1981). ''LEF'' and the left front of the arts. Verlag Otto Sagner.
• Yılmaz, M. (2013). Modernden postmoderne sanat. Ütopya Yayınevi.