OKUL YERİ SEÇİMİNDE KULLANILAN KRİTERLERİN ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ YÖNTEMİYLE ÖNEMLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2022, , 135 - 154, 28.03.2022

Nuh Keleş

https://doi.org/10.55119/artuklu.1055278

Öz

İnsanlar çocukluktan itibaren yetişkinliğe ve sonrasına kadar birçok seviyede eğitim sektörüne bir üye olarak katılımda bulunurlar. Eğitim sektörünün önemli unsurlarından bir tanesi okul öncesi, ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite gibi çeşitli seviyelerde hizmetler sunan okullardır. Okullar dünyadaki ve toplumlardaki sosyal, çevresel, kültürel, teknolojik ve ekonomik gelişmeleri eğitim ve öğretim yöntemleriyle dinamik bir şekilde yeni nesillere aktarırlar. Bunun için kurulacak okulların yerlerinin nerede belirleneceği önemli bir karar haline gelmektedir. Kamu ve özel sektör tarafından okul yeri seçimi yapılırken kapsamlı bir planla çeşitli kriterlere göre seçim yapılması önemlidir.
Okul yeri seçiminde birden fazla alternatif olduğundan doğru bir şekilde karar vermek için birden fazla kritere göre değerlendirme yapmak mümkündür. Bu çalışma, ilgili literatürdeki kuruluş yeri seçimi çalışmaları arasında daha önce okul yeri seçiminde kullanılacak kriter önem ağırlıklarını belirlemeye odaklanan bir çalışmaya rastlanılmaması motivasyonuyla yapılmaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada okul yerlerinin seçiminde kullanılacak kriterlerin önem ağırlıklarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bunun için önemli kararlarda karar vericilere yardımcı olarak etkin bir şekilde kullanıma sevk eden çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP yöntemi bu çalışmada kullanılmıştır. İlgili literatürden 8 kriter seçildikten sonra 28 iki yönlü ikili karşılaştırma yapılmış ve kriter karşılaştırma yanıtları alınmıştır. Kriter ağırlıklarının belirlenmesi için alanında uzman 17 kişiyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. AHP yönteminin hesaplama aşamalarına ve tutarlı yanıtlara göre en yüksek önemi %24,13 ağırlığıyla ‘gürültü seviyesi’ kriteri almış, devamında %18,7 ağırlığıyla nüfus kriteri gelmiş ve son sırada ise %4,68 ağırlığıyla alanın boyutu ve şekli yer almıştır. Elde edilen bulgular alanında uzmanlara, araştırmacılara ve karar vericilere bilgi olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Yeri Seçimi Kriterleri, AHP, Çok Kriterli Karar Verme

Kaynakça

• Akpınar, M. E., & Koçak, K. (2021). Analitik Hiyerarşi Süreci ve Promethee Tabanlı Kampüs İçi Erişim Lokasyonlarının Değerlendirilmesi: Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nde Bir Uygulama. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 86-98.
• Alonso, J. A., & Lamata, M. T. (2006). Consistency in the analytic hierarchy process: a new approach. International journal of uncertainty, fuzziness and knowledge-based systems, 14(04), 445-459.
• Arslan, H. M., & Yıldız, M. S. (2015). Eğitim Tesislerinin Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık TOPSIS Yönteminin Uygulanması: Düzce'de Bir Lokasyon Analizi. Journal of International Social Research, 8(36), 763-773.
• Başeğmez, M., Taşdemir, İ., & Gül, Ç. (2017). Eğitim alanlarının yer seçim kriterlerinin belirlenmesinde yaşanan problemler ve çözüm önerileri. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 16, 188-194.
• Başeğmez, M., Yıldırım, V., & Bediroğlu Ş. (2019). CBS ve AHP Yöntemiyle En Uygun Okul Yer Seçimi Analizi: Uşak-Merkez Örneği. TMMOB 6. Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 23-25 Ekim 2019, Ankara.
• Behzadian, Majid, S. Khanmohammadi Otaghsara, Morteza Yazdani ve Joshua Ignatius (2012). A State-Of The-Art Survey of TOPSIS Applications, Expert Systems with Applications, 39, 13051-13069.
• Belton, Valerie ve Theodor J. Stewart (2002). Multiple Criteria Decision Analysis An Integrated Approach, Kluwer Academic Publishers, USA.
• Bukhari, Z., Ahmad Rodzi, M., & Noordin, A. (2012). Spatial multi-criteria decision analysis for safe school site selection. Jurnal Pengurusan dan Kepimpinan Pendidikan, 24(02), 91-108.
• Çakır, F. S., & Pekkaya, M. (2020). Determination of interaction between criteria and the criteria priorities in laptop selection problem. International Journal of Fuzzy Systems, 22(4), 1177-1190.
• Dodd, F. J., Donegan, H. A., & McMaster, T. B. M. (1993). A statistical approach to consistency in AHP. Mathematical and computer modelling, 18(6), 19-22.
• Dožić, S., & Kalić, M. (2015). Comparison of two MCDM methodologies in aircraft type selection problem. Transportation Research Procedia, 10, 910-919.
• Franek, J., & Kresta, A. (2014). Judgment scales and consistency measure in AHP. Procedia Economics and Finance, 12, 164-173.
• Keleş, Nuh (2021). Türkiye’de Lojistik Köy Yeri Seçiminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Zonguldak.
• Kuo, Ming-Shin (2011). Optimal Location Selection For an International Distribution Center by Using a New Hybrid Method. Expert Systems with Applications, 38 (6), 7208-7221.
• Moussa, M., Mostafa, Y., & Abou Elwafa, A. (2017). School site selection process. Procedia Environmental Sciences, 37, 282-293.
• Özdemir, A., & Tüysüz, F. (2017). Özel okul yatırımları için Türkiye’deki 81 ilin çok kriterli karar verme yöntemleri ile stratejik analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45(45), 93-114.
• Pekkaya, M., & Aktogan, M. (2014). Dizüstü Bilgisayar Seçimi: DEA, TOPSIS ve VIKOR ile Karşılaştırmalı Bir Analiz. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 107-125.
• Pekkaya, Mehmet, & Aslan, B. (2018). OSB Yer Seçiminde Dikkate Alınan Kriter Önem Derecelerinin ve Kriterler Arası Etkileşimin Belirlenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayısı, 293-308.
• Pekkaya, M., & Dökmen, G. (2019). OECD Ülkeleri Kamu Sağlık Harcamalarının ÇKKV Yöntemleri İle Performans Değerlendirmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(4), 923-950.
• Pekkaya, M., & Erol, F. (2019). Generating priority series via AHP for conducting statistical tests on CAMELS dimension priorities in evaluating bank failure risk. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 37(6), 8131-8146.
• Pekkaya, M., & Keleş, N. (2021). Determining Criteria Interaction and Criteria Priorities in Freight Village Location Selection Process: The Experts’ Perspective in Turkey, Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, https://doi.org/10.1108/APJML-05-2021-0338.
• Prasetyo, D. H., Mohamad, J., & Fauzi, R. (2018). A GIS-based multi-criteria decision analysis approach for public school site selection in Surabaya, Indonesia. Geomatica, 72(3), 69-84.
• Saaty, Thomas L. (2005). Theory and Applications of the Analytic Network Process: Decision Making with Benefits, Opportunities, Costs, and Risks, RWS Publications.
• Saaty, T. L. (2016). The analytic hierarchy and analytic network processes for the measurement of intangible criteria and for decision-making. Multiple criteria decision analysis (pp. 363-419). Springer, New York.
• Uslu, A., Kızıloğlu, K., İşleyen, S. K., & Kahya, E. (2017). Okul yeri seçiminde coğrafi bilgi sistemine dayalı AHP-TOPSIS yaklaşımı: Ankara ili örneği. Politeknik Dergisi, 20(4), 933-943.