KATILIMCI BÜTÇELEME ARACI OLARAK VATANDAŞ BÜTÇESİ VE TÜRKİYE UYGULAMASI

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 44 - 62, 31.05.2023

Osman Geyik Filiz Özbay

https://doi.org/10.55119/artuklu.1290927

Cited By: 1

Öz

Mali politikalarda ve kamu mali yönetimi anlayışında yaşanan güncel gelişmelerin ardından bütçeleme süreci gibi birçok alanda vatandaşların süreçlere daha fazla dâhil olması söz konusu olmuştur. Vatandaşların özellikle ödemiş oldukları vergilerin nerelerde kullanıldığı konusunda fikir sahibi olma isteklerinin artması ve bu sayede kamu politikalarının etkin bir şekilde uygulanıp uygulanmadığı; ayrıca kaynaklarının yerinde kullanılıp kullanılmadığı konusunda daha fazla bilgi edinme ve bu durumları sorgulama ihtiyaçları hükümetleri bu süreçte daha fazla şeffaf davranmaya zorlamıştır. Özellikle seçmen davranışları gereği oy verme kararlarının şekillenmesinde önemli bir yere sahip olan vaatlerin kamu harcamaları yoluyla gerçekleştirilecek olması, bütçeleme süreçlerinin şeffaf bir şekilde sürdürülmesini gerekli kılmaktadır. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile bütçeleme anlayışında yapılan yenilikler de bu amaca hizmet edecek şekilde dizayn edilmiş ve yeni anlayış hayata geçirilmiştir.
Bütçeleme süreçlerinin şeffaf bir şekilde sürdürülmesini sağlamak amacıyla uygulanan vatandaş bütçesi, vatandaşların bütçe sürecinde aktif katılımı artırarak halkın bilgi edinmesini kolaylaştırmış ve katılımcı bütçelemenin bir aracı olarak görülmüştür. Bu kapsamda çalışmada öncelikle vatandaş bütçenin kavramsal çerçevesi ele alınmış, devamında ise Türkiye uygulamasına yer verilerek konu değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Bütçe, Bütçe Hakkı, Vatandaş Bütçesi, Katılımcı Bütçe

Kaynakça

• Referans1 Altıngöz Zarplı, S. (2022). Kamu Bütçelemesinde Yeni Bir Yaklaşım Olarak Katılımcı Bütçeleme: Türkiye’de Belediyelere Yönelik Bir Araştırma, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(43), 1069-1088.
• Referans2 Aydin, E., Seker, M. (2022). Bütçe şeffaflığı ve Türkiye, Maliye Çalışmaları Dergisi, 67, 47-66. DOI: 10.26650/mcd2022-1088547
• Referans3 Bilge, S. (2015). A New Approach in Public Budgeting: Citizens’ Budget, Journal of International Education and Leadership, 5(1), 1-17.
• Referans4 Engin, R. (2022). Bütçe Şeffaflığı ve Türkiye: Açık Bütçe Endeksi Üzerinden Bir Değerlendirme, Sayıştay Dergisi, 33(126), 443-471. Erişim adresi: https://doi.org/10.52836/sayistay.1164667.
• Referans5 Ergen, Z. (2012). Yönetimden Yönetişime: Katılımcı Bütçeleme Modeli, Maliye Dergisi, 0(163), 316 – 334. Geyik, O. ve Yıldız, H.D. (2017). Citizens Budget And Evaluating Citizens Budget İn Turkey, 32nd International Public Finance Conference, 50-52.
• Referans6 Goldfrank, B. (2007), Lessons from Latin America’s Experience with Participatory Budgeting, Shah, A. (Ed.), Public Sector Governance and Accountability Series Partıcıpatory Budgetıng, Washington D.C, The World Bank, 91-121.
• Referans7 Güngör Göksu, G. (2020). Vatandaş Bütçe Bilinci ve Bütçe Bilincinin Artışında Etkili Olan Faktörlerin Analizi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 66, 126-146.
• Referans8 Hançer, N.C. (2018). Modern Bütçeleme Teknikleri: Vatandaş Bütçesi ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye (Kamu Ekonomisi) Anabilim Dalı, Ankara.
• Referans9 The Citizens Budget Commission (CBC), https://cbcny.org/about-us Erişim Tarihi: 05.04.2023.
• Referans10 Strateji ve Bütçe Başkanlığı, https://www.sbb.gov.tr/vatandas-butce-rehberi/ Erişim Tarihi: 01.04.2023.
• Referans11 IBP, 2006, https://internationalbudget.org/wp-content/uploads/Methodology-English.pdf Erişim Tarihi: 20.03.2023.
• Referans12 IBP, 2019, https://internationalbudget.org/sites/default/files/2020-04/2019_Methodology_EN.pdf Erişim Tarihi: 03.04.2023.
• Referans13 IBP, 2021, https://internationalbudget.org/sites/default/files/country-surveys-pdfs/2021/open-budget-survey-turkey-2021-en.pdf Erişim Tarihi: 03.04.2023.
• Referans14 IBP. (2012). Citizens Budget Guide, http://İnternationalbudget.Org/Wp- Content/Uploads/Citizen Budget-Guide.Pdf Erişim Tarihi: 24.04.2023.
• Referans15 Koç, N. (2017). Katılımcı Bütçe Anlayışının Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 443-470. Erişim adresi: https://doi.org/10.17218/hititsosbil.290964.
• Referans16 OECD, (2004), The Legal Framework for Budget Systems An International Comparison (ed. Ian Lienert and Moo Kyung), Paris, OECD Journal on Budgeting, Volume 4-No.3. Erişim adresi: https://www.oecd.org/gov/budgeting/thelegalframeworkforbudget systemsaninternationalcomparison.htm.
• Referans17 Open Budget Survey (2021). https://internationalbudget.org/sites/default/files/country-surveys-pdfs/2021/open-budget-survey-turkey-2021-en.pdf Erişim tarihi: 27.04.2023.
• Referans18 Pehlivan, O. (2018). Devlet Bütçesi. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Referans19 Petrie, M. and Shields, J. (2010). Producing a citizens' guide to the budget: why, what and how? OECD Journal on Budgeting, 10(2), 1-14.
• Referans20 Polko, A. (2015). Models of participatory budgeting – the case study of Polish city, Journal of Economics and Management, 19 (1), 34-44.
• Referans21 Ramkumar, V. and Shapiro, I. (2010). “Guide to Transparency in Government Budget Reports: Why are Budget Reports Important, and What Should They Include?”, International Budget Partnership. Washington D.C. Erişim adresi: https://internationalbudget.org/wp-content/uploads/Guide-to-Transparency-in-Government-Budget-Reports-Why-are-Budget-Reports-Important-and-What-Should-They-Include-English.pdf Erişim tarihi: 07.03.2023.
• Referans22 Sayar, N. (1974). Kamu Maliyesi: Bütçe Prensipleri ve Tatbikatı. (5. Baskı). II. Cilt, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
• Referans23 Moynihan D.P. (2007), Citizen Participation in Budgeting: Prospects for Developing Countries. Shah, A. (Ed.), Public Sector Governance and Accountability Series Partıcıpatory Budgetıng, Washington D.C, World Bank, 55-87.
• Referans24 Shah, A. and Shen, C.(2007). A Primer on Performance Budgeting. Shah, A. (Ed.), Budgeting and Budgetary Institutions: Public Sector Governance and Accountability Series (Ed. Anwar Shah), Washington D.C, The World Bank, 137-176.
• Referans25 Shah, A. (2007). Overview, Shah, A. (Ed.), Public Sector Governance and Accountability Series Partıcıpatory Budgetıng, Washington D.C, The World Bank. 1-18.
• Referans26 Sintomer, Y., Herzberg, C., Röcke, A., and Allegretti, G. (2012). Transnational Models of Citizen Participation: The Case of Participatory Budgeting, Journal of Public Deliberation, 8(2), 1-32.
• Referans27 Şahin, M., ve Uysal, Ö. (2013). Bütçe ve Mali Demokrasi. F. Altuğ, A. Kesik ve M. Şeker, (Ed.), Kamu Bütçesinde Yeni Yaklaşımlar (s. 203-2020) içinde. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Referans28 Şeker, M. ve Beynam, H. (2013). Vatandaş Bütçesi ve Uygulama Örnekleri. F. Altuğ, A. Kesik ve M. Şeker, (Ed.), Kamu Bütçesinde Yeni Yaklaşımlar (s. 221-237) içinde. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Referans29 Şeren, G.Y. (2018). Vatandaş ve Bütçe Arasındaki Köprü: Vatandaş Bütçe Uygulaması ve Türkiye Özelinde Değerlendirmeler. A, Açaravcı (Ed.), Muhasebe, Finans ve İktisat Araştırma Örnekleri (957-978,) içinde. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Referans30 Tandırcıoğlu, H. ve Yapıcı, F. (2016). Küreselleşme Sürecinde Postmodern Bütçe Yaklaşımlarına Toplu Bir Bakış, Vergi Raporu, 0 (206), 38-62.
• Referans31 Tüğen, K. (2016). Devlet Bütçesi. İzmir: Bassaray Matbaası.
• Referans32 Uysal Şahin, Ö. (2014). Vatandaş Odaklı Yönetim için Vatandaş Odaklı Denetim, Sayıştay Dergisi, 92, 35-63.
• Referans33 Wampler, B. (2007a). A Guide to Participatory Budgeting. Shah, A. (Ed.), Public Sector Governance and Accountability Series Partıcıpatory Budgetıng, Washington D.C, World Bank, 21-53.
• Referans34 Wampler, B. (2007b). The Diffusion of Brazil’s Participatory Budgeting: Should “Best Practices” be Promoted?, Erişim adresi: https://library.uniteddiversity.coop/Decision_Making_and_Democracy/Participatory _Budgeting/AdoptingParticipatoryDemocracy.pdf.
• Referans35 World Bank, (2018). https://documents1.worldbank.org/curated/en/391701 588140468143/pdf/Participatory-Budgeting-Manual.pdf Erişim Tarihi: 30.03.2023.