İbnü’l-Cârûd ve el-Müntekâ Adlı Eseri

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 279 - 307, 26.12.2020

Ali Çelik

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.759746

Öz

Velûd bir âlim olan İbnü’l-Cârûd’a, farklı alanlarda olmak üzere birçok eser nispet edilmiştir. Bu eserlerden biri olan ve sadece fıkhî ahkâmla ilgili rivayetleri konu edinen el-Müntekâ, hadis rivayetinde tevsîk edilen hocalardan elde edilen rivayetlerle oluşturulmuştur. Eser, ilgili ilim çevrelerince takdir edilmiş ve Müslümanlar nezdinde hüsn-ü kabûle mazhar olmuştur. Eserde tahrîc edilen 1114 rivayetin kahir ekseriyeti sahih kabul edilmiş, geri kalan rivayetler ise hasen sayılmıştır. Nitekim eserde yer alan rivayetlerden sadece yirmi beşi dışındakilerin Kütüb-i Sitte’de de yer alması eserin sağlam oluşunu teyit etmesi açısından önemlidir. Öte yandan İbnü’l-Cârûd, semâ etmediği bazı hocalarından tahdis ettiği rivayetleri eserine almasından dolayı bazı âlimlerce tenkit edilmiştir. Bununla birlikte esere yönelik yapılan bazı değerlendirmelerde ise el-Müntekâ’da yer alan bir kısım rivayetler zayıf kabul edilmiştir. Ancak sonraları konuyla ilgili yapılan araştırmalarda İbnü’l-Cârûd’un el-Müntekâ’sında söz konusu hocalardan rivayette bulunulmadığı ve rivayetlerin zayıf olarak değerlendirilmesinde ise isabet edilmediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Hadis, İbnü’l-Cârûd, el-Müntekâ, Ahkâm, Sıhhat

Kaynakça

• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Hadisevi, 2006.
• Bağdâdî, İsmâîl Paşa. Hediyyetü’l-ârifîn esmâu’l-müellifîn ve âsâru’l-musannifîn. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Türâsi’l-Arabî, 1951.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn. es-Sünenü’l-kübrâ. Tahk. Muhammed Abdulkâdir Atâ. 11 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• ------------, Câmiu’l-şuʿabü'l-îmân. Tahk. Abduali Abdulhamîd.14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Edebiyatı. İstanbul: İFAV, 2013.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as es-Sicistâni. Sünen-i Ebî Dâvûd. Tahk. Şuayb el-Arnavût. Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Rudânî, Muhammed b. Süleymân. es-Siletü’l-halef bi mevsüli’s-selef. Tahk. Muhammed Hacî. Beyrut: Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1988.
• Hâkim, Ebû Abdullâh Muhammed b. Abdillâh en-Neysâbûrî. et-Târihu Nişâbûr. tlhs. Ahmed Muhammed b. Hasan. Tahrân: Kitâbhâni İbn Sînâ, tsz.
• Hamîsî, Abdurrahmân b. İbrâhîm. el-Mu‘cemü’l-‘ulümi’l-hadîsi’n-nebevî. Sana: Dâru İbn Hazm, tsz. Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. Târîhu Bağdâd. Tahk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 2001.
• Humeydî, Muhammed b. Fütûh. el-Cezvetü’l-muktebis fî târihi’l-ulemâi’l-Endülüs. Tahk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf-Muhammed Beşşâr Avvâd. Tûnus: Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2008.
• Hüveynî, Ebû İshak el-Eserî. Kitâbü ğavs̱i’l-mekdûd bi-taḫrîci münteḳâ İbni’l-Cârûd. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1988.
• İbn Abdülhâdî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed ed-Dimeşkî es-Sâlihî. Tabakâtü ulemâu’l-hadîs. tahk. Ekrem el-Bûşî- İbrâhîm el-Zeybak. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1996.
• İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman er-Râzî. Kitâbü’l-cerh ve’t-taʻdîl. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1953.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn b. Ahmed el-Askalânî. İthâfu’l-mehera bi’l-fevâidi’l-mubtekere min etrâfi’l-‘aşere. tahk. Züheyr b. Nâsir. 19 Cilt. Medine: Merkezu Hidmeti’s-Sünne, 1994.
• ------------, el-Mu‘cemü’l-mufehres. Tahk. Muhammed Şekûr Mahmûd el-Hâcî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1998.
• ------------, Tehzîbü’t-tehzîb. Tahk. İbrâhîm Zeybak - Adil Mürşid. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, tsz. ------------, Lisânü’l-mîzân. tahk. Abdulfettâh Ebû Ğudde. 10 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1420/1999.
• ------------, Takrîbu’t-tehzîb. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1999.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hıbbân el-Büstî. Kitabü’s-sikât. Tahk. Muhammed Abdu’l-Müʻid Hân. 10 Cilt. Haydarâbâd: Dâiretü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1973.
• İbn Nukta, Muhammed b. Abdülğanî el-Bağdâdî el-Hanbelî. Tekmiletü’l-ikmâl. Tahk. Abdülkayyûm Abdurrab en-Nebî. 6 Cilt. Mekke: Câmiatü’l-Ümmü’l-Kurâ, 1987.
• İbnü’l-Cârûd, Abdullâh b. Ali b en-Neysâbûrî. el-Müntekâ mine’s-süneni’l-müsnedihi an Rasûllullâh salallâhu aleyhi ve’s-selem. Tahk. Merkezi’l-Buhûs ve Takniyeti’l-Ma‘lumât. Kahire: Darü’t-Tâsil, 2014.
• İşbîlî, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer. Fihrist. Tahk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf-Muhammed Beşşâr Avvâd. Tûnus: Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2009.
• Karyutî, Âsım b. Abdillâh. Menhecü’l-İmâm İbnü’l-Cârûd en-Neysâbûrî fî kitâbihî el-Müntekâ. PDF: Shamela, tsz.
• Kâdî, İyâd b. Mûsâ b. İyâd. Tertîbü’l-medârik ve takrîbu’l-mesâlik. Tahk. Muhammed et-Tancî. 2 Cilt. Fas: Vizâretü’l-Evkâf ve Şuûnü’l-İslâmiyye, 1983.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Mu‘cemü’l-müellifîn terâcimü musannifi’l-Kütübi’l-arabiyye. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
• Kettânî, Muhammed b. Ca‘fer. er-Risâletü’l-müstetrafe libeyâni meşhûri kütübi’l-sünneti’l-müşerrefe. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1993.
• Kılıc, Alâeddîn Muğoltây. İkmâlu tehzîbi’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. Tahk. Adil b. Muhammed-Usâme b. İbrâhîm. 12 Cilt. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîs, 2001.
• Koçkuzu, Ali Osman. “İbnü’l-Cârûd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/537. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Kutluboğâ, Ebu’l-Fidâ Zeyneddîn Kâsım. es-Sikât mimen lem yeki‘ fi’l-Kütübi’l-Sitte. Tahk. Şâdî b. Muhammed. 9 Cilt. Sana: Merkezü’l-Nu‘mân, 2011.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. ez-Zekî. Tehzîbu’l-kemal fî esmai'r-ricâl. Tahk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1983.
• Polat, Selahattin vd.. Hadis Araştırma ve Tenkit Kılavuzu. İstanbul: İFAV, 2008.
• Safedî, Selâhaddîn Halîl b. Aybek. Kitâbü’l-vâfî bi’l-vefeyât. Thk Ahmet el-Arnavut-Tezkî Mustafâ. 29 Cilt. Beyrut: Darû İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2000.
• Sâlihî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed b. Abdulhâdî ed-Dimeşkî. Tabakâtu ulemâu’l-hadîs. Tahk. Ekrem el-Bûşî-İbrâhîm el-Zeybak. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1996/1417.
• Sehâvî, Şemseddîn Muhammed b. Abdurrahmân. Fethu’l-muğîs. Tahk. Abdurrahmân Muhammed Osmân. 3 Cilt. Medine: Mektebetü Selefi, 1969.
• Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân. Câmi‘u’l-hâdîs. Haz. Abbâs Ahmed Sakr - Ahmed Abdulcevâd. 21 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1994.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. Mu‘cemü’l-evsât. Tahk. Târık b. İvadullah b. Muhammed-Abdülmuhsin b. İbrâhîm Hüseynî. 10 Cilt. Kahire: Dârü’l-Harameyn, 1995.
• ------------, Mu‘cemü’l-kebîr. Thk Hamdî b. Abdulmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1983.
• ------------, Mu‘cemü’s-sağîr lî Taberânî. Tahk. Muhammed Şekûr Mahmûd el-Hâc. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1985.
• Ubeyd, Muhammed b. Abdulkerîm. el-İmâmü’l-hâfız Abdullâh b. el-Cârûd en-Nîsâbûrî ve eserühü fi’s-sünneti’n-nebevî. Mekke: Dârü İmâm el-Da‘va, 1426/2005.
• Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV, 2011.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru aʻlâmi’n nübelâ. Tahk. Beşâr Avâd Maʻrûf. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1988.
• ------------, Tezkiretü’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, tsz.
• ------------, Mizânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. Tahk. Alî Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1963.
• Ziriklî, Hayruddîn. el-A’lâm kamusu terâcim li eşheri’r-ricâl ve’n-nisa mine’l-Arab ve’l-müsta’rabîn ve’l-müsteşrikîn. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002.