Evaluation of Measures Taken to Reduce Caesarean Delivery

Yıl 2024, Sayı: 10, 47 - 58, 23.12.2024

Ayşegül Karaca Dedeoğlu , Berika Zülal Karaca

https://doi.org/10.58252/artukluhealth.1544944

Öz

Introduction: Despite the World Health Organization (WHO) recommending that caesarean delivery rates should not exceed 15%, this rate reached 60.1% in Turkey in 2022. This study examines the reasons behind increasing caesarean delivery rates globally and in Turkey, and reviews the administrative and legal measures taken to reduce these rates.
Methods: Document analysis was used as the research method. Data were obtained from the 2022 Statistical Yearbook of the Turkish Ministry of Health, statistics from relevant institutions, legislation on caesarean delivery, high court rulings, and administrative measures taken by the Ministry of Health. The study focuses on caesarean delivery rates up to 2022. The absence of 2023 data limit the study‟s ability to analyse the most recent trends.
Results: While medically indicated caesarean delivery can be beneficial for maternal and infant health, non-medically indicated caesarean deliveries may lead to various issues. Physicians may recommend caesarean delivery due to concerns about complications or fear of errors during vaginal delivery. Similarly, pregnant women may prefer caesarean delivery due to fear of labour pain, concerns about body changes, and perceptions of greater safety. In Turkey, the most stringent measure to reduce caesarean delivery rates was introduced in 2012 with an amendment to the Public Health Law, which prohibited non-medically indicated caesarean deliveries. Additionally, financial incentives and performance-based systems have been implemented. However, despite these measures, caesarean delivery rates have continued to rise rather than decline.
Conclusion: Controlling caesarean delivery rates and ensuring they are performed only when medically necessary is crucial for maternal and infant health. Developing more effective strategies, revisiting current policies, and increasing societal awareness are essential. Adopting a more comprehensive approach that promotes vaginal delivery and incorporates midwifery support can contribute significantly to addressing this issue.

Anahtar Kelimeler

Health policy, Medical law, Caesarean, Normal delivery

Sezaryen Doğumları Azaltmaya İlişkin Alınan Önlemlerin Değerlendirilmesi

Öz

Giriş: Dünya Sağlık Örgütü, sezaryen doğum oranlarının %15'i geçmemesi gerektiğini belirtmesine rağmen, Türkiye'de bu oran 2022 yılında %60.1'e ulaşmıştır. Bu çalışma, dünya ve Türkiye'de artan sezaryen doğum oranlarının nedenlerini ve bu oranları azaltmaya yönelik alınan idari ve yasal önlemleri incelemektedir.
Yöntem: Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Veriler, Türkiye Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı 2022, ilgili kurumların istatistikleri, sezaryenle ilgili mevzuat, yüksek yargı kararları ve Sağlık Bakanlığı'nın idari tedbirlerine ilişkin belgelerden elde edilmiştir. Çalışma, 2022 yılına kadar olan sezaryen doğum oranlarını kapsamaktadır. 2023 yılı verilerinin yayımlanmamış olması, çalışmayı güncel analiz açısından kısıtlamaktadır.
Bulgular: Tıbbi gereklilik durumunda faydalı olan sezaryen doğum, gereklilik dışı tercih edildiğinde çeşitli sorunlara yol açabilmektedir. Hekimler, normal doğum sırasında oluşabilecek komplikasyon ve hata yapma kaygısıyla sezaryeni önerebilmekte; gebeler ise doğum sancısı, vücut değişikliği kaygıları ve güvenlik endişeleri nedeniyle sezaryene yönelebilmektedir. Türkiye'de sezaryen doğumları azaltmak amacıyla en sert tedbir; 2012 yılında Umumi Hıfzıssıhha Kanun'una eklenen bir madde ile tıbbi zorunluluk dışında sezaryen doğumun yaptırılmasının yasaklanması tedbiridir. Ayrıca mali teşvik ve performans sistemi gibi önlemler alınmıştır. Ancak bu tedbirlere rağmen sezaryen oranlarında düşüş sağlanamamış, oranlar giderek artmıştır.
Sonuç: Sezaryen oranlarının kontrol altına alınması, anne ve bebek sağlığı için büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda daha etkili stratejiler geliştirilmesi, mevcut politikaların gözden geçirilmesi ve toplumsal farkındalığın artırılması gerekmektedir. Normal doğumu teşvik eden ve ebe desteğini artıran bütüncül yaklaşımlar, bu sorunun çözümüne katkı sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık politikası, Tıp hukuku, Sezaryen, Normal doğum

Kaynakça

• Açıkgöz, B., Aslan Yüksel, N., Yüksel, C. ve Ayoğlu, F.N. (2020). Aile sağlığı merkezine başvuran kadınların doğum yöntemleri ve etkileyen etmenler. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(1), 87 96. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.640085
• Anayasa Mahkemesi Kararı. (2013). https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Dosyalar/Kararlar/KararPDF/2013 105 nrm.pdf adresinden 20 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Artıran İğde, F. (2004). Sezaryen sonrası normal vajinal doğum. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 13(4), 137 139. https://doi.org/10.53490/egehemsire.1081072
• Aşıcı, N. (2021). Kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarının sezaryen doğum yöntemi ile ilgili görüş ve düşünceleri: nitel bir çalışma, Sakarya ili örneği. [Uzmanlık Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Başar, F. ve Yeşildere Sağlam, H. (2018). Kadınların doğum şekli tercihlerini ve etkileyen faktörler. Journal of Current Researches, 8(1), 59 74. https://doi:10.26579/jocrehes_8.1.6
• Caesarean Section: Clinical Guideline. (2011). National institute for health and care excellence. https://www.nice.org.uk/guidance/ng192/resources/caesarean birth pdf 66142078788805 adresinden 17 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Ceylantekin, Y. (2006). Sezaryenle ve vajinal yolla doğum yapan kadınların doğum öncesi ve sonrası tecrübe ve bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Commonwealth Department of Health and Family Services. (1987). Medicare benefits schedule ıtem fee benefits list for parts 1 11: https://www.mbsonline.gov.au/internet/mbsonline/publishing.nsf/Content/515793D58E889BD0CA257CD100033990/%24File/1987 MBS.pdf adresinden alınmıştır.
• Çakmak, B., Arslan, S. ve Nacar, M. C. (2014). Kadınların isteğe bağlı sezaryen konusundaki görüşleri. Fırat Tıp Dergisi, 19(3), 122 125.
• Demiröz Bal, M., Dereli Yılmaz, S. ve Kızılkaya Beji, N. (2013). Kadınların sezaryen doğum tercihleri. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(2), 139 146.
• Dölen, İ., ve Özdeğirmenci, Ö. (2004). Optimal sezaryen hızı ne olmalıdır? Türkiye‟de ve Dünyada güncel nedir? TJOD Uzmanlık Sonrası Eğitim Dergisi, (7), 113 117.
• Duman, F.N. ve Gölbaşı, Z. (2023). Artan sezaryen doğum oranının anne bebek sağlığı üzerine etkileri ve sezaryen doğumların azaltılmasına yönelik stratejiler. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 17(1), s. 188 194. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1188235
• Duman, Z. (2006). Sağlık çalışanlarının normal doğum ve sezaryen ile ilgili düşünceleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi
• Ergöl, Ş. ve Kürtüncü, M. (2014). Bir üniversite hastanesinde kadınların sezaryen doğum tercihlerini etkileyen faktörler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 1(3), s. 26 34.
• Gorchiyeva, İ. (2021). Sezaryen sonrası normal doğum planlanan gebelerde sonografik uterin alt segment kalınlık ölçümünün prediktif değeri. [Tıpta uzmanlık tezi]. Bezmialem Vakıf Üniversitesi.
• Gözükara, F. ve Eroğlu, K. (2011). Sezaryen doğum artışını önlemenin bir yolu: “bir kez sezaryen hep sezaryen” yaklaşımı yerine sezaryen sonrası vajinal doğum ve hemşirenin rolleri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 18(2), s. 89 100.
• Günel Gürbüz, B. (2009, Ağustos). Geri dönüşü olmayan karar sezaryen. Hasta hakları aktivistleri. www.hastahaklari.net adresinden 10 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Hotun Şahin, N. (2009). Seksio sezaryen: yaygınlığı ve sonuçları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 93 8.
• Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Ek Ödeme Daire Başkanlığı. Tıbbi işlemler yönergesi eki liste değişikliği (24/03/2022 tarihli). https://khgmekodemedb.saglik.gov.tr/TR-87809/tibbi-islemler-yonergesi-eki-liste-degisikligi-24032022-tarihli.html adresinden 14 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Karabel, M.P., Demirbaş, M. ve İnci, M.B. (2017). Türkiye‟de ve Dünya‟da değişen sezaryen sıklığı ve olası nedenleri. Sakarya Tıp Dergisi, 7(4), 158 163. https://doi.org/10.31832/smj.368600
• Karabulutlu, Ö. (2012). Kadınların doğum şekli tercihlerini etkileyen faktörler. Florence Nightingale Journal of Nursing, 20(3), 210 218.
• Kızılca Çakaloz, D., ve Çoban, A. (2019). Sezaryen doğumların azaltılmasında ebenin rolü. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 28(1), s. 51 59. https://doi:10.17827/aktd.390168
• Korkut, S. ve Kaya, N. (2019). Sezaryen doğum kararına ebe farkındalığı ile etik yaklaşım. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(1), 144 152. https://doi.org/10.17681/hsp.442171
• Maternal Request Caesarean. Birthrights: https://birthrights.org.uk/wp content/uploads/2018/08/Final Birthrights MRCS Report 2108 1.pdf adresinden 17 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Mohan, V.N., Shirisha, P., Vaidyanathan, G. and Muraleedharan, V. (2023). Variations in the prevalence of caesarean section deliveries in India between 2016 and 2021 an analysis of tamil nadu and chhattisgarh. BMC Pregnancy Childbirth, 23(1), 1 22. https://doi.org/10.1186/s12884-023-05928-4
• Özkan, H., Uzun Özer, B. ve Arı, Ö. (2021). Sezaryen ile doğuma güncel bir bakış: modern sezaryen teorisi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 30(4), s. 226 235. https://doi:10.17827/aktd.957483
• Özkan, S., Aksakal, F. Avcı, E., Civil, E., ve Tunca, M. (2013). Kadınların doğum yöntemi tercihi ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Public Health, 11(2), 59 71.
• Özkaya, O. (2005). Süleyman Demirel Üniversitesi kadın hastalıkları ve doğum kliniğindeki 5 yıllık doğum oranları ve sezaryen endikasyonları. S.D.Ü Tıp Fak. Derg., 12(4), 36 39.
• Romanis , E.C. (2019). Why the elective caesarean lottery is ethically impermissible. Health Care Anal, 27(4), 249 268. https://doi.org/10.1007/s10728-019-00370-0
• Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Meslekleri Daire Başkanlığı. Sağlık hizmetlerinde gebe bilgilendirme sınıfı, gebe okulu ve doğuma hazırlık ve danışmanlık merkezlerinin çalışma usul ve esasları hakkında genelge. https://shgmsmdb.saglik.gov.tr/TR 77063/saglik hizmetlerinde gebe bilgilendirme sinifi gebe okulu ve doguma hazirlik ve danismanlik merkezlerinin calisma usul ve esaslari hakkinda genelge.html adresinden 15 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Sosyal Güvenlik Kurumu. 09/05/2024 Tarih ve 32541 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan “Sosyal Güvenlik Kurumu sağlık uygulama tebliğinde değişiklik yapılmasına dair tebliğ”: https://www.sgk.gov.tr/Duyuru/Detay/09052024 Tarih ve 32541 Sayili Resmi Gazetede Yayimlanan Sosyal Guvenlik Kurumu Saglik Uygulama Tebliginde Degisiklik Yapilmasina Dair Teblig 2024 05 10 09 10 00 adresinden 15 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Şentürk Erenel, A. ve Pelit Aksu, S. (2017). Sezaryen sonrası vajinal doğum: neden ve hangi koşullarda? Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 235-242.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2010). Doğum ve sezaryen eylemi yönetim rehberi. https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/6407/0/dogum-ve-sezaryen-eylemi-yonetim-rehberipdf.pdf adresinden 8 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2017). Kadın hastalıkları ve doğum komisyonu raporu. https://www.saglik.gov.tr/TR-84930/saglik-istatistikleri-yilliklari.html adresinden 7 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2024). T.C. sağlık istatistikleri yıllığı 2022. https://www.saglik.gov.tr/TR 84930/saglik istatistikleri yilliklari.html adresinden 4 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi. (2024). https://ilkoordinasyonweb.saglik.gov.tr/TR,5448/tibbi deontoloji nizamnamesi.html adresinden 21 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• TJOD. Sağlık Bakanlığı TJOD sezaryen oranlarını azaltma ortak eylem planı. https://www.tjod.org/saglik bakanligi tjod sezaryen oranlarini azaltma ortak eylem plani/ adresinden 10 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Turamanlar, O. ve Songur, A. (2014). Sezaryen ameliyatın tarihsel gelişimine anatomik açıdan bakış. Lokman Hekim Journal, 4(2), s. 8 12.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982). https://www.icisleri.gov.tr/illeridaresi/turkiye cumhuriyeti anayasasi adresinden 21 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği. (2010). Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği sezaryen raporu. https://www.tjod.org adresinden 6 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Uğurer, Y. (2023). Planlı sezaryenin doğum sonrası erken süt salınımı ve emzirme başarısına etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Umumi Hıfzıssıhha Kanunu. (2024). Mevzuat. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.1593.pdf adresinden 6 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Walker , R., Turnbull, D. and Wilkinson, C. (2002). Strategies to Address Global Cesarean Section Rates: A Review of The Evidence. Birth Issues in Perinatal Care, 29(1), s. 28 39. https://doi.org/10.1046/j.1523-536X.2002.00153.x
• WHO. (2015). Sezaryen doğum hızları ile ilgili DSÖ açıklaması: https://iris.who.int/bitstream/10665/161442/11/WHO_RHR_15.02_tur.pdf?ua=1 adresinden 2 Haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• WHO. Statement on caesarean section rates. https://www.who.int/publications/i/item/WHO RHR 15.02 adresinden 15 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
• Yaşar, Ö. (2006). Primar kadınların doğum tercihlerini ve bunu etkileyen faktörler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Yuen Loke, A., Davies , L. and Mak , w. (2019). Is it the decision of women to choose a cesarean section as the mode of birth? A review of literature on the views of stakeholders. BMC Pregnancy and Childbirth. https://doi.org/10.1186/s12884-019-2440-2
• Zeybek Yılmaz, S. ve Turan, Z. (2022). Doğum korkusunda ebelik ve hemşirelik yaklaşımları. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 4(1), 33 38. https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1078482