Traces of Nubihar Journal on Children's Literature in Kurdish Journal Publishing

Yıl 2025, Sayı: 18 _ Çocuk ve İlkgençlik Edebiyatı Özel Sayısı_Jimara Taybet ya Edebîyata Zarok û Nûciwanan_Special Issue of Children’s and Youth Literature, 36 - 64, 30.01.2025

Türkan Tosun

Öz

Literature is an art in which people express their feelings, dreams, thoughts and experiences in a rich and beautiful way through language and writing. Children's literature is expresses works written in accordance with the age and development characteristics of children. Although studies in this field have started late in the world, it can be considered a reason that more efforts are being made. Nubihar journal, which has been published since 1992 as a long-term Kurdish journal, has an important place in Kurdish journals, and in this study, the texts and drawings published in Nubihar journal have been evaluated in detail within the scope of children's literature. First of all, the concepts of child and children's literature and the purpose of children's literature were discussed in a general context, and then the children's section, which had been prepared as a separate section in the journla for years, was examined. Which articles, drawings and pictures targeting Kurdish children are published in the journal constitute the subject of this study. In order to determine what is prepared for Kurdish children, the Nubihar’s issues between 1992-2010 were examined and evaluated. The aim of the study is to take a small step in this field and draw the attention of new generations to this deficiency in Kurdish children's literature and to be the reason for more studies on this subject. With this study, we have determined that Nubihar journal, although not in a professional and pedagogical way, made an effort to prepare a section for Kurdish children and wanted to educate and entertain them in religious, moral and national terms.

Anahtar Kelimeler

Nubihar Magazine, Kurdish Magazines, Children, Literature

Şopa Kovara Nûbiharê ya li ser Edebiyata Zarokan di Kovargeriya Kurdî de

Öz

Edebiyat qadeke hunerê ye ku mirov hest, xeyal, fikr û tecrubeyên xwe bi rêya ziman û nivîsê bi awayekî dewlemend û xweşik tînin zimên. Edebiyata zarokan jî ji wan berhemên li gor temen û taybetmendiyên geşedanê ya zarokan hatine nivîsîn re tê gotin. Li cîhanê di warê edebiyata zarokan de bi derengî xebat hatine kirin, lê dîsa jî ji ber ku di vê qadê de êdî zêdetir hewl tê dayîn ev dibe sedema kêfxweşiyê. Kovara Nûbiharê ya ku wek kovareke temendirêj a kurdî ji sala 1992yan vir ve weşanê dike di kovargeriya kurdî de xwedî cihekî girîng e. Di vê xebatê de nivîs û xêzên ku di kovara Nûbiharê de hatine çapkirin û dikevin bin banê edebiyata zarokan bi berfirehî hatin nirxandin. Ewil bi çarçoveyeke giştî behsa têgehên zarok û edebiyata zarokan û armanca edebiyata zarokan hat kirin. Paşê beşa zarokan a ku di kovarê de bi salan wek beşeke cuda hatiye amadekirin hat analîzkirin. Di kovarê de ji bo zarokên kurd kîjan nivîs, xêz û wêne hatine weşandin mijarên vê xebatê ne. Ji bo ku ev nivîs û wêne bên tesbîtkirin, hejmarên Nûbiharê yên di navbera salên 1992 û 2010î de hatin lêkolînkirin û li ser wan analîz hat kirin. Armanca xebatê ew e ku di qada edebiyata zarokan a kurdî de gaveke biçûk bê avêtin ku ev kêmasî bala nifşên nû bikşîne û li ser vê mijarê zêdetir xebat bên kirin. Bi saya vê xebatê me tesbît kir ku kovara Nûbiharê herçiqas bi pisporî, rêkûpêk û awayekî pedagojiyê ve nebe jî, hewl daye ji bo zarokên kurd beşeke zarokan amade bike û ji hêla dînî, exlaqî, neteweyî ve wan hem kêfxweş û hem jî perwerde bike.

Anahtar Kelimeler

Kovara Nûbiharê, Edebiyat, Edebiyata Zarokan, Zarok

Kürt Dergiciliğinde Nûbihar Dergisi’nin Çocuk Edebiyatı Üzerindeki İzleri

Öz

Edebiyat insanın duygu, hayal, düşünce ve deneyimlerini dil ve yazı yoluyla zengin ve güzel bir biçimde ifade ettiği bir sanat dalıdır. Çocuk edebiyatı da çocukların yaş ve gelişim özelliklerine uygun olarak yazılan eserleri ifade etmektedir. Dünyada çocuk edebiyatı alanındaki çalışmalar geç başlamış olsa da bu alanda artık daha fazla çaba sarf ediliyor olması memnuniyet vericidir. Uzun soluklu bir Kürt dergisi olarak 1992 yılından bu yana yayın hayatına devam eden Nûbihar dergisi, Kürt dergiciliğinde önemli bir yere sahiptir ki bu çalışmada Nûbihar dergisinde yayımlanan metin ve çizimler çocuk edebiyatı kapsamında ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Önce genel bir çerçevede çocuk ve çocuk edebiyatı kavramları ve çocuk edebiyatının amacı ele alınmış, ardından dergide yıllardır ayrı bir bölüm olarak hazırlanan çocuk bölümü incelenmiştir. Dergide Kürt çocuklarına yönelik hangi yazı, çizim ve resimlerin yayınlandığı bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu yazı ve resimlerin tespit edilebilmesi için derginin 1992-2010 yılları arasındaki sayıları araştırılmış ve içerikleri analiz edilmiştir. Çalışmanın amacı Kürt çocuk edebiyatı alanında küçük bir adım atarak yeni nesillerin dikkatini bu alandaki eksikliğe çekmek ve bu konuda daha fazla çalışma yapılmasına vesile olmaktır. Bu çalışma ile tesbit ettik ki, Nûbihar dergisi her ne kadar profesyonel ve pedagojik biçimde olmasa da Kürt çocukları için dergide bir bölüm hazırlamak için çaba harcamış, onları dini, ahlaki ve milli açıdan eğitmek ve eğlendirmek istemiştir.

Anahtar Kelimeler

Nûbihar Dergisi, Çocuk Edebiyatı, Çocuk, Edebiyat

Kaynakça

• Aksoy, A. B. & Çiftçi, D. H. (2014). Erken çocukluk döneminde oyun duyu-motor oyundan kurallı oyuna. Pegem Akademi.
• Amed, E. (1993). Rûpelek ji exlaqê pêxember. Nûbihar, (9), r. 27-28.
• Amed, X. (1993). Pûtên bêxêr û bêkêr. Nûbihar, (8), r. 27-27.
• Amed, X. (1993). Pêxember û lepên şixulker. Nûbihar, (11), r. 29-29.
• Amed, X. (1995). Rengîn û xemgîn- seîdê kurdî. Nûbihar, (37), r. 23-23.
• Amed, X. (1995). Rengîn û xemgîn- Evdilmelik Firat. Nûbihar, (39), r. 30-30.
• Amed, X. (1995). Revîna xewê. Nûbihar, (34-35), r. 47-47.
• Amed, X. (1995). Rengîn û xemgîn. Nûbihar, (34-35), r. 47-47.
• Amed, X. (1995). Rengîn û xemgîn. Nûbihar, (36), r. 23-23.
• Amed, X. (1996). Şêr şêr e çi jin çi mêr e. Nûbihar, (41-42), r. 30-30.
• Amed, X. (1996). Çîz mîz nizanim. Nûbihar, (47), r. 29-29.
• Amed, X. (1996). Viz viz ji we hingiv ji min. Nûbihar, (45), r. 31-31.
• Amed, X. (1997). Çavê neyartiyê kor e. Nûbihar, (56), r. 29-29.
• Amed, X. (1997). Rengîn û xemgîn. Nûbihar, (55), r. 30-30.
• Amedî, X. (1993). Pêxember û lepên şixulker. Nûbihar, (11), r. 29-
• Asan, N. (1997). Rûpelek ji dîroka îslamê. Nûbihar, (56), r. 29-29.
• Azad (1992). Du qise ji jiyana pêyamber ê ekrem. Nûbihar, (1), r. 30-31.
• Bozkurt, K. (2013). Kürt masallarının yapısal özellikleri, Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlıdan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyumu. Bingöl Üniversitesi Yayınları.
• Cambridge (2024). https://dictionary.cambridge.org/ Wergirtina ji înternetê (4ê Çileya Pêşîn 2024).
• Cegerxwîn, (1996). Xebat bikin roj û şev, şûr û qelem digel hev. Nûbihar, (45), r. 30-30.
• Cegerxwîn, (1995). Ji biçûkan re. Nûbihar, (34-35), r. 46-46
• Çakmak Güleç, H. & Geçgel, H. (2012). Çocuk edebiyatı, okul öncesinde edebiyat ve kitap. Kriter Yayınevi.
• Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (2024). Wergirtina ji înternetê (4ê Çileya Pêşîn 2024).
• https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF_CocukHaklarinaDairSozlesme.pdf
• Dilovan, S. (2010). Nameya tombîşê ji zehrayê re. Nûbihar, (112), r. 92-93-94
• Dilovan, S. (2010). Pelda û zehra. Nûbijar, (112), r. 92-93-94.
• Dost, X. (1995). Dilocan. Nûbihar, (36), r. 25-25.
• Elçî, N. (2010). Name: Nûdem Elçî. Nûbihar, (111), r. 93-93
• Gazî, M. (2006). Gurzek ji zargotina zarokan; dîsko dîsko danîno. Weşanxaneya Aras.
• Güleryüz, H. (2002). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Hawar, Z. (2009). Pîrê û rovî.Nûbihar, (108), r. 94-94
• İnal. K. (2014). Çocuk ve remokrasi. Ayrıntı Yayınları.
• Kara, S. (1992). Ko zivistan çû bihar tê. Nûbihar, (2), r. 24-26.
• Kara, S. (1993). Qendîla biçûk. Nûbihar, (7), r. 23-26.
• Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve eğitim. Engin Yayınevi.
• Kaya, M. (2011). Çocuk edebiyatında gülmece (mizah) İlköğretim Çocuk Edebiyatı Kitap Kataloğu. Eğitimsen Yayınları.
• Malpir, M. (1996). Ka em bavên ber aqilan. Nûbihar, (46), r. 31-31.
• Neydim, N. (2003). İnceleme-araştırma-eleştiri-çocuk Edebiyatı. Bu Yayınevi
• Nûbihar (1997).(60), r. 4-4
• Nûbihar (1992). Di Payîz De, . (1), r. 3-4.
• Nûbihar (1995). Gotinên navdaran. (34-35), r. 46-46.
• Nûbihar (1995). Derxistinok. (34-35), r. 47-47.
• Nûbihar (1995). Gotinên pêşiyan. (36), r. 25-25.
• Nûbihar (1996). Gotinên navdaran- Cegerxwîn. (45). r. 30-30.
• Oğuzkan, A. F. (2000). Çocuk edebiyatı. Anı Yayıncılık.
• Oxford Dictionary (2016). Wergirtina ji înternetê (9 Gulan 2016). https://en.oxforddictionaries.com/definition/joke 09.05.2016/11.15
• Özer, A. (2007). Karikatür ve eğitim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, (84), r. 19-25.
• Özkan, R. (2009). Gotineke xweş. Nûbihar, (109), r. 92-92
• Özkan, R. (2009). Ceribandin. Nûbihar, (108), r. 92-92.
• Özkan, R. (2009). Zarokno hûn bi vêna dizanin?. Nûbihar, (107), r. 127-127.
• Özkan, R. (2009). Medreseya sor. Nûbihar. (109), r. 92-92.
• Özkan, R. (2009). Çîroka newrozê. Nûbihar. (107), r. 125-126.
• Özkan, R. (2009). Berhemek (Nûbihara Biçûkan Ehmedê Xanî). Nûbihar, (109), r. 92-92.
• Özkan, R. (2009). Tika. Nûbihar, (108), r. 92-92.
• Özkan, R. (2009). Kîvroşk. Nûbihar, (109), r. 93-93.
• Özkan, R. (2009). Mirîşka kurtê. Nûbihar, (109), r. 93-93.
• Özkan, R. (2010). Gotinek pêşîyan. Nûbihar, (110), r. 92-92.
• Özkan, R. (2010). Mol axa. Nûbihar, (112), r. 91-91.
• Özkan, R. (2009). Lîstika qanqolê. Nûbihar, (109), r. 93-93.
• Özkan, R. (2009). Bapîrê me Ehmedê Xanî. Nûbihar, (108), r. 92-92.
• Özkan, R. (2009). Melayê Cizîrî. Nûbihar, (109), r. 92-92.
• Özkan, R. (2009). Meha Remezanê. Nûbihar, (108). r. 92-92.
• Özkan, R. (2009). Tika. Nûbihar, (108), r. 92-92.
• Özkan, R. (2009). Nûh pêxember û çiyayê cudî. Nûbihar, (110), r. 91-91.
• Özkan, R. (2010). Çîroka kalo heyvo, Nûbihar, (111), r. 94-94.
• Uğurlu, S. B. (2010). Çocuk ve edebiyatı eleştirisi. Turkish Studies, International Periodical For the Languages,
• Literature and History of Turkish or Turkic, 5 (3). r. 1921-1945.
• Pertev, R. (2009). Zarok û çirok destpêka pedagojiya kurdî. Doz.
• Pîranî, B. (1996). Noka genî (47), Nûbihar, r. 30-30.
• Resmi Gazete. 12 Nisan 1991, (20843), r. 8-8
• Sadik, M. A. (2010). Şeltik şûltik. Nûbihar, (110), r. 92-92.
• Sever, S. (2015). Çocuk ve edebiyat. Tudem Yayınları.
• Seyda, Î. (1993). Çirçirîk û mêrû. Nûbihar, (9), r. 28-28.
• Starr, F. (1909). A little book of philipine riddles; Yonkers. World Book Co.
• Steel, M. (2000). Oxford wordpower dictionary for learners of English. Oxford University Press.
• Subaşı, K. (2016). Vegotina hêmayî û metaforîk di mamikên kurdî de. The Journal of Mesopotamian Studies, 1(1). r. 71-90. vgz. İlhan Başgöz, “Türk Bilmecelerinin Fonksiyonları”, Folklora Doğru”, j. 37, İstanbul, 1974, r. 29.
• Subaşı, K. (2018). Mamikên kurdî ji hêla taybetmendî û bikaranîna zimên ve. Doru, M. N & Bozkurt, Ö. (Ed.). Dil Bilimleri Klasik Sorunlar-Güncel Tartışmalar. (r. 215-269). Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
• Şahbaz, N. K. (2008). Çoçuk edebiyatında ihmal edilmiş bir edebî tür: deneme, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 15, s:189–203
• Şimşek, T. (2007). Çocuk edebiyatı. Suna Yayınları.
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatı kültürü okuma alışkanlığı ve medya sarmalı. Kök Yayıncılık.
• Tîgrîs, A. (2001). 6762 Gotinên pêşiyan. Weşanên Rewşen.
• Tüfekçi Can, D. (2014). Çocuk edebiyatı: Kuramsal yaklaşım. Eğitim Yayınevi.
• Türkçe Sözlük. (2011). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Xursî, M. (1996). Mirî çawa tên şuştin?. Nûbihar, (47), r. 30-30.
• Yalçın, A. & Aytaş, G. (2014). Çocuk edebiyatı. Akçağ Yayınları.
• Yıldız, A. (2018). Hunera vegotina bedew a devkî û nivîskî II. Lorya.