“Kenarda” Kalmış “Merkezi” Bir Düşünür Portresi: Sabri Ülgener

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 3, 49 - 59, 15.04.2016

Zeki Uyanık İbrahim Akkaş

Öz

Bu makale iktisadi geri kalmışlığımızın tarihsel ve zihniyet kaynaklı sebepleri üzerine öncü araştırmalar yapmış, kelimenin tam manasıyla bir mütefekkir olma özelliği gösteren Sabri Ülgener üzerine bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır. Çok önemli ve kayda değer sonuçlara ulaşmış olmasına rağmen Türk entelektüel çevrelerince yeterince bilinmeyen bazen özellikle görmezden gelinen Ülgener, Alman sosyolog Max Weber’in din ile ekonomik üretim tarzı arasında kurduğu ilişkiyi Türkiye’nin toplumsal tarihine uygulamıştır. Türkiye’nin geri kalmışlığını İslam dini ile ilişkilendiren, dinin gelişmeye engel teşkil ettiğini öne süren çevrelerin aksine Ülgener İslam dininin öz kaynaklarının ve ilk dönem pratiğinin gelişme ve kalkınmanın önünde engel teşkil etmediğini ileri sürmektedir. İslam’ın dinamik dönemini takip eden asırlarda, “Bir lokma bir hırka” şeklinde özetlenebilecek yanlış bir yorumunun yol açtığı zihniyetin geri kalmamıza zemin hazırladığı sonucuna ulaşır. Analizlerini yaparken edebiyat sosyolojisinin sunduğu imkânlardan faydalanan, Ülgener divan edebiyatı ürünlerini, atasözlerini, deyimleri ortaya çıktıkları devrin zihniyetini yansıtan bir ayna olarak ustalıkla kullanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sabri Ülgener, Max Weber, Din,, Zihniyet,, İktisat.

SABRİ ÜLGENER: PORTRAIT OF A PROMINENT THINKER, CONSIDERED AS NEGLIGIBLE

Öz

This article focuses on the studies of Sabri Ülgener, who conducted avangard researches on historical and intellectual reasons of economic backwardness of Turkey. Although he reached prominent results, he was ignored by intellectual circles in Turkey because specific reasons. In his famous theory, Max Weber argues that there is a close relationship between emergence of Protestant ethics and development of capitalist mode production. Parallel to Weber, Ülgener argued that there is a close relationship between different interpretations of Islam and level of economic development in Turkish history. Unlike some social scientists who blamed Islam being an obstacle for the development of Turkey, for Ülgener Islam cannot be reason for underdevelopment in Turkey. However, some misinterpretations of Islam such as esoteric Islamic Sufism is responsible for this underdevelopment. How sociology of literature is used by Ülgener will also be discussed here.

Anahtar Kelimeler

Sabri Ülgener, Max Weber, Religion,, Mentality,, Economy.

Kaynakça

• ALPAY, Şahin, (1998), “Türk Weber’i”, Milliyet, 7 Temmuz http://www.milliyet. com.tr/1998/07/11/yazar/alpay.html. Erişim tarihi: 01.04.2016.
• AYHAN, Samet Göktuğ, (2015), “Sabri Ülgener, Zihniyet, Aydınlar ve İzm’ler” http://www.kulturvebilim.com/2016/01/sabri-f-ulgener-zihniyet-aydnlar- ve.html, Erişim tarihi: 13.04.2015.
• RITZER, George, (2011), “Sociological Theory”, New York: Mc Graw Hill.
• SAYAR, Ahmet Güner, (2007a), “ Sabri F. Ülgener, Türk İktisatçı ve Sosyoloğu”, Sabri Fehmi Ülgener Küreselleşme ve Zihniyet Dünyamız, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• SAYAR, Ahmet Güner (2007b), “Bir Entelektüelin Portresi: Sabri F. Ülgener”, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• SAYAR, Ahmet Güner, (1999), “Sabri Ülgener'in Bir Türk Weber'i Olarak Portresi” İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, sayı: 20.
• ÜLGENER, Sabri, (2006), “Zihniyet ve Din İslam, Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Anlayışı”, İstanbul: Derin Yayınları.
• ÜLGENER, Sabri, (2006b), “İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası”, İstanbul: Derin Yayınları.
• ÜLGENER, Sabri, (1981), “İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası”, İstanbul: Der Yayınları
• WEBER, Max, (1958), “The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism”, New York: Charles Scribner's Sons.