Kutadgu Bilig’de Devlet Yönetimi - Hükümdar- Adalet İlişkisi

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 4, 27 - 33, 16.10.2016

Hakkı Büyükbaş Fahri Vargün

Öz

“Mutluluk veren bilgi” ya da “devlet olma bilgisi” anlamına gelen Kutadgu Bilig, 11. yüzyılda Karahanlı Uygur Türklerinden Balasagunlu Yusuf Has Hacib tarafından Doğu Karahanlı Hükümdarı Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han’a hitaben yazılmış ve takdim edilmiş Türkçe bir eserdir. Eser, dört temel sembolik kişilik üzerine kurgulanmış ve anlatılmak istenenler bu kişilerin diyalogları ve anlatımları üzerinden ortaya konulmuştur. Eserde sıkça kullanılan “kut” sözcüğü çeşitli anlamlara gelmekle birlikte ve güçlü bir yasal ve siyasal içeriğe sahiptir. Eser, devlet yönetiminde adaletin önemini ve hukukun temel olduğunu yüzlerce yıl evvel açıkça ortaya koymuştur. Bu niteliği ile günümüz devletlerindeki hukuk ve adalet anlayışına ışık tutmaya devam etmektedir. Eserde, hükümdarın ve devlet yöneticilerinin adalet ilkesine sarılması durumunda halkın mutlu, devletin ise abad olacağına işaret edilmiştir. Bu çalışmamızda, dört temel unsur üzerine kurulu ise Kutadgu Bilig’de, yönetim alanındaki “hükümdar ile simgesi olan adalet ve hükümdarın sahip olması gereken özellikler gibi konu başlıklarından hareketle, devlet yönetimi alanında yöneticilerin birtakım sorumluluk ve ödevleri üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, Devlet Yönetimi, Hükümdar.

Governance of the State in Kutadgu Bilig: Relationship Between Ruler and Justice

Öz

Known as bliss or knowledge of governance, Kutadgu Bilig is a Turkish artifact written in 11th century by Balasagunlu Yusuf Has Hacib from Uyghur Turks for Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han. The work involves four symbolic persons and messages are given through interpersonal dialogue. The word “kut”, which is used throughout the work often, has various meanings and legal and political contents. Kutadgu Bilig reveals the fact that hundreds of years ago state governance is based on fairness and justice. It continues to shed light on the present understanding of law and justice in terms of government and state. The work points out to the fact that if rulers are fair, people would be happy and state would be peaceful. This paper centres on what Kutadgu Bilig says regarding the qualities that a ruler must have and “Ruler and Justice as his symbol”. Deriving from this, it focuses on responsibilities and duties of rulers.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, State Governance, Ruler.

Kaynakça

• ADALIOĞLU, Hasan Hüseyin, (2013), “Bir Siyasetname Olarak Kutadgu Bilig”, Selçuk Ünüversitesi Trakya Araştırmalar Dergisi, Sayı: 34.
• AKINCI, Mehmet, (2014), “Kutadgu Biligde İktidar Siyaset ve Toplum”, (Ed. Mehmet Akıncı) Tozlu Raflardan Günümüze Kutadgu Bilig Siyaset ve Yönetim, Nobel Akademik Yayıncılık.
• ARAT, Reşit Rahmeti, (1985), “Yusuf Has Hacip. Kutatgu Bilig Çeviri II”, Ankara: AKDTTYK Türk Tarihi Kurumu Yayınları.
• DEMİREL, Demokaan, (2014), “Kutadgu Bilig’de Devlet Yönetimi”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi , 6 (1): 55-61.
• GÜZEL, Abdurrahman, (2005), “Birey, Toplum Devlet İlişkisi ve Kutadgu Bilig”, Fikret Türkmen Armağanı.
• GÜZEL, Abdurrahman (2005), “Birey, Toplum Devlet İlişkisi ve Kutadgu Bilig”, (Ed. Reşit Rahmeti Arat), Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig-II Çeviri, Beşinci Baskı, Ankara: Türk Tarihi Kurumu Yayınları.
• GÜZEL, Abdurrahman, (2005), “Birey, Toplum ve Devlet İlişkisi ve Kutadgu Bilig”, Fikret Türkmen Armağanı, Başkent Üniversitesi.
• İnalcık, Halil, (1966), “Kutadgu Bilig‟de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”, Reşid Rahmeti Arat İçin, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enst. “Kutadgu Bilig”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Kutadgu_Bilig: [30.04.2016]
• KALKIŞIM, M.Muhsin, (2013), “Kutadgu Bilig’de Adalet Değeri”, Mavi Atlas GŞÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi (1).
• KOCA, Salim, (2012),”Vezir ve Süfi Tipleri’nin Tanıtılmasında ve Bu Tiplerin Temsil Ettikleri Fikirlerin Açıklanmasında Metaforların Rolü”, (Ed. Mehmet Akıncı), Tozlu Raflardan Günümüze Kutadgu Bilig Siyaset ve Yönetim, Gazi Türkiyat.
• ÖNLER, Zafer, (2002), “Kutatdgu Bilg’de İktidar Kavramı ve Siyaset Anlayışı”. Türkler, MEB , 5: 179-186.
• TAŞ, İsmail, (2010), “Kutadgu Bilig’in Teorik Yapısı”, Türkish Studies vol 3/5.
• YAVUZ, Kemal, (2008), “Yusuf Has Hâcib ve Kutadgu Bilig”, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi (36).
• YILMAZ, Gökhan, (2006), “Kutadgu Bilig’de Devlet Fikri”, Kutadgu Bilig-Bilim Araştırmaları Dergisi.