Stratejik bir pazar araştırması: Türkiye ve Dünyada tütün, Türkiye’de pipo ve pipo tütünü

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 9 - 22, 08.06.2021

Burak Külli

Öz

Bu araştırmada, tütün pazarının genel/dış çevre ve iş/rekabet çevresinin analiz edilmesi; Türkiye’de pipo ve pipo tütünü pazarının durumunun ortaya koyulması amaçlanmaktadır. Dünyada ve Türkiye’deki tütün ve tütün ürünleri üreticileri için genel çevre unsularını PEST Analiziyle irdelenmiştir. Sonrasında, Türkiye’de pipo ve pipo tütününün durumu derinlemesine görüşmeler ile ortaya konmuştur. Tütünün dünyada ve Türkiye’deki durumu farklı tarafların bakış açısından ortaya koyulmuştur. İkinci kısımda araştırmaya katılan paydaşlar, Türkiye’de pipo tütünü üretilmemesinin sektör bazında büyük bir problem olduğunu ifade etmiştir. Bu nedenle, Türkiye’deki küçük üreticilerin, yurtdışındaki büyük üreticiler karşısında üretim yapma ve satış yapma şansının da son derece az olduğu vurgulanmıştır. Özellikle döviz kurunun artmasıyla üreticiler, dışarıdan temin ettikleri malzemelere ulaşmakta zorlanmaktadırlar. Buna karşın, pipo dernek ve kulüpleri, Türkiye’de üretici ve tüketiciyi bir araya getiren bir platform görevi üstlenmektedir. Sağlık otoriteleri, hükumetler ve uluslararası örgütler, diğer tarafta büyük tütün üreticilerinin yarattığı monopolcü piyasa koşulları Türkiye’deki pipo üreticilerini açısından zorlayıcı rekabet şartları oluşturmaktadır. Türkiye’de ve dünyada niş bir pazar olan pipo sektörü, zorlayıcı rekabete rağmen varlığını sürdürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Pazar Araştırması, Rekabet Çevresi, Stratejik Yönetim, Tütün, Pipo

Teşekkür

Bu çalışmada pipo sektörüne ilişkin verilerini bizim ile paylaştığı için Ahmet Ceceli’ye teşekkür ederim.

A strategic market research: tobacco in world, pipe and pipe tobacco in Turkey

Öz

This research aims to analyze the world tobacco industry's external environment and its competitive environment and determine the pipe and pipe tobacco market in Turkey. External environment factors have been analyzed with PEST analysis for the tobacco industry worldwide and in Turkey. In the next phase, Turkey's pipe and pipe tobacco markets have been examined utilizing in-depth interviews. The tobacco industry in the world and Turkey have been examined from different perspectives. The interview participants, Turkey's pipe tobacco industry seniors, have pointed out that the manufacturing of pipe tobacco is one of the most significant problems in the market. Moreover, the micro manufacturers of Turkey face weak production and sale chance toward top producers in the industry, and the pipe tobacco sector has full of holes in Turkey. The frame of the external environment of the world tobacco sector has been drawn and then discussed the impact of health authorities, governments, and international organizations on it. Coercive conditions of monopolistic competition and giant tobacco producers' effects in the Turkish tobacco sector have been discussed. Findings show that the pipe industry, a niche market in the world and Turkey continues to exist despite the challenging competition conditions.

Anahtar Kelimeler

Market Research, Competition Environment, Strategic Management, Tobacco Sector, Pipe

Kaynakça

• 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar (2009, 7 Ekim). Resmi Gazete (Sayı: 27369 (Mükerrer)). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/10/20091007-2.htm
• Abrunhosa, A. (2019, Ağustos). Tütün Üretimine Bakış. II. Uluslararası Tütün Çalıştayı Bildiri, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun. Erişim Adresi: https://www.oka.org.tr/assets/upload/dosyalar/ii-uluslararasi-tutun-calistayi-sonuc-raporu-38-90.pdf
• Acar, Ş. M. (2019). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e lületaşının geçmişi. Eskişehir Ticaret Odası, KAPAK, 52-56.
• Algan, E. (2015). Eskişehir’de lületaşı. Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(8), 1-31. doi: 10.20488/www-std-anadolu-edu-tr.220235
• Altan, P., Kılınç, E. A., Aygül, F., İlter, H. ve Öztürk, M. (2012). Türkiye'de Tütün Kontrolünün Başarı Öyküsü. Türkiye Klinikleri. Pulmonary Medicine-Special Topics, 5(2), 16-20. Erişim Adresi: https:// www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-turkiyede-tutun-kontrolunun-basari-oykusu-63202.html
• Altınay P. (2020, 21 Nisan). Altınay Pipe içinde [Tanıtım Yazısı]. Erişim Adresi: https://www.altinaypipes.com/about-us/
• Bryman, A. (2004). Social research methods. Oxford University Press: New York.
• Carr, L. P. ve Nanni Jr, A. J. (2009). Delivering results: managing what matters. Springer Science & Business Media.
• Carsillo, R. (2014, 23 Ekim). Tobacco pipes history: Looking back. Erişim Adresi: https://www.tobaccopipes.com/blog/tobacco-pipes-history-looking-back/
• Chris H. (2015). Cellaring tobacco: The do’s and don’ts. Erişim Adresi: https://www.tobaccopipes.com/blog/cellaring-tobacco-the-dos-and-donts/
• Cresswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research desing: Choosing among five approaches. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Daft, R. L. ve Marcic, D. (2016). Understanding management. Nelson Education.
• Ergüder, T. (2008). Tütün kontrolü çerçeve sözleşmesi küresel sağlık için, küresel eylem. Sağlık Bakanlığı- Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Genov, Ivan. (2019). Tütün Tüketimi, Gelişen Mevzuat ve Yeni Ürün Gelişmeleri. II. Uluslararası Tütün Çalıştayı Sunulan Bildiri, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun. Erişim Adresi: https://www.oka.org.tr/ assets/upload/dosyalar/ii-uluslararasi-tutun-calistayi-sonuc-raporu-38-90.pdf
• Güler A., Halıcıoğlu M. B. ve Taşğın S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Heale, R. ve Forbes, D. (2013). Understanding triangulation in research. Evidence-Based Nursing, 16(4), 98-98.
• İstanbul Pipo Derneği (2020). Balkan Pipe Cup. Balkan Pipe Clubs Association içinde. Erişim Adresi: http://www.istanbulpipodernegi.org/? pnum=106&pt=BALKAN+PIPE+CUP+2020
• İstanbul Pipo Derneği (2020, 19 Nisan). Erişim adresi: https://bilgece.net/istanbul-ili-istanbul-pipo-dernegi.
• Jones, K. (2019). Cuba, the centrally planned cigar, and ıts rivals. The World Economy, 42(10), 2900-2923.
• Küresel Gençlik Tütün Araştırması (2020, Nisan 21). Küresel Genç Tütün Araştırması 2017 Raporu. Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/tutun-mucadele-bagimlilik-db/duyurular/KGTA-2017_pdf.pdf
• Logs (2020, 19 Şubat). 2020: The Golden Age? [Forum Gönderisi]. Erişim Adresi: https://pipesmokersdens.com/threads/2020-the-golden-age.7398/
• Mercimek, V., (1999). Tarihi süreç içerisinde Türkiye’de yetiştirilen tütün miktarı ve değişim sebepleri, Tütün Eksperler Derneği Bülteni, s.42, Mart-Nisan 1999.
• Merriam, S. B. (1990). Case study research in education. San Francisco: Jossey-Bass.
• Mickle, T. (2016). Smoked: Cuba’s cigar ındustry ısn’t ready for ıts American moment. The Wall Street Journal. Erişim Adresi: https://www.wsj.com/articles/smoked-cubas-cigar-industry-isnt-ready-for-its-american-moment-1463767535
• NCI (National Cancer Institute). (2020, Eylül 24). The economics of tobacco and tobacco control. Erişim Adresi: https://cancercontrol.cancer.gov /brp/tcrb/monographs/monograph-21
• OKA (Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı). (2019). II. Uluslararası Tütün Çalıştayı Sonuç Raporu. Bafra, Samsun.
• Özdemir, M. (2010). Türkiye’de tütün sektörünün tarihi ve ekonomik yapısı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Özseyhan, S. (2016). Pipoculuk önce kültür sonra disiplin ve en son ritüel. pipo dünyası içinde. Erişim adresi: http://www.pipodunyasi.com/omer-parlarin-yorumlarindan-derlemeler.html
• Pipo Geleneği. Türk Pipo Tütünü (2020, 21 Nisan). Hakkında içinde. Erişim adresi: http://www.tabacturc.com/pipo.html
• Pipsan (2020, 22 Nisan). Pipsan hakkında içinde. Erişim adresi: http://www.pipsan.com/profil.asp.
• Porter, M. E. (1980). Competative strategy. Free Press, New York.
• Resmi Gazete. (2020, 22 Ocak). Tütün Mamullerinin Üretim ve Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 23 Üncü Maddesine ve Diğer Maddelere Yönelik Tebliğ. Tebliğ No: 2019/71.
• Richard Dawkins Foundation. (2014) Ebola and tobacco: a teachable moment. national center for science education (NCSE). Erişim adresi: https://ncse.ngo/ebola-and-tobacco-teachable-moment.
• Rogers, K. (2020, 4 Nisan). Jean Nicot. Brittainca. Encyclopedia Britannica içinde. Erişim adresi: https://www.britannica.com/biography/Jean-Nicot
• Seydioğulları, M. (2010). Dünyada ve Türkiye'de tütünün tarihçesi, üretimi, ticareti ve temel politikaları. Türk Toraks Derneği Yayını içinde, Tütün ve Tütün Kontrolü (s.3-20). İstanbul: Aves Yayıncılık.
• Smoking Ban. (2008, 01 Ağustos). Vikipedi içinde. Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Smoking_ban.
• Şahin Pipo. (2020, 22 Nisan). Şahin pipo hakkında içinde. Erişim Adresi: https://www.sahinpipo.com.tr/hakkimizda/.
• Sığrı, Ü. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Şişik, H. (2019). Dünya’da ve Türkiye’de Oryantal Tütün Pazarı. II. Uluslararası Tütün Çalıştayı Sunulan Bildiri, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun. Erişim adresi: https://www.oka.org.tr/ assets/upload/dosyalar/ii-uluslararasi-tutun-calistayi-sonuc-raporu-3890.pdf.
• Tanrıverdi, H. ve Seydioğulları, M. (2017). Tütün eksperleri ve tütün teknolojisi mühendislerinin; tütüncülük ve değişimi ile iktisat, sağlık, kültür ve turizm konularıyla ilişkisine ait görüşlerinin incelenmesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 11-39.
• Taşlıgil, N. ve Şahin, G. (2011). Doğal ve kültürel özellikleriyle lületaşı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 4(16), 436-452.
• Tekel Genel Müdürlüğü. (2008). TEKEL faaliyet raporu-2007. İstanbul: TEKEL Yayınları, 66-69.
• TÜİK. (2016). Bireylerin tütün mamulü kullanma durumunun cinsiyet ve yaş grubuna göre dağılımı, Türkiye sağlık araştırması. Erişim adresi: http://untobaccocontrol.org/impldb/wp-content/uploads/reports/ turkey_annex2_turkish_health_survey_2010.pdf.
• TÜİK. (2020). Bitkisel üretim istatistikler- bitkisel üretim bir önceki yıla göre arttı. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Bitkisel-Uretim-Istatistikleri-2020-3373.
• Türk Pipo Tütünü (2020, 21 Nisan). Tobacco reviews içinde. Erişim adresi: https://www.tobaccoreviews.com/blend/3445/tabac-turc-turk-pipo-tutunu-turkish-pipe-tobacco. Tütün Mamullerinin Üretim ve Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 23 Üncü Maddesinin, Puro ve Sigarillo İthalatı, Fiyatının Belirlenmesi ve Yurt İçinde Pazarlanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Kararın 6. Maddesinin, Makaron Üretimi Ve Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 23 Üncü Maddesinin, Yaprak Sigara Kağıdı Üretimi ve Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 23 Üncü Maddesinin Uygulanması ile İlgili Tebliğ (2019, 9 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 30650 (Mükerrer)). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/01/20190109-12.htm.
• Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (2008, 19 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 26761 (Mükerrer)). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2008/01/20080119-1.htm.
• Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun (1996, 7 Kasım). Resmi Gazete (Sayı: 7533 (Mükerrer)). Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4207.pdf
• Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 Sayılı Kanun’da ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (2008, 15 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 26848 (Mükerrer)). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2008/04/20080415-1.htm.
• Ülgen, H. ve Mirze, K. (2004). İşletmelerde stratejik yönetim. Öğretim Üyesi El Kitabı.
• Ülgen, H. ve Mirze, K. (2020). İşletmelerde stratejik yönetim (10. Baskı). Beta Yayıncılık: İstanbul.
• World Health Organization (WHO), (2020). Tobacco free ınitiative. protection from exposure to second-hand tobacco smoke. policy recommendations. Erişim Adresi: https://www.who.int/tobacco/resources/publications/wntd/ 2007/PR_on_SHS.pdf
• Yaşlıoğlu, M. M. (2015). Rekabet avantajı ve strateji & yöneticinin el kitabı. Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Yıldırım, T. (2017, 22 Ocak). İçişleri Bakanı Soylu: Bizim için terör ne ise uyuşturucu odur. Anadolu Ajansı. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ turkiye/icisleri-bakani-soylu-bizim-icin-teror-ne-ise-uyusturucu-odur/732634.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yin, R. K. (2009). Case study research: desing and methods. (Vol 5). Sage Publications.