Hadislerde Geçen Ribât İle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 17, 28.09.2024

Emine Durmuş

Öz

Bu çalışma, ribâtla ilgili hadisleri sistematik bir şekilde bir araya getirip derinlemesine incelemeyi hedeflemektedir. "Ribât" kelimesi, genel olarak bir şeyi bağlamak anlamına gelirken, İslamî bağlamda düşman saldırılarına karşı sınır boylarında nöbet tutma, cihad için hazırlık yapma ve İslam topraklarını koruma gibi hayati anlamları içermektedir. İncelenen hadisler arasında, "Allah yolunda bir günlük ribâtın, diğer menzillerde geçirilen bin günden daha hayırlı olduğu" ve "Allah yolunda bir gece nöbetin/ribâtın bir ay oruç tutmaktan daha hayırlı olduğu" gibi ilgi çekici konular öne çıkmaktadır. Ayrıca, murâbıtın amel defterinin kıyamete kadar kapanmayacağı ve onu kabir azabından koruyacağına dair hadisler de detaylı bir şekilde incelenmiştir. Çalışma, iki temel başlık altında değerlendirilmiştir. Birinci başlık, ribât kelimesinin anlamını, çeşitlerini, tarihçesini ve Kur'an'da ribât konularını içeren detaylı bilgiler sunarak konuya geniş bir perspektif kazandırmaktadır. İkinci başlık ise hadisler bağlamında ribâtın anlamını, Allah yolunda nöbet beklemenin kıymetini ve murâbıt gibi konuları ele alarak bu kavramları derinlemesine analiz etmektedir. Bu araştırma, ribât konusunu pek çok yönüyle detaylandırmakta ve aynı zamanda günümüzle olan bağlantıları vurgulayarak, konuyu tarihsel bir bağlamdan günümüzdeki önemli meselelere uzanan bir perspektifle ele almaktadır. Ribâtın, İslam'ın savunması ve toprakların korunması gibi önemli görevlerle ilişkilendirildiği bu hadisler, günümüzdeki stratejik ve güvenlik meseleleri bağlamında da düşündürücü bir değere sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Ribât, Cihad, Şehâdet, Allah Yolunda Nöbet.

Evaluation of the Narrations About Rıbât in the Hadiths

Öz

This study aims to systematically compile and thoroughly examine the hadiths related to ribât. While the term 'ribât' generally means to tie or bind something in linguistic terms, in the Islamic context, it encompasses crucial meanings such as standing guard on borderlands against enemy attacks, preparing for jihad, and protecting Islamic territories. Among the scrutinized hadiths, intriguing topics emerge, including statements like 'A day of ribât in the way of Allah is more virtuous than a thousand days spent in other places' and 'A night of guarding in the way of Allah, ribât, is more virtuous than fasting for a month.' Additionally, hadiths emphasizing that the record of a murâbit (one stationed in ribât) will not close until the Day of Judgment and that they will be protected from the torment of the grave have been examined in detail. The study is categorized into two main sections. The first section provides comprehensive insights into the meaning, types, history, and Quranic aspects of the term ribât, offering a broad perspective on the subject. The second section delves into the meaning of ribât in the context of hadiths, discussing the value of standing guard in the way of Allah and exploring topics related to murâbits in depth. This extensive research not only details various aspects of the ribât concept but also highlights its relevance to contemporary issues, presenting the subject from a historical context to a perspective extending to current significant matters. The hadiths associating ribât with crucial tasks such as the defense of Islam and protection of territories carry thought-provoking implications in the context of present-day strategic and security concerns.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Ribât, Jihad, Martyrdom, Standing Guard in the Path of Allah.

Kaynakça

• Akarsu, Murat. “Hz.Ömer Döneminde Yönetim ve Yöneticilerin Uygulamalarından Kesitler”. İslam Tarihi Araştırmaları Dergisi 4 (2018).
• Arapoğlu, Murat. İslam Mimarisinde Ribâtlar. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi fen Bilimleri Enstütüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Ateş, Süleyman. Kur’ân-ı Kerîm Tefsîri. Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
• Barış, Mustafa Necati. “Hz.Ömer’in Yönetim Anlayışı”. Diyanet İlmi Dergi 54/3 (2018).
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsîri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2008.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kura’anı Kerim’in Türkçe Meâli ve Alisi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınevi, 1996.
• Buhârî, Abdullâh Muhammed b. İsmâ’îl (ö.256/870). el-Câmi’u’l-Musnedu’s-Sahîhu’l-Muhtasar. nşr. Muhammed Zuheyr en-Nâsır. Beyrut: Dâru Tûku’n-Necât, 2001.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhûl-Beyân Tefsîri. İstanbul: Damla Yayınevi, ts.
• Canan, İbrahim. Kütüb-i Sitte: Muhtasarı Tercüme ve Şerhi. nşr. Ahmet Hikmet Ünalmiş. Ankara: Akçaǧ, 1988.
• Çetinkaya, Bülent. Ortaçağ İslâm Dünyasında Ribât (VII-XIII. Asırlar Arası). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
• Çil, Halit. “İslam Tarihinde İlk ve Düzenli Ordunun Kuruluşu”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 2/3 (2013).
• Davudoğlu, Ahmed. Sahîh-i Müslim Terceme ve Şerhi. İstanbul: Neşriyat A.Ş, 1978.
• Ebû ’Abdurrahmân Ahmed b. Şu’ayb el-Horâsânî (ö.303/916). el-Muctebâ, es-Sunenu’s-Suğrâ. nşr. Heyet. Kahire: Dâru’t-Tesil, 2012.
• Ebû Dâvûd, Suleymân b. el-Eş’as es-Sicistânî (ö.275/889). Sunenu Ebî Dâvûd. nşr. Adil Muhammed ’Ammâr ’Abbâs. Kahire: Dâru’t-Te’sîl, 2015.
• Hatipoğlu, Haydar. Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1983.
• İbn Mâce, Ebû Abdûllah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (ö.273/887). Sunenu İbn Mâce. nşr. Heyet. Dâru’t-Te’ sîl, 2015.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2020.
• Köprülü, Mehmed Fuad. “Vakfa Ait Tarihi Istılâhlar- Ribât”. Vakıflar Dergisi II (1942), 268.
• Muslim, Ebû’l-Hasen Muslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (ö.261/875). el-Musnedu’s-Saîhu’l-Muhtasar bi Nakli’l-Adl’ani’l-’Adl ilâ Resûlillâh. nşr. Heyet. Kahire: Dâru’t-Te’ sîl, 2014.
• Mutçalı, Serdar. Arapça- Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları, 1995.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Şeref b. Mürî en-. Riyâzü’s Salihîn Peygamberimizden Hayat Ölçüleri. çev. M.Yaşar
• Kandemir vd. nşr. M.Yaşar Kandemir, İsmail Lütfi Çakan, Raşit Küçük. İstanbul: Erkam Yayınları, 2008.
• Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü III. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1993.
• Pırlanta, İsmail. “Hz. Ömer Döneminde Askeri Teşkilat”. ed. Ali Aksu. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 1 (Sivas 2018), 533.
• Sami, Şemseddin. Kâmûs-i Türkî. İstanbul: İkdam matbaası, 1899.
• Sönmez, Selami. “Ortaçağ Türk ve İslam Dünyasında Kervansarayların (Hanlar-Ribâtlar) Fonksiyonları” 16 (2007).
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. Îsâ (ö.279/893) et-. es-Sunen. nşr. Heyet. Dâru’t-Te’ sîl, 2015.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Kitabevi, 1971.
• Yıldırım vd. Fahruddin er-Razi Tefsîr-i Kebîr Mefatihu’l-Gayb. Ankara: Akçağ, 1990.
• Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri. İzmir: Anadolu Yayınları, 1986.
• Yiğit, İsmail. “Ribât”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 2008. Erişim 03 Ağustos 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/ribat