Distribution of Population and Settlements in Giresun by Altitude

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 18 - 48, 28.09.2024

Şerif Can Hatipoğlu

Öz

In this research, it’s aimed to determine distribution of population and settlements according to altitude levels in Giresun province, located in the Eastern Black Sea Section of the Black Sea Region. During the study, population data was taken from the Turkish Statistical Institute (TUIK). Openstreet Map was used to identify settlements. ArcGIS 10.8 software was used to produce map. When distribution of population and settlements in Giresun is examined through the research, 68.5% of population is in 0-250 meter elevation step, while number of settlements are 91. While 13.3% of population is located in 251-500 meter step, number of settlements are194. While 6.4% of population is located in 501-750 meter step, number of settlements are 104. While 2.9% of population is located at 751-1000 meter step, number of settlements are 45. While 2.4% of population is located in 1001-1250 meter step, number of settlements are 36. While 4.9% of population is located in 1251-1500 meter step, number of settlements are 43. While 1.1% of population lives in 1501-1750 meter step, number of settlements are 49. There’s no settlement or population at 2001-3300 m. step. The research has shown that population and settlements in the area are decreasing largely due to increase in altitude. For this, alternative types of agriculture can be done throughout the year should be supported, especially in areas where altitude increases, to keep rural population. When selecting residential areas, carefully work should be done and precautions should be taken against disasters like landslides and floods, which are frequently seen in the area. Also, since the areas above 2000 m aren’t used for population and settlement, it’s recommended that these areas be utilized for nature-based tourism.

Anahtar Kelimeler

Human Geography, Population Geography, Settlement Geograpy, Altitude, Giresun.

Giresun’da Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı

Öz

Bu araştırmada Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü’nde bulunan Giresun ilinde nüfus ve yerleşmelerin yükselti basamaklarına göre dağılışını tespit etmek amaçlanmıştır. Çalışma sırasında nüfus verileri Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TUİK) alınmıştır. Yerleşim birimlerinin tespitinde Openstreet Map’tan yararlanılırken harita üretiminde ArcGIS 10.8 yazılımı kullanılmıştır. Yapılan araştırma ile Giresun’daki nüfus ve yerleşmelerin dağılışı incelendiğinde, nüfusun %68,5’i 0-250 metre yükselti basamağında bulunurken basamaktaki yerleşme sayısı 91’dir. Nüfusun %13,3’ü 251-500 metre basamağında yer alırken basamakta yerleşim sayısı 194’tür. 501-750 metre basamağında nüfusun %6,4’ü yer alırken basamaktaki yerleşme sayısı 104’tür. 751-1000 metre basamağında nüfusun %2,9’u bulunurken yerleşme sayısı 45’tir. 1001-1250 metre basamağında nüfusun %2,4’ü yer alırken basamakta bulunan yerleşme sayısı 36’dır. 1251-1500 metre basamağında nüfusun %4,9’u yer alırken basamaktaki yerleşme sayısı 43’tür. 1501-1750 metre basamağında nüfusun %1,1’i bulunurken basamaktaki yerleşme sayısı 49’dur. 2001-3300 m. basamağında ise herhangi bir yerleşme ve nüfus bulunmamaktadır. Yapılan çalışma göstermiştir ki, sahada nüfus ve yerleşmeler büyük oranda yükseltinin artışına bağlı olarak azalış göstermektedir. Bu nedenle yükseltinin arttığı sahalarda özellikle kırsal nüfusu tutmak adına yıl boyu yapılabilecek alternatif tarım türleri desteklenmelidir. Yerleşim alanları seçilirken titizlikle çalışılmalı ve heyelan, sel gibi sahada yoğun olarak görülen afetlere karşı önlemler alınmalıdır. Ayrıca 2000 m.’nin üzerinde kalan sahalar nüfus ve yerleşme için kullanılmadığından, bu sahaların doğa temelli turizm faaliyetleri için değerlendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Beşerî coğrafya, nüfus coğrafyası, yerleşme coğrafyası, yükselti, Giresun.

Kaynakça

• Alaeddinoğlu, Faruk. “Van Gölü Havzasında Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”. TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Erkan Yılmaz. 263-274. Ankara: Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2014.
• Alkan, Adnan - Çelebi, Ümit. “Siirt İlinde Nüfusun ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 59 (2023), 304-326. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1231086
• Anılan, Tuğçe vd. “Doğu Karadeniz Havzası’nın L-Momentlere Dayalı Taşkın Frekans Analizi”. Teknik Dergi 27/2 (2016), 7403-7427.
• Apaydın, Ahmet. “22 Ağustos 2020 Tarihli Taşkına Neden Olan Dereli Deresi (Giresun) Havza Analizleri, Taşkının Nedenleri ve Sonuçları”. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi 11/2 (2021), 392-425. https://doi.org/10.31466/kfbd.908878
• Atasoy, Ahmet – Özşahin, Emre. “Yükseltiye Bağlı Olarak Nüfus Değişir Mi? Hatay Örneği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 6/26 (2013), 92–108.
• Avcı, Vedat. “Bingöl İlinde Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/13 (2017), 201–222. https://doi.org/10.29029/busbed.310604
• Avcı, Vedat - Sunkar, Murat. “Giresun'da Sel ve Taşkın Oluşumuna Neden Olan Aksu Çayı ve Batlama Deresi Havzalarının Morfometrik Analizleri”. Coğrafya Dergisi 30 (2015), 91-119.
• Aylar, Faruk. “Hamamözü İlçesinde Yükselti Basamaklarına Göre Kırsal Nüfus Dağılışı”. Kastamonu Eğitim Dergisi 17/1 (2009), 269–278.
• Başkaya, Zafer. “Bilecik İlinde Topografik Faktörlere Göre (Yükselti, Eğim, Bakı) Nüfusun ve Yerleşmelerin Dağılışı”. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimlerde Akademik Araştırmalar-6. ed. Türkan Erdoğan vd. 89-106. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınevi. 2018.
• Bekdemir, Ünsal. Giresun Kent Coğrafyası. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
• Bekdemir, Ünsal. “Giresun Kent Nüfusunun Gelişimi”. Yeşilgiresun Gazetesine Göre Cumhuriyetin İlk Yıllarında Giresun. ed. Ali Çelik. 103-114. Ankara: Ümit Ofset. 2003.
• Bekdemir, Ünsal (2007). Espiye’nin kentsel nüfusu ve özellikleri. Tarihi, Kültürel Özellikleri ve Gelenekleriyle Espiye Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Ahmet Gürsoy. 137-166. İstanbul: Ümit Ofset.
• Bekdemir, Ünsal. “Cumhuriyet Dönemi Giresun Nüfusu”., Geçmişten Günümüze Giresun. ed. Ünsal Bekdemir - Mehmet Fatsa. 161-181. İstanbul: Mavi Ofset. 2014.
• Bekdemir, Ünsal. “Giresun’da Kentsel Planlamadan Kaynaklanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri” TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Ali Özçağlar vd. 509- 527. Ankara: Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2016.
• Bekdemir, Ünsal - Köse, Fatih Muhammed. (2017). “Giresun İlinin Türkiye Göç Hareketliliği İçerisindeki Yeri”. Geçmişten Günümüze Göç-II. ed. Osman Köse. 937-946, Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları.
• Ceylan, Mehmet Akif. “Giresun İlinden İl Dışı Göçler ve Göç Eden Nüfusun Özellikleri”. Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sempozyumu-II Bildiriler Kitabı. ed. Gazanfer İltar. 340-363. Giresun: Giresun Belediyesi Yayınları, 2008.
• Clegg, Judy vd. “The Impact of High Altitudes on Human Populations”. Human biology 42/3 (1970), 486-518.
• Chidi, Chhabi Lal. “Human settlements in high altitude region Nepal”. Geographical Journal of Nepal 7 (2009), 1-6.
• Cohen, Joel E. – Small, Christopher. "Hypsographic Demography: The Distribution of Human Population by Altitude". Proceedings of the National Academy of Sciences 95/24 (1998), 14009-14014.
• Coşkun, Mücahit - Aksoy, Bülent “Aksu Vadisi (Giresun) Aşağı Kesiminde Doğal Ortam Şartlarının Taşkın Üzerine Etkileri”. Gazi Türkiyat 1/7 (2010), 135-154.
• Çağlıyan, Ayşe (2005). Elâzığ İlinde Yükselti Basamaklarına Göre Kırsal Yerleşmelerin Dağılışı. Ulusal Coğrafya Kongresi 2005 (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına) Bildiriler Kitabı. ed. Sedat Avcı - Hüseyin Turoğlu. 513-522. Çantay Kitabevi.
• ÇŞİDB, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. Giresun İli 2022 Yılı Çevre Durum Raporu. Giresun: T.C. Giresun Valiliği, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, 2023. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/g-resun_-cdr2022-20230710164127.pdf
• Çoban, Asım. “Kelkit Vadisinde Nüfusun Dağılışı”. The Journal of Academic Social Science Studies 6/2 (2013), 297-312. https://doi.org/10.9761/jasss_637
• Dereli, Mehmet Ali. Giresun İline Ait Coğrafi Bilgi Sistemleri Destekli Heyelan Duyarlılık Haritalarının Üretilmesi. 4th International Symposium on Innovative Approaches in Engineering and Natural Sciences Bildiriler Kitabı. ed. Turgut Özseven. 4/6, 139-141. Samsun: SETSCI, 2019.
• Dhote, Anand Rameshrao. “Relationship Between Population Density and Altitude, Tehsil Wise Analysis of Purna River Basin, Maharashtra”. International Journal of Creative Research Thoughts 9/2 (2021), 1342-1349.
• Diler, Zuhal - Özçelebi, Muhammed Akif.. “Kastamonu İlinde Nüfus ve Yerleşmelerin Topografik Faktörlere Göre Dağılımı”. Mavi Atlas 10/1 (2022), 198-218. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1080593
• Ding, Yanpeng vd. “Assessing Suitability of Human Settlements In High-Altitude Area Using A Comprehensive Index Method: A Case Study of Tibet”, China. Sustainability 13/3 1485 (2021), 1-21. https://doi.org/10.3390/su13031485
• Doğanay, Hayati. Türkiye Beşerî Coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi, 4. Baskı, 2004.
• Doğanay, Hayati vd. Genel Beşerî ve Ekonomik Coğrafya. Ankara: Pegem Akademi, 8. Baskı, 2016.
• Dölek, İskender vd. “Nüfusun ve Yerleşmelerin Yükseltiye Göre Değişimi: Muş Örneği”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6 (2018), 1011-1022.
• Durmuş, Esen. “Diyarbakır İlinde Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Necla Türkoğlu vd. 336-354. Ankara: Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2018.
• Emecen, Feridun Mustafa. “XV-XVI. Asırlarda Giresun ve Yöresine Dair Bazı Bilgiler”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4 (1989), 1-15.
• Emecen, Feridun Mustafa. “Giresun Tarihinin Bazı Meseleleri”. Giresun Tarihi Sempozyumu Bildiriler Kitabı (24-25 Mayıs 1996), ed. A. Yüksel – H. M. Bayazıtoğlu – F. M. Emecen – F. Sarıcaoğlu – M. Ak – M. Aydın. 19-25, İstanbul: Mega Basım yayın San. Tic. A. Ş., 1997.
• Ergün, Abdülkadir – Buldur, Adnan Doğan. “Sivas İlinde Yükselti Basamaklarına Göre 1990-2015 Yılları Arasında Nüfus ve Yerleşmelerin Dağılışı ve Değişimi”. Zeıtschrıft Für Dıe Welt Der Türken Journal f World of Turks 8/3 (2016). 303–327.
• Esen, Fatma - Avcı, Vedat (2017). “Tunceli İlinde Topoğrafi̇k Faktörlere Göre (Yükselti, Eğim, Bakı) Yerleşmelerin ve Nüfusun Dağılışı”. Journal of International Social Research 10/51 376–389. https://doi.org/10.17719/jisr.2017.1774 GMİİM, Giresun Meteoroloji İşleri İstasyon Müdürlüğü. Giresun İli Uzun Yıllık İklim Bültenleri. T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 2023.
• Günal, Nurten. “Marmara ve Ege Bölgelerinde Kır Yerleşmelerinin Yükselti Kademelerine Göre Dağılışı”. Türk Coğrafya Dergisi 28 (1993), 143-154.
• Güngör, Şenay. “Gazipaşa İlçesi’nde (Antalya/Türkiye) Yerleşmelerin Yükseltiye Göre Dağılışının Cbs Yöntemi ile Değerlendirilmesi”. Internatıonal Computer And Instructıonal Technologıes Symposıum Bildiriler Kitabı. ed. Ali Murat Sünbül - İsmail Şahin. 530-534. İstanbul: Maya Akademi Publishing, 2010.
• HGM, Harita Genel Müdürlüğü. İl ve İlçe Yüzölçümleri. T.C. Millî Savunma Bakanlığı. 2023 https://www.harita.gov.tr/il-ve-ilce-yuzolcumleri
• Hatipoğlu, İlter Kutlu (2022). “Giresun’da (Merkez İlçe) Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci Kullanılarak Taşkın Risk Alanlarının Belirlenmesi”. Sosyal Bilimlerde Güncel Tartışmalar 11. ed. Zeynel Karacagil. 401- 421. Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Koca, Seda - Menteşe, Serpil. “Eskişehir Merkez İlçelerinde (Odunpazarı ve Tepebaşı) Topografik Faktörlere Göre Yerleşimin Dağılışı”. Ege Coğrafya Dergisi 29/2 (2020), 217–228.
• Koday, Saliha vd. “Bozkır İlçesinin (Konya) Yükselti Basamaklarına Göre Nüfusu”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi 11/Ek (2020), 218–228.
• Köse, M. (2019). Antalya ilinde topografik faktörlere göre yerleşim birimleri ve nüfus dağılışı. Antalya Kitabı Antalya’da Türk-İslam Medeniyetinin İzleri 2. ed. Bedia Koçakoğlu vd. 752-759. Palet Yayınları.
• Özdel, Muhammed Mustafa - Meydan, Ali. “Examination of The Relationship Between Topographic Properties Between Settlement and Population Distribution in Nevşehir”. Route Educational and Social Science Journal 42/3 (2019), 1-16.
• Özşahin, Emre vd. “Erzincan İlinde Yerleşmelerin ve Nüfusun Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9/1 (2016), 143-156.
• Pérez-Padilla, Rogelio. “Population distribution residing at different altitudes: implications for Hypoxemia”. Archives of Medical Research 33 (2002), 162–166.
• Sergün, Ümit. “Türkiye’de Kır Nüfusunun Yükselti Kademelerine Göre Dağılışı”. Coğrafya Dergisi 4 (1996), 7-16.
• Şahin, Cemalettin. “İstanbul’un Giresun İlinden Aldığı Göçler ve Göçle Gelen Nüfusun Başlıca Özellikleri”. Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sempozyumu-I Bildiriler Kitabı. ed. Gazanfer İltar. 320-339. Giresun: Giresun Belediyesi Yayınları, 2008.
• Şenol, Eren - Saraçoğlu, Hüseyin (2022).” Giresun Nüfusunun Yaş ve Cinsiyet Yapısı (1927 - 2021)”. Sosyal ve Beşerî Bilimlerde Uluslararası Araştırmalar – I. ed. İrfan Yıldız - Salih Batal. 151-177. İzmir: Serüven Yayınevi.
• Tanoğlu, Ali. “İskân Coğrafyası: Esas Fikirler, Problemler ve Metod”, Türkiyat Mecmuası 11 (1954), 1‐32.
• Taş, Barış - Yakar, Mustafa. “Afyonkarahisar İlinde Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”. Coğrafî Bilimler Dergisi 7/2 (2009), 145-161. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000099.
• Tolun Denker, Bedriye. Yerleşme Coğrafyası Kır Yerleşmeleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No:2275, Coğrafya Enstitüsü Yayınları No:93, Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1977.
• TUİK, Türkiye İstatistik Kurumu. Genel Nüfus Sayımları ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. T.C. Türkiye İstatistik Kurumu, 2022. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• TUİK, Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim İstatistikleri Sonuçları. T.C. Türkiye İstatistik Kurumu, 2022. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr
• Tunçdilek, Necdet. Türkiye'de Relief Şekilleri ve Arazi Kullanımı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. No: 3279. 1985.
• Tümertekin, Erol - Özgüç, Nazmiye. Beşerî Coğrafya İnsan, Kültür, Mekân (19. Baskı). İstanbul: Çantay Kitabevi. 2020
• Türkan, Okan. “Çankırı İlinde Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Necla Türkoğlu vd. 414-429. Ankara: Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2016.
• Üzülmez, Mehmet vd. “Giresun Şehrinde Okullara Erişimin Coğrafi Bilgi Sistemleri (Cbs) ile Analizi”. Mavi Atlas 11/1 (2023), 193-207. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1259907
• Yadi, Ahmet. “Nüfus Defterlerine Göre Giresun’da İç Göç”. Karadeniz İncelemeler Dergisi 34 (2023), 347-370.
• Yılmaz, Cevdet. “Karadeniz Sahil Yolunun Kıyı Kentleri Üzerine Etkileri”. TÜCAUM V. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Ali Özçağlar vd. 147-157. Ankara: Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2008.
• Yılmaz, Cevdet. Giresun'un Bulancak İlçesi Kırsal Kesiminde Nüfus Hareketlerinin Nedenleri, Yönü ve Başlıca Özellikleri (The Causes, Direction and Main Characteristics Of Migrations in the Rural Area of Bulancak County, Giresun-Turkey). Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks 2/1 (2010), 147-160.
• Yılmaz, Cevdet - Özçelebi, Muhammed Akif. “Samsun’da Nüfusun Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı (UJES 2015). ed. Muhammet Bahadır vd. 564-577. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2015.
• Yılmaz, Cevdet - Özçelebi, Muhammed Akif. (2018). “Sinop’ta Nüfus ve Yerleşmelerin Yükselti Basamaklarına Göre Dağılışı”. Sosyal Bilimciler Gözüyle Sinop. ed. Özgür Kıran. 77-102. Berikan Yayıncılık.
• Yurt, Recep. “İklim Değişikliği ve Plansız Şehirleşmenin Giresun Şehrinde Yol Açtığı Sel Felaketleri”. Taşkın ve Heyelan Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Cihat Mazmanoğlu vd. 173-190. Ankara: Mattek Matbaacılık Basın, Yayın, Tanıtım Tic. San. Ltd. Şti., 2013.
• Yüceşahin, Mustafa Murat - Özgür, Ertuğrul Murat. “Türkiye’nin Güneydoğusunda Nüfusun Zorunlu Yerinden Oluşu: Süreçler ve Mekânsal Örüntü”. Coğrafi Bilimler Dergisi 4/2 (2006), 15-35. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000068
• Zaman, Mehmet. “Doğu Karadeniz Bölümü Sahil Yöresindeki Kırsal Yerleşmeler ve Özellikleri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22/1 (2018). 833-851.
• Zeren, Zühal. Bulancak İlçesinin Nüfus Özellikleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.