Öğretmen ve Veli Görüşleri Açısından Okul-Aile İşbirliği Algılarını Karşılaştırılması

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 40 - 63, 21.03.2025

Harun Kavaklı

Öz

Okul-aile işbirliği, öğrencilerin akademik başarısını artırmak ve onların kişisel-sosyal-duygusal ve davranışsal gelişimlerine katkı sağlamak açısından büyük önem taşımaktadır. Bu işbirliği, öğrencilerin hem okulda hem normal yaşantılarında başarılı olmalarını sağlamak için gereklidir. Bunlardan yola çıkarak bu araştırmanın hedefi, öğretmen ve velilerin okul-aile işbirliği algılarını karşılaştırmaktır. Bu nitel durum çalışmasında, tipik durum örneklemesi kullanılarak amaçlı örneklem yöntemine göre 5 öğretmen ve 5 aile/veli seçilmiştir. Veri toplama sürecinde yarı yapılandırılmış görüşme tekniği uygulanmış ve öğretmenlere 15, aile/velilere ise 14 açık uçlu soru yöneltilmiştir. Toplanan veriler betimsel analiz ile değerlendirilmiştir. Epstein'in aile katılım modeli (çakışan küreler) temel alınarak, öğretmenler ve ailelerin (Anne-Babalık, İletişim, Gönüllü hizmetler, Karar verme, Evde öğrenme, Toplumla işbirliği) gibi konulardaki görüşleri karşılaştırılmış ve benzerlikler ile farklılıklar ortaya çıkarılmıştır. Okul-aile işbirliğinin tanımlanması noktasında, tüm katılımcılar öğrenci başarısı için önemli bir faktör olarak görmüşlerdir, ancak uygulamalar hakkında farklı düşüncelere sahiptirler. Öğretmenler okul-aile işbirliği konusunu daha profesyonel bir açıdan ele alarak, öğrenci başarısını ve eğitim süreçlerini geliştirmek için bir araç olarak değerlendirmektedirler. Veliler ise, okul-aile işbirliğini daha bireysel bir bakış açısıyla ele almakta ve okulun çocuklarının sadece akademik başarılarını değil, kişisel gelişimlerini de desteklemesi gerektiğini düşünmektedirler. Sonuç olarak, toplanan nitel verilere dayanarak, öğretmenler ve veliler arasındaki işbirliğini ve işbirliği kültürünü geliştirmeye yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

okul örgütü, eğitimde aile, okul-aile işbirliği

Comparison of School-Family Collaboration Perceptions from Teacher and Parent Perspectives

Öz

Home-school partnership is of great importance in increasing students' academic achievement and contributing to their personal-social-emotional and behavioral development both in school and in their normal lives. This partnership is necessary to ensure that students are successful both in school and in their daily lives. Based on this, the purpose of this research is to compare the perceptions of teachers and parents on home-school partnership. In this qualitative case study, 5 teachers and 5 parents were selected using purposive sampling method based on typical case sampling. Semi-structured interview technique was utilized in the data collection process and 15 open-ended questions were asked to the teachers and 14 open-ended questions were asked to the parents. The data were evaluated through descriptive analysis. Based on Epstein's model of parental involvement, the views of teachers and parents on types of involvement (Parenting, Communication, Volunteering, Decision-making, Learning at Home, and Collaborating with the Community) were compared, and similarities and differences were revealed. Regarding the definition of home-school partnership, all participants saw it as an important factor for student success, but they had different opinions on the implementations. Teachers approach home-school partnership from a more professional perspective and evaluate it as a tool to improve student achievement and educational processes. Parents, on the other hand, approach home-school partnership with a more individual perspective and think that the school should support not only their children's academic achievements but also their personal development. In conclusion, based on the collected qualitative data, recommendations were made to improve collaboration and the culture of collaboration between teachers and parents.

Anahtar Kelimeler

school organization, family in education, school-family cooperation

Kaynakça

• Adamski, Aurora vd. “Parental Involvement in Schooling, Classroom Environment and Student Outcomes”. Learning Environments Research 16(3) (2013), 315-328. doi: 10.1007/s10984-012-9121-7
• Ağın, Eren. “Aile ve Okul Çevresinin Okul Disiplinine Etkisine İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Okul Yöneticisi Görüşleri”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 53 (2021), 403-428.
• Albez, Canan - Ada Şükrü. “Okul-aile ortaklığı: Güçlükler, beklentiler, gereksinimler, öneriler”. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi 5(2) (2017), 1-18.
• Ardakoç, İlayda. “Eğitimde Veli/ Aile katılımı: Engeller ve Öneriler”. Eğitim Bilimleri Eleştirel İnceleme Dergisi 1/2 (2020).
• Aslanargun, Engin. “Okul aile iş birliği ve öğrenci başarısı üzerine bir tarama çalışma”. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18 (2007), 119–135.
• Baker, Timberly L. vd. “Identifying barriers: Creating solutions to improve family engagement”. School Community Journal 26(2) (2016), 161-184.
• Balkar, Betül. “Okul Aile İş Birliği Sürecine İlişkin Veli ve Öğretmen Görüşleri Üzerine Nitel Bir Çalışma”. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 36/3 (2009),105–123.
• Barnard, Wendy Miedel. “Parent involvement in elementary school and educational attainment”. Children and Youth Services Review 26(1) (2003), 39–62.
• Bayrakçı, Mustafa - Dizbay, Serdar. “Ortaöğretim Kurumlarında Okul Aile Birliklerinin Okul Yönetimine Katılım Düzeyleri”. Sakarya Üniversitesi Journal of Education 3/1 (2013), 98-112.
• Bryman, Alan. Social Research Methods. 5. bs. Oxford: Oxford University Press, 2016.
• Cowan, Richard, Napolitano, Stephanie - Sheridan, Susan. “Home-School Collaboration.” Encyclopedia of Applied Psychology. Oxford: Elsevier, 2004.
• Cömert, Dilfiruz - Güleç, Havise. “Okulöncesi Eğitim Kurumlarında Aile Katılımının Önemi: Öğretmen-Aile-Çocuk ve Kurum.” Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6, no. 1 (2004): 132-145.
• Çelenk, Süleyman. “Okul Başarısının Ön Koşulu: Okul Aile Dayanışması.” İlköğretim Online 2, no. 2 (2003): 28-34.
• Çokgezen, Murat - Terzi, Nuray. “Türkiye’de Devletin Eğitime Müdahalesinin Yeterli Gerekçesi Var mı?” Liberal Düşünce 13, no. 49 (2008): 1-18. Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Yayınları.
• Doğan, Utku Can. Ailelerin Katılım ve Desteği ile İlkokul Öğrencilerinin İngilizce Dersi Akademik Başarısı Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
• Domina, Thurston. “Leveling the Home Advantage: Assessing the Effectiveness of Parental Involvement in Elementary School.” Sociology of Education 78, no. 3 (2005): 233-249.
• Duan, Wenjie, Yuan Guan - He Bu. “The Effect of Parental Involvement and Socioeconomic Status on Junior School Students’ Academic Achievement and School Behavior in China.” Frontiers in Psychology 9, no. 952 (2018). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00952.
• Epstein, Joyce L. - Sheldon, Steven B. “Present and accounted for: Improving student attendance through family and community involvement”. The Journal of Educational Research 95 (5) (2002), 308-318.
• Epstein, Joyce L. “School/Family/Community Partnerships: Caring for the Children We Share.” Phi Delta Kappan 76, no. 9 (1995): 701-712.
• Epstein, Joyce L. School, Family, and Community Partnerships: Preparing Educators and Improving Schools. Boulder: Westview Press, 2001.
• Epstein, Joyce L. “A case study of the partnership schools comprehensive school reform (CSR)model”. The Elementary School Journal 106 (2005), 151-170.
• Epstein, Seymour. “Integration of the Cognitive and the Psychodynamic Unconscious.” American Psychologist 49, no. 8 (1994): 709.
• Gedik, Serafettin. “Eğitimin Amaçları ve İşlevleri.” Eğitime Giriş, editör Adem Bayar, 215-239. Ankara: Pegem Akademi, 2020.
• Gedik, Serafettin. “Üstün Yetenekli Çocukların Eğitiminde Aile Katılımı ve Okul–Aile İş Birliği.” İlkokulda Üstün Yetenekli Öğrencilerin Çok Yönlü Desteklenmesi-Etkinlik Örnekleri, editör N. Kutlu Abu, 247-266. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2022.
• Glaser, Barney - Strauss, Anselm. The discovery of grounded theory. Chicago: Aldine Press, 1967.
• Gökçe, Erten. “İlköğretimde Okul Aile İşbirliğinin Geliştirilmesi.” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7 (2000): 30.
• Green, Christa L. vd. “Parents’ motivations for involvement in children’s education: An empirical test of a theoretical model of parental involvement”. Journal of Educational Psychology 99 (2007), 532-544. doi: 10.1037/0022-0663.99.3.532
• Gül, Esra. Eğitimde Çocuk Başarısı İçin Okul-Aile İşbirliği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
• Henderson, Anne T. - Karen, L. Mapp. Yeni Bir Kanıt Dalgası: Okul, Aile ve Toplum Bağlantılarının Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisi. Yıllık Sentez, 2002.
• Hill, Nancy E. - Tyson, Diana F. “Parental Involvement in Middle School: A Meta-Analytic Assessment of the Strategies That Promote Achievement.” Developmental Psychology 45, no. 3 (2009): 740-763.
• Jeynes, William H. “The Relationship Between Parental Involvement and Urban Secondary School Student Academic Achievement: A Meta-Analysis.” Urban Education 42, no. 1 (2007): 82-110.
• Karakütük, Kasım – Özdoğan Özbal, Ece. “Eğitim Yöneticilerinin Yaşadıkları Sorunlar ile Sorun Çözmede Kullandıkları Teknikler.” Milli Eğitim 48, no. 223 (2019): 33-60. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Kocayörük, Ercan. “Parental involvement and school achievement”. International Journal of Human and Behavioral Science 2(2) (2016), 1-7.
• Koşar, Didem. “Okul ve Aile Arasında Yaşanan Sorunlara ve Bu Sorunların Çözümüne İlişkin Öğretmen Görüşleri”. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 57(4) (2022), 2890-2902.
• Lawson, Michael A. “School-Family Relations in Context: Parent and Teacher Perceptions of Parent Involvement.” Urban Education 38, no. 1 (2003): 77-133.
• Lindberg, E. Nihal Ahioğlu - Oğuz, Kevser. “İlkokul ve ortaokullarda aile katılımı: Bir geçerlilik ve güvenirlilik çalışması”. Journal of Human Sciences 13(3) (2016), 4135-4151. doi: 10.14687/ijhs.v13i3.3711
• Lindberg, Emine Nihal. “Aile katılımı: Bir Kavramsal ve Durumsal Analiz Çalışması”. The Journal of Internatıonal Educatıon Science 13(4) (2017), 51-72.
• Millî Eğitim Bakanlığı, Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü. PISA 2015 Ulusal Raporu. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2016.
• Merriam, Sharan B. Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. 3. bs. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2013.
• Metlilo, Esin. Öğretmen ve Veli Görüşlerine Göre Ailelerin Eğitime Katılımı: Kosova Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsi, 2017.
• Miles, Matthew B. - Huberman, A. Michael. Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. Thousand Oaks: Sage Publications, 1994.
• Patton, Michael Quinn. Qualitative Research & Evaluation Methods: Integrating Theory and Practice. 4. bs. Thousand Oaks: Sage Publications, 2014.
• Peker, İsmail. Anadolu Liselerinde Okul Aile İşbirliği ile İlgili Öğretmen ve Veli Görüşlerinin İncelenmesi. Tezsiz Yüksek Lisans Projesi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2020.
• Porumbu, Daniela - Necsoi, Daniela Veronica. “Relationship Between Parental Involvement, Attitude and Children’s School Achievement.” Procedia - Social and Behavioral Sciences 76 (2013): 706-710.
• Subaşı, Münevver - Okumuş, Kübra. “Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21(2) (2017), 419-426
• Uçuş, Şükran. “Dezavantajlı Çocukların Velilerine Uygun Olarak Hazırlanan Aile Katılım Etkinliklerinin Değerlendirilmesi: Nallıhan Örneği”. E-International Journal of Educational Research 7/1 (2016), 1-20.
• Uluslararası Maarif Dergisi. “Eğitime Aile Katılımı.” Uluslararası Maarif Dergisi 2, no. 3 (2021).
• Wilder, Sandra. “Effects of parental involvement on academic achievement: A meta synthesis”. Educational Review 66(3) (2014), 377-397. doi: 10.1080/00131911.2013.780009
• Yağar, Fedayi - Dökme, Sema. “Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlilik ve güvenirlik”. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi 3(3) (2018), 1-9
• Yapıcı, Şenay. “Türk toplumunda aile ve eğitim ilişkisi”. Turkish Studies 5(4) (2010), 1544-1570.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2003.