“Noel Baba Adam Değildir”: Türkiye’de Yılbaşı Kutlamaları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2022, , 1009 - 1024, 30.11.2022

Mehmet Akif Kumtepe

https://doi.org/10.11616/asbi.1096553

Öz

Türkiye’de her sene 31 Aralık tarihi yaklaştığında, yılbaşı kutlamaları tartışma konularının başlarında yer almaktadır. Kutlamalara karşı olan ve destekleyen taraflar benzer argümanlarla tartışmalara dahil olmaktadırlar. Bir taraf dinsel ve kültürel gerekçelerle yılbaşı kutlamalarının karşısında yer alırken; diğer taraf kutlamaların dinsel boyutunun olmadığını ve bunun basit bir eğlencenin ötesine geçmediğini savunmuşlardır. Ancak bu tartışmalar yapılırken ekonomik ilişkilerden kaynaklanan gerekçeler gözden kaçırılmaktadır. Çalışmada Türkiye’de yılbaşı kutlamalarının tarih içerisinde izlediği seyir ele alınmaya çalışılırken, kültürel, siyasal ve dinsel gerekçelerin yanı sıra ekonomik ilişkilerle de bağlantısı kurulmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda 20-29 Aralık 2019 tarihlerinde düzenlenen Christmas Maket’in Türkiye’deki yılbaşı kutlamalarındaki dinsel ve kültürel tartışmalardan açık bir şekilde ayrıldığı düşünülmektedir. Bu doğrultuda, Türkiye’nin giderek muhafazakârlaştığı bir dönemde, önemli ölçüde Batılı kültürel değerleri barındıran ve bunu dile getiren Christmas Market’in nereye konulabileceği tartışma konusu yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Noel, Christmas, Noel Baba, Christmas Market, Yılbaşı

“SANTA CLAUS IS NOT A MAN”: AN EVALUATION ON NEW YEAR CELEBRATIONS IN TURKEY

Öz

When Turkey began to approach every year on December 31, Christmas celebrations are located at the beginning of the debate. While one side stands against the New Year's celebrations for religious and cultural reasons; the other side argued that the celebrations had no religious dimension and that it was nothing more than simple entertainment. However, while making these discussions, the reasons arising from economic relations are overlooked. This study while trying to deal with the course of New Year's celebrations in Turkey in history, it will be tried to establish a connection with economic relations as well as cultural, political and religious reasons. In this context, it is thought that the Christmas Market, which was held between 20-29 December 2019, is clearly separated from the religious and cultural debates in the New Year's Eve celebrations in Turkey. In this direction, in a time when Turkey is becoming increasingly conservative, it will be discussed where to put the Christmas Market, which contains and openly expresses Western cultural values.

Anahtar Kelimeler

Noel, Christmas, Santa Claus, Christmas Market, New Year

Kaynakça

• Adorno, T. W. ve Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Ahmet Çakar: Noel Baba Adam Değil, https://www.youtube.com/results?search_query=noel+baba+adam+de%C4%9Fildir (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Akçura, G. (1990). Ivır Zıvır Tarihi. İstanbul: Cep Kitapları.
• Akçura, G. (2002). Yılbaşı Edebiyatı, (Der. G. Akçura) Ivır Zıvır Tarihi Arşiv – I: Yılbaşı Kitabı, s.84–92. İstanbul: Om Yayınevi.
• Akçura, G. (Aralık 2004). Yılbaşıdır Bunun Adı, Toplumsal Tarih, 132, s.30–37.
• Akçura, G. (Ocak 2020). Türkiye’de Yılbaşının Kısa Tarihi, Toplumsal Tarih, 313, s.22–30.
• Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü: Genel Bilgiler. https://antalya.ktb.gov.tr/TR-67849/genel-bilgiler.html (Erişim Tarihi: 07.04.2021).
• Arpacı, G. Y. (2019). Türk Kültüründe Yılbaşı Kutlaması – Akay Kine’nin Bilgileri Işığında. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Arpacık, C. (2019). Her yılbaşında alevlenen tartışma: Mekke’nin fethi kutlamaları nasıl her yıl 1 Ocak'a rastlıyor ve kutlamalar nasıl başladı? https://www.independentturkish.com/node/111381/haber/her-y%C4%B1lba%C5%9F%C4%B1nda-alevlenen-tart%C4%B1%C5%9Fma-mekke%E2%80%99nin-fethi-kutlamalar%C4%B1-nas%C4%B1l-her-y%C4%B1l-1 (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Baudrillard, J. (2013). Tüketim Toplumu –Söylenceleri/Yapıları. (Çev.: H Deliçaylı ve F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bolu'da Noel Baba’ya Kelime-i Şehadet getirttiler. http://www.haber7.com/guncel/haber/1728685-boluda-noel-babaya-kelime-i-sehadet-getirttiler (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Can, B. B. (Aralık 1997). Coca Cola’nın Dünyaya Armağanı: Modern Noel Baba İmajı, Tarih ve Toplum, 168, s.324–326.
• Christmas Market, www.wellworksturkey.com/christmasmarket (Erişim Tarihi: 28.12.2019).
• Christmas Market İstanbul, https://www.instagram.com/christmasmarketistanbul/ (Erişim Tarihi: 02.02.2020)
• Dijon Christmas Market, https://frenchmoments.eu/dijon-christmas-market/ (Erişim Tarihi: 28.01.2020)
• Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’den Yılbaşı Mesajı. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/diyanet-isleri-baskani-mehmet-gormezden-yilbasi-mesaji-27872925 (Erişim Tarihi: 28.01.2020a)
• Diyanet İşleri’nden Yılbaşı Fetvası, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/diyanet-islerinden-yilbasi-fetvasi-192899 (Erişim Tarihi: 28.01.2020b)
• Diyanetten 'yılbaşı' hutbesi: Gayrimeşru davranışlar. https://www.birgun.net/haber/diyanetten-yilbasi-hutbesi-gayrimesru-davranislar-141375 (Erişim Tarihi: 01.02.2020)
• Emiroğlu, K. (2012). Gündelik Hayatımızın Tarihi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ersoy, P. (2008). Cumhuriyet Döneminde Yılbaşı Kutlamaları Üzerine Halkbilimsel Bir İnceleme.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, SBE, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Işık, H. (1997). Dînî Kökeni Açısından Noel ve Yılbaşı, Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 7, s.447–468.
• İşte Yılbaşı Sepetinde Alkolün Yasaklanmasının İki Nedeni, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/iste-yilbasi-sepetinde-alkolun-yasaklanmasinin-iki-nedeni-40010258 (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Kara, A. (2016). Yılbaşı ve Noel Tehlikesi – Misyonerlik – Büyük Günahlar. İstanbul: Müceddid Vakfı Yayınları.
• Karay, R. H. (2002). Eski ve Yeni yılbaşı Geceleri, (Der.: G. Akçura) Ivır Zıvır Tarihi Arşiv – I: Yılbaşı Kitabı, s. 12-14. İstanbul: Om Yayınevi.
• Lévi-Strauss, C. (2014). Hepimiz Yamyamız. (Çev.: H. Bayrı.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Lévi-Strauss, C. (Ocak 2020). Noel Babanın Çilesi, Toplumsal Tarih, 313, s. 48-53.
• Muhsinoğlu, M. (Ocak 2007). 2052 Yıl Önce Kutlanan İlk Yılbaşı, Bütün Dünya 2000,1, s.75-78.
• Muhtar, R. (2 Ocak 2009). Türkiye’de Yılbaşı Neden Kutlanmıyor?. http://www.gazetevatan.com/reha-muhtar-216439-yazar-yazisi-turkiye-de-yilbasi-neden-kutlanmiyor-/ (Erişim Tarihi: 01.02.2020).
• Noel Baba'yı Çatıda Sopayla Bekleyen Adam. https://www.youtube.com/watch?v=eI0UofMSaO4 (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Noel Baba Tartışması! https://www.youtube.com/watch?v=y1a7mI4-lJ8 (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Noel Baba'nın başına silah dayadılar. https://t24.com.tr/haber/noel-babanin-basina-silah-dayadilar,380007 (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Noel Baba'yı Yeniçeri Kovaladı Nasrettin Hoca İse Yaktı, https://www.youtube.com/watch?v=cmigkW49VOs (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Noel Haram, Yılbaşı Haram Gerisi Yalan, https://veryansintv.com/noel-haram-yilbasi-haram-gerisi-yalan/ (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Öten, M. (1971). Çocuklarımıza Aşılanmak İstenen Hıristiyanlık Hurafeleri (Yılbaşı Gecesi). Konya: (?)
• Öztürk, A. (2014-15). Aydınlanmanın Mite Gerileyişi Tezi Üzerine Düşünceler, Doğu Batı, 71, s.93-108.
• Rasim, A. (2002). Evvelki Yılbaşılar, (Der.: G. Akçura) Ivır Zıvır Tarihi Arşiv – I: Yılbaşı Kitabı, s. 38-45. İstanbul: Om Yayınevi.
• Selecting The Perfect Christmas Stories. https://www.irishtimes.com/culture/books/selecting-the-perfect-christmas-stories-1.4084091 (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Suriyeli Sığınmacıların Taksim’deki Yılbaşı Kutlamasında ÖSO Bayrağı Açıldı, https://t24.com.tr/video/suriyeli-siginmacilarin-taksimdeki-yilbasi-kutlamasinda-oso-bayragi-acildi,18037 (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Şişme Noel Baba’yı Sünnet Edip Bıçakladılar! https://www.a24.com.tr/sisme-noel-babayi-sunnet-edip-bicakladilar-haberi-40083503h.html?h=48 (Erişim Tarihi: 28.01.2020).
• Tacizi Az Yılbaşı. https://www.milliyet.com.tr/gundem/tacizi-az-yilbasi-1483198 (Erişim Tarihi: 01.02.2020).
• Talu, E. E. (2002). Yılbaşı ve Kumar, (Der.: G. Akçura) Ivır Zıvır Tarihi Arşiv – I: Yılbaşı Kitabı, s. 26-28. İstanbul: Om Yayınevi.
• Tınç, L. (Ocak 2003). Yılbaşı Baloları, Popüler Tarih,29, s.54-57.
• Tuna, B. (29 Aralık 1991). “Yılbaşı – İthal Malı Eğlence 1” Hürriyet Gazetesi. 7.
• Tuna, B. (30 Aralık 1991). “Yılbaşı – İthal Malı Eğlence 2” Hürriyet Gazetesi. 7.
• Tuna, B. (31 Aralık 1991). “Yılbaşı – İthal Malı Eğlence 3” Hürriyet Gazetesi. 7.
• Tunç, A. (2001). Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek - 70’li Yıllarda Hayatımız. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ünlü, A. M.(2010). Noel Tehlikesi. İstanbul: Arifan Yayınları.
• Üre, P. (2020). Erken Cumhuriyet Dönemi Ankara’sında Rusya Mültecilerinin İzleri, Toplumsal Tarih, 313, s.68-73.
• Yılbaşı Gecelerinin Simge Mekanları Bu Yılbaşında Bomboş Kaldı. https://www.haberler.com/yilbasi-gecelerinin-simge-mekanlari-bu-yil-bombos-9118823-haberi/ (Erişim Tarihi: 28.01.2020).