Kasım Gülek'in Karadeniz Bölgesine Yaptığı "Sohbet Seyahati" (28 Temmuz - 11 Ağustos 1956)

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 3, 1600 - 1620, 30.11.2025

Özlem Kılınççeker

https://doi.org/10.11616/asbi.1742573

Öz

Türkiye’de 1950 genel seçimleriyle muhalefet koltuğuna oturan CHP, dönemin diğer partileriyle birlikte sonraki genel seçimlerde yeniden iktidara gelme çabalarını sürdürmüştür. Bu çabalardan birisi de CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek’in, Karadeniz bölgesine yaptığı “Sohbet Seyahati” adını verdiği gezi olmuştur. Gülek, 1956 yazında kısa süre önce çıkarılan “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu” rağmen çıktığı bu gezide hem partisinin hem kendisinin adından olumlu ya da olumsuz çok söz ettirmiştir.
Bu çalışmada Kasım Gülek’in dikkat çeken ve hakkında fazla araştırma yapılmamış olan 28 Temmuz- 11 Ağustos 1956 tarihleri arasında Karadeniz illerine yaptığı sohbet gezisi ele alınmıştır. Devlet arşivlerinde tespit edilen belgeler ve basında çıkan haberler çalışmanın ana kaynaklarını oluşturmuş, konuyla ilgili telif ve tetkik eserlerden de faydalanılmıştır. Karadeniz gezisini propaganda platformu olarak gören ve fırsata çevirmeye çalışan Gülek, gezi sonunda yargılanmış ve mahkûm edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kasım Gülek , Sobet Gezsi , CHP , Muhalefet , Karadeniz illeri

Kasım Gülek's "Conversation Travel" to the Black Sea Region (July 28 - August 11, 1956)

Öz

Having become the opposition party in Türkiye in the 1950 general elections, the CHP, along with other parties of the period, continued its efforts to regain power in subsequent general elections. One of these efforts was a trip CHP Secretary General Kasım Gülek made to the Black Sea region, which he dubbed "Conversation Travel." Gülek undertook this trip despite the newly enacted "Law on Meetings and Demonstrations" in the summer of 1956, generating significant publicity, both positive and negative, for both his party and himself.
This study examines Kasım Gülek's remarkable but understudied conversation tour of the Black Sea provinces between July 28 and August 11, 1956. The main sources for this study are documents and press reports held in state archives, and it also utilizes copyrighted and researched works on the subject. Gülek, who viewed the Black Sea trip as a propaganda platform and attempted to exploit it, was tried and convicted at the end of the trip.

Anahtar Kelimeler

Kasım Gülek , Chat Trip , Oppositıon , Black Sea , Provinces

Kaynakça

• BCA, 030.1.0.0.132.861.3.
• BCA, 030.1.0.0.68.425.7.
• BCA, 030.1.0.0.68.426.1.
• TBMM Arşivi, Devre 8, Sicil No: 1139.
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi (27 Haziran 1956). Seksen İkinci İnikat, Cilt: 12, Devre: 10, İçtima:2; s. 520, 555,561,564)
• T.C. Resmî Gazete, 30 Haziran 1956, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/9346.pdf 12,03.2025
• Akis, 24 Mart 1956, s. 6.
• Akis, 11 Ağustos 1956, s. 15.
• Akis, 11 Ağustos 1956, s. 4.
• Akis, 11 Ağustos 1956, s. 8.
• Akis, 11 Ağustos 1956, s. 9
• Akis, 16 Haziran 1956, s. 9.
• Akis, 18 Ağustos 1956, s. 6.
• Akis, 23 Haziran 1956, s.8.
• Akis, 28 Temmuz 1956, s. 7.
• Akis, 4 Ağustos 1956, s. 10.
• Akis, 4 Ağustos 1956, s. 7
• Akis, 4 Ağustos 1956, s.8.
• Akis, 4 Ağustos 1956, s.9.
• Akıncı, A. ve Usta, S. (2016), Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçişte Etkili Olan Dış Faktörlerin Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), s. 275-288.
• Albayrak, M. (2014), Türkiye’de Demokrasiye Geçiş Yılları ve Demokratikleşme Sürecinin İlk On Yılı, Ankara Barosu Dergisi (1), s. 295-312.
• Aydın, T. (2022), CHP Genel Sekreterlerinin Parti Siyaseti Üzerindeki Etkileri: Kasım Gülek ve Bülent Ecevit, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), s. 681-697.
• Bakan, S. ve Özdemir, H. (2013), Türkiye’de 1946-1960 Dönemi İktidar-Muhalefet İlişkileri: Cumhuriyet Halk Partisi (Chp) Demokrat Parti (DP)’Ye Karşı, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), s. 373-396.
• Balcı, M. (2015), Sıradışı Bir Siyasetçi: Kasım Gülek Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri, Ankara: Yeditepe Yayınları.
• Başkaya, M. (2021), 1950 Seçimleri Öncesinde Chp’nin Taşrada Kamuoyu Yaratma Çabalarına Bir Örnek: Trabzon Gazetesi, Social Sciences Studies Journal 7 (90), s. 4979-4986.
• Cılızoğlu, T. (1987), Kırık Politika Anılarla Kâmil Kırıkoğlu, İstanbul: Güneş Yayınları.
• Çakır Hamza ve Yavalar, Deniz Elif (2017), Demokrat Parti İktidarı ve Basın, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (39), s.257-270.
• Çavdar, T. (2008), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1950’den Günümüze, Ankara: İmge Kitapevi.
• Doğan, O. (2008), Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Kayseri: Not Yayınları.
• Güngör, S. (2010), 14 Mayıs 1950 Seçimleri ve CHP’de Bunalım, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, s.193-208.
• İdem, T. (2022), Seçim Kanunları ve Uygulamalar Üzerinden 1946 ve 1950 Seçimlerine Bakış, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3), s. 1372-1389. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1137738.
• Karataş, M. (2022), Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinin İç ve Dış Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 11(32), s. 303-323.
• Karayaman M. (2021), CHP Parti Müfettişlerinin Kaleminden Demokrat Parti’nin İktidara Gelişi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXXVII, s. 253-292. doi:10.33419/aamd.927040.
• Karpat, K., H. (2019), Kısa Türkiye Tarihi 1800-2012, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Keskin, Y. (2014), The Democracy Rhetoric of Democrat Party, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), s. 107-130.
• Kılınççeker Ö. (2024), “CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek'in Erzurum Gezisi (23-26 Ağustos 1955)”, Atatürk İlkeleri ve Cumhuriyet Tarihi Alanında Uluslararası Araştırmalar, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Tuğluoğlu, F. (2017), “CHP’nin 14. Kurultayı ve İlk Hedefler Beyannamesi”. Atatürk Yolu Dergisi 15 (60), s. 277-310. https://Doi.Org/10.1501/Tite_0000000468.
• Kolutek, M. (2020), Yerel Basın Tarihi Araştırmaları Bağlamında İzmir Basınında 1961 Anayasası Referandumu, 3. Uluslararası İnsan Çalışmaları Kongresi Tam Metinler Kitabı, Ankara: Bidge Yayınları, ss. 324-341.
• Kolutek, M. ve Sarı, Ç. (2020), Çok Partili Hayata Geçişte Sivrihisar, Türk Kültürüne Hizmet: Öğr. Gör. Sadiddin Öztürk’e Armağan, Ed.: Dr. İsa Kalaycı  Dr. Gökhan Kalmış, Ankara: Gazi Kitabevi, ss.361-372.
• Ülger, U. ve Gençkaya, Ö. F. (2022), Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Hakkının Düzenlenmesinde Yasama Yorumu, 1908-1960, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), s. 2371-2388. https://doi.org/10.21547/j.
• Zürcher, E. J. (2013), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları:
• https://chp.org.tr/chp-tarihi ,(25. 02. 2025)