TÜREV ÜRÜNLERİN KULLANIMI İLE BANKALARIN KÂRLILIK PERFORMANSI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 2, 664 - 684, 31.07.2022

Ümit Tura Ferudun Kaya

https://doi.org/10.11616/asbi.1095576

Öz

Bu çalışmanın amacı bankaların türev ürün kullanımının kârlılık performansları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Çalışmada mevduat ve katılım bankalarının türev ürün kullanımlarının aktif kârlılığı, özkaynak kârlılığı ve net faiz marjı arasındaki üzerindeki etkisi 2005Q4-2020Q4 dönemleri için VAR Modeli kullanılarak analiz edilmiştir. VAR modeli bulgularına göre; mevduat bankalarının türev araç kullanımında meydana gelen 1 standart hatalı şok karşısında net faiz marjının anlamlı tepkiler verdiği görülürken, katılım bankalarının türev ürün kullanımında ise özkaynak kârlılığının anlamlı tepkiler verdiği görülmüştür. Mevduat ve katılım bankalarının varyans ayrıştırması analizinde mevduat bankalarının türev ürün kullanımının sırasıyla en fazla net faiz marjı, daha sonra aktif kârlılığı ve özkaynak kârlılığı üzerinde etkisi olduğu görülürken, katılım bankalarında ise türev ürün kullanımının en fazla özkaynak kârlılığı üzerinde etkisi olduğu görülmüştür. Ayrıca yapılan Toda-Yamamato nedensellik testi ile katılım bankalarında türev ürün kullanımı ile özkaynak kârlılığı arasında çift yönlü bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mevduat Bankaları, Katılım Bankaları, Kârlılık, Türev Araçlar, Vektör Otoregresif Model.

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN THE USE OF DERIVATIVE PRODUCTS AND THE PROFITABILITY PERFORMANCE OF BANKS

Öz

The aim of this study is to investigate the effect of the use of derivative products on the profitability performance of banks. In the study, the effect of derivatives use of deposit and participation banks on return on assets, return on equity and net interest margin was analyzed by using the VAR Model for the 2005Q4-2020Q4 periods. According to the VAR model findings; it was observed that in the use of derivatives by deposit banks, net interest margin responded significantly against 1 standard false shock, while in the use of derivatives by participation banks, return on equity responded significantly. In the analysis of variance decomposition of deposit and participation banks, it was observed that the use of derivatives by deposit banks had the highest effect on net interest margin, then on return on assets and return on equity, respectively, while the use of derivatives in participation banks had the highest effect on return on equity. Also, with the Toda-Yamamato causality test, it was determined that there is a two-way relationship between the use of derivatives in participation banks and return on equity.

Anahtar Kelimeler

Deposit banks, Participation banks, Profitability, Derivative instruments, Vector Autoregressive Model

Kaynakça

• Bağdigen, M., & Beşer, B. (2009). Ekonomik Büyüme ile Kamu Harcamaları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Wagner Tezi Kapsamında Bir Analizi: Türkiye Örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1-17.
• Bayri, E. (2020). Türk Bankacılık Sektöründe Kullanılan Türev Ürünlerin Banka Karlılığı Üzerinde Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chang, C.-C., Ho, K.-Y., & Hsiao, Y.-J. (2018). Derivatives usage for banking industry: evidence from the European markets. Review of Quantitative Finance and Accounting, 51(4), 921-941.
• Ghosh, A. (2017). How do derivative securities affect bank risk and profitability?: Evidence from the US commercial banking industry. Journal of Risk Finance, 18(2), 186-213.
• Keffala, M. (2019). Are Italian Banks Profitable by using Derivatives? Evidence from the Recent Recession of Italian Economy. Essays in Financial Economics, 35, 119 - 143.
• Li, L., & Yu, Z. (2010). The Impact of Derivatives Activity on Commercial Banks: Evidence from U.S. Bank Holding Companies. Asia-Pacific Financial Markets, 303-322.
• Mert, M., & Çağlar, A. E. (2019). Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Shen, X., & Hartarska, V. (2018). Winners and Losers from Financial Derivatives Use: Evidence from Community Banks. Applied Economics.
• Tarı, R. (2016). Ekonometri. Kocaeli: KÜV Yayınları.
• Taşkın, D., & Sarıyer, G. (2020). Use of Derivatives, Financial Stability and Performance in Turkish Banking Sector. Quantitative Finance and Economics, 4(2), 252-273.
• Tuzcu, S. E. (2015). The Effect of Derivatives Activity on Bank Profitability Before and During the Subprime Mortgage Crisis: Evidence from Turkey. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 29-56.