TÜRKİYE ÖRNEĞİNDE KAR PAYLARI VE FAİZ ORANLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 3, 1051 - 1068, 30.11.2022

Hilmi Tunahan Akkuş , Sevcan Kapkara Kaya

https://doi.org/10.11616/asbi.1101572

Öz

Bu çalışmada, 2006:1-2021:3 dönemine ait aylık veriler kullanılarak Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarının kâr payları ve konvansiyonel bankalar tarafından mevduatlara ödenen faiz oranları arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Kâr payı oranları ile faiz oranları arasındaki uzun dönemli ilişkiler Maki eşbütünleşme testi, kısa dönemli nedensellik ilişkileri ise Hatemi-J asimetrik nedensellik testi ile test edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular, kâr payı oranları ile faiz oranlarının uzun dönemde birlikte hareket ettiklerini ve faiz oranlarından kâr payı oranlarına doğru tek yönlü nedenselliğin olduğunu göstermektedir. Fakat bulgular katılım bankalarından biri için kâr payı oranından faiz oranına doğru zayıf düzeyde nedenselliğin olduğunu ortaya koymaktadır. Bu sonuçlara göre faiz oranlarındaki pozitif şokların kâr payı oranlarındaki pozitif şoklara, faiz oranlarındaki negatif şokların ise kâr payı oranlarındaki negatif şoklara doğru nedenselliği bulunmaktadır. Bu sonuçlar istatistiksel olarak Türkiye’deki katılım bankalarının kâr payı uygulaması yönünden, faiz usulü çalışan konvansiyonel bankalardan etkilendiğini doğrulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslami Finans, Katılım Bankaları, Kar Payı Oranları, Faiz Oranları

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN PROFIT SHARING AND INTEREST RATES: A TURKISH CASE

Öz

In this study, the relationship between the profit share rates of participation banks operating and the interest rates paid on deposits by conventional banks in Turkey is investigated using the data for the period 2006:1-2021:3. Long-term relationships between the profit share rates and interest rates were tested with the Maki cointegration test, and short-term causality relationships were tested with the Hatemi-J asymmetric causality test. The findings obtained from the study show that profit share rates and interest rates move together in the long run there is unidirectional causality from interest rates to profit share rates. However, the findings reveal that there is very weak causality from the profit share rates to the interest rate for a participation bank. According to these results, positive shocks in interest rates have causality towards positive shocks in the profit share rates, and negative shocks in interest rates have causality towards negative shocks in the profit share rates. These results confirm that the participation banks in Turkey are statistically affected by the conventional banks operating on interest rates in terms of profit share application.

Anahtar Kelimeler

Islamic Finance, Participation Banks, Profit Sharing Rates, Interest Rates

Kaynakça

• 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu (Kabul Tarihi: 19.10.2005, Yayım Tarihi: 01.11.2005, Resmi Gazete Sayısı: 25983 Mük.).
• Aktepe, İ. E. (2017). Katılım Finans. İstanbul: TKBB Yayınları, Yayın No: 9.
• Ata, H. A., Buğan, M. F. ve Çiğdem, Ş. (2016). Kar Payı Oranları İle Mevduat Faiz Oranları Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), s. 17-28.
• Avcı, T. ve Aktaş, M. (2015). Katılım Bankalarının Kar Payı Ödemeleri İle Mevduat Bankalarının Faiz Ödemelerinin Birbirlerine Yakın Olmasının Nedenlerinin Araştırılması. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), s. 41-51.
• Canbaz, M. (2016). Katılım Bankacılığı. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Cevik, S. ve Charap, J. (2011). The Behavior of Conventional and Islamic Bank Deposit Returns in Malaysia and Turkey. International Journal of Economics and Financial Issues, 5(1), s. 111-124.
• Chong, B. S. ve Liu, M. H. (2009). Islamic Banking: Interest-Free or Interest-Based? Pacific-Basin Finance Journal, 17, s. 125-144.
• Çil Yavuz, N. (2015). Finansal Ekonometri. İstanbul: DER Yayınları.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), s. 427-431.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica, 49(4), s. 1057-1072.
• Fuller, W. A. (1976). Introduction to Statistical Time Series. New York: John Wiley & Sons.
• Gök, R. (2021). On the Causal Relationship between Deposit Rates in Conventional Banks and Profit-Sharing Rates in Islamic Banks in Turkey. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 22(1), s. 21-37.
• Habib, S. F. (2018). Fundamentals of Islamic Finance and Banking. United Kingdom: John Wiley & Sons.
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric Causality Tests with an Application. Emperical Economics, 43(1), s. 447-456.
• ICD-Refinitiv (2020). Islamic Finance Development Report 2020: Progressing Through Adversity. https://icd-ps.org/uploads/files/ICD-Refinitiv%20IFDI%20Report%2020201607502893_2100.pdf (Erişim Tarihi: 11.04.2021).
• Kaleem, A. ve Isa, M. M. (2003). Causal Relationship between Islamic and Conventional Banking Instruments in Malaysia. International Journal of Islamic Financial Services, 4(4), s. 1-8.
• Koç, İ. (2018). Interest Rate Risk in Interest-free Banks: An Empirical Research on Turkish Participation Banks. Turkish Journal of Islamic Economics (TUJISE), 5(1), s. 89-107.
• Korkut, C. ve Özgür, Ö. (2017). Is There a Link between Profit Share Rate of Participation Banks and Interest Rate? The Case of Turkey. Journal of Economic Cooperation and Development, 38(2), s. 135-158.
• Maki, D. (2012). Tests for Cointegration Allowing for an Unknown Number of Breaks. Economic Modelling, 29(5), s. 2011-2015.
• Minny, G. ve Görmüş, Ş. (2017). The Impact Of Interest Rate Fluctuations On The Participation Banks Profitability: Turkey Case. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 3(2), s. 55-73.
• Özulucan, A. ve Özdemir, F. S. (2010). Katılım Bankacılığı: Muhasebe Organizasyonu, Uygulamalar, Finansal Tablolar & Bağımsız Denetim. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Phillips, P. C. B. ve Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), s. 335-46.
• Saraç, M. ve Zeren, F. (2015) The Dependency of Islamic Bank Rates on Conventional Bank Interest Rates: Further Evidence from Turkey. Applied Economics, 47(7), s. 669-679.
• Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi (5. Baskı). Bursa: Dora Yayınları.
• Shanmugam, B. ve Zahari, Z. R. (2009). A Primer on Islamic Finance. The Research Foundation of CFA Institute.
• Tarı, R. (2016). Ekonometri (12. Baskı). İstanbul: KÜV Yayınları.
• TKBB (2019). Katılım Bankaları 2019. İstanbul: Türkiye Katılım Bankaları Birliği.
• Veterina, I. (2016). Granger Causality Analysis of Shariah Banking Deposit to Conventional Banking Deposit. Jurnal Ilmu Manajemen & Ekonomika, 9(1), s. 1-23.
• Visser, H. (2009). Islamic Finance: Principles and Practice. United Kingdom: Edward Elgar Publishing.
• Yanpar, A. (2015). İslami Finans: İlkeler Araçlar ve Kurumlar. İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Yusof, R. M., Bahlous, M. ve Tursunov, H. (2015). Are Profit Sharing Rates of Mudharabah Account Linked to Interest Rates? An Investigation on Islamic Banks in GCC Countries. Jurnal Ekonomi Malaysia, 49(2), s. 77-86.
• Yusoff, Z. Z. M. ve Azhar, N. I. (2019). Relationship between Conventional and Islamic Interbank Rates of a Dual Banking System in Malaysia, Middle East, and Western Countries. Journal of International Business, Economics and Entrepreneurship, 4(2), s. 38-45.
• www.evds2.tcmb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 20.04.2021).
• www.tkbb.org.tr/veri/karpaylari (Erişim Tarihi: 20.04.2021).