Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Değişim Siyaseti

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 68 - 79, 30.03.2023

Girayalp Karakuş

https://doi.org/10.11616/asbi.1205136

Öz

Avrupa’da her ne kadar krallar ve prensler iktidarı olsa da devletler tek bir Hristiyan ümmeti gibi hareket etmiştir. Ancak bu durum Reformizm çağı ile birlikte değişti. Katolik Vatikan kilisesinin tek bir Hıristiyan ümmeti oluşturma ideolojisi varlığını hissettirir. Ancak 16.yüzyıl sonlarından itibaren etkisini kaybedecektir. Batı’da düşünsel anlamdaki gelişmeler Türkiye’yi de etkilemiş ve yıllar süren modernizm-gelenekçilik çatışmasının da fitilini ateşledi. Bu çalışmada karşılıklı analizler yapılmıştır. Yerli ve yabancı birçok araştırmacının bulgularına yer verildi. Böylece okuyucuya eleştirel bir bakış açısı kazandırılmaya çalışılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'ndan Genç Cumhuriyet'e Türk siyasi tarihinde aydınların ve yönetici seçkinlerin entelektüel dönüşümü anlatılmaya çalışılmıştır. Türk düşünce hayatının aşamaları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Cumhuriyet, Osmanlı, Milliyetçilik, Türkiye

The Politics of Change from the Ottoman Empire to the Young Republic

Öz

Although kings and princes were in power in Europe, states acted as a single Christian nation. However, this situation changed with the age of Reformism. Although the ideology of the Catholic Vatican church to create a single Christian community made its presence felt, it would lose its influence by the end of the 16th century. The intellectual developments in the West also affected Turkey and formed the basis of the years-long conflict between modernism and traditionalism. In this study, reciprocal analyzes were performed. The findings of many domestic and foreign researchers were included. Thus, it was tried to gain a critical perspective to the reader. The intellectual transformation of intellectuals and ruling elites in Turkish political history from the Ottoman Empire to the Young Republic was tried to be explained. The stages of Turkish intellectual life were examined. It was necessary to attempt realistic and intellectual solutions to developments in social relations and emerging new social needs to understand and solve the problems brought by the previous development processes of society.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Cumhuriyet, Osmanlı, Milliyetçilik, Türkiye.

Kaynakça

• Ağaoğlu, S. (1943), Türkiye’de İktisadi Teşkilatında Türkiye ve Sanayi Odaları, Ankara: Esnaf Odaları ve Ticaret Borsaları.
• Akçura, Y. (2012), Üç Tarz Siyaset, Ankara: Kilit Yayınları.
• Akgün, M. (1988), Materyalizmin Türkiye’ye Girişi ve İlk Etkileri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Akşin. S. A. (1997), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Kimliği, (Ed) Nuri Bilgin, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, İstanbul: Bağlam Yayınları, s. 71-83.
• Altınkoz, O. (2015), Din ve Milliyetçiliğin Birlikteliği: İbrahim Kafesoğlu ve Türk İslam Sentezi, (Ed.) A. E. Ateş, Cumhuriyet ve Modernleşme: Olgular, Süreçler ve Bunalımlar İçinde, İstanbul: Doğu Kitap, s. 87-109.
• Ateş, T. (2007), Demokrasi, İstanbul: Nesa Yayın Grubu.
• Balibar, E. (2007), Irkçılık ve Milliyetçilik, Irk Ulus Sınıf Belirsiz Kimlikler, Çev. Nazlı Ökten, İstanbul: Metis, s. 50-87.
• Bayur, Y. H. B. (1983), Türk İnkılap Tarihi, Cilt:2, Ankara: TTK.
• Bıçakçı, A. (2004), Tarih Düşüncesi I.(Tarih Düşüncesinin Oluşumu), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Birnbaum, P. (1992), Nationalism a. Comparison Between France and Germany, International Social Science Journal, 3, s. 375-384.
• Bora, T. (2017), Türk Sağının Üç Hâli, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cassirer, E. (1980), İnsan Üstüne Bir Deneme, Çev: Necla Arat, İstanbul: Remzi Kitaevi.
• Connor, W. (1990), When is a Nation, Ethnic and Racial Studies, 13(1), s. 92-103.
• Çetinkaya, B. A. (2002), Modern Türkiye’nin Felsefi Kökenleri, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), s. 65-91.
• Ekici. M. Z. (1997), II. Meşrutiyet Devri Fikir Adamı Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi Hayatı ve Eserleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı Doktora Tezi.
• Eliade, M. (1991), Kutsal ve Din Dışı, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: Gece Yayınları.
• Filippe, B. (1991), Muhafazakârlık, Çev: Cüneyt Akalın, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gökalp, Z. (1977), Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Kadro Yayınları,
• Güvenç, B. (2010), Türk Kimliği, Kültür Tarihinin Kaynakları, İstanbul: Boyut Yayınları.
• Hanioğlu, Ş. (1981), Bir Siyasal Düşünür Olarak Abdullah Cevdet ve Dönemi, İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Hanioğlu, Ş. (1985), Osmanlıcılık, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları,
• Hobsbawm, E. J. (1993), Milletler ve Milliyetçilik, Çev, Osman Akınay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları,
• İhsanoğlu, İ. (1999), Osmanlı’da Eğitim ve Bilim Müesseseleri (Osmanlı Medeniyeti Tarihi), C:1, İstanbul: Feza Yayıncılık.
• İrem, N. (1999), Muhafazakâr Modernlik ve Türkiye’de Bergsonculuk, Toplum ve Bilim, 82, s. 140-180
• Kadıoğlu, A. (1995), Milletini Arayan Devlet Türk Milliyetçiliğinin Açmazları, Türkiye Günlüğü, 33, s. 91-101
• Kadıoğlu, A. (1997), Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Türk Milliyetçiliği Çelişkisi ve Seçkinlerin Tavrı, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, İstanbul: Bağlam Yayınları, s.277-281.
• Köprülü, M. F. (2009), Bizans’ın Osmanlı Müesseselerine Tesiri, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Köprülü, M. F. (2012), Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu, 7. B, Ankara: Akçadağ Yayınları.
• Mahçupyan, E. (1997), Osmanlı’dan Post-Moderniteye, İstanbul: Yol Yayınları.
• Mann, M. (1988), The Sources Of Social Power, London: Cambridge University Press.
• Mardin, Ş. (1984), Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oktay, C. (2000), Yargı Açısından Kuvvetler Ayrılığı ve Siyasi Kültür, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, İstanbul: Der Yayınları, s. 335-355.
• Ögel, B. (1984), İslamiyet’ten Önce Türk Kültür Tarihi (Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre), Ankara: TTK.
• Ögel, B. (1983), Türk Mitolojisi, Ankara: TTK.
• Öğün, S. S. (1997), Türk Milliyetçiliğinde Hâkim Millet Kodunun Dönüşümü, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, İstanbul: Bağlam Yayınları, s. 207-230.
• Öğün, S. S. (2000), Mukayeseli Sosyal Teori Bağlamında Milliyetçilik, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Özbudun, E. (1997), Cumhuriyetin ilk yıllarında milli kimlik, Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, İstanbul: Bağlam Yayınları, s 63-70.
• Safa, P. (1953), Türk Düşüncesi ve Batı Medeniyeti, Türk Düşüncesi, 1, s. 4-9.
• Sav, N. A. (1950), Sanayi İktisadı ve Ticaret Sanayii, İzmit: Selüloz Basımevi.
• Schmitt, Carl. (2002), Siyasi İlahiyat, Çev: Emre Zeybekoğlu, Ankara: Dost Kitap.
• Somel, S. A. (2001), Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi 1839-1913, (Ed) Mehmet Ö. Alkan, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce-Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 88-116.
• Şapolyo, E. B. (1971), Türk Gazeteciliği Tarihi, Ankara: Güven Matbaası.
• Tezcan, N. (1989), Atatürk’ün Yazdığı Vatandaşlık İçin Medeni Bilgiler, İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Tilly, C. (1992), Contrainte Et Capital Dans La Formation De L’europe, Aubier: Paris.
• Tilly, C. (2001), Zor Sermaye Avrupa Devletlerinin Oluşumu, İstanbul: İmge Yayınları.
• Tunç, M. Ş. (1953), Aksiyon Felsefesi Bakımından Politika, Türk Düşüncesi, 1(1), s. 10-13
• Turan, Ş. (2010), Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar, Ankara: TTK.
• Ülken, H. Z. (1994), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları.
• Vergin, N. (2010), Siyasetin Sosyolojisi, İstanbul, Doğan Kitap.
• Wallerstein, I. (1992), Tarihsel Kapitalizm, İstanbul: Metis Yayınları.
• Weber, E. (1979), Peasants Into Frenchmen Rural France 1870-1914, Londra: Cambridge.
• Yeliseyeva, N.Y. (2009), Yakın Çağlar Tarihi, Çev: Özdemir İnce, İstanbul: Yordam Yayınları.