ESKİ TÜRKLERDE VATAN ANLAYIŞININ DEVLET YÖNETİMİ, SOSYAL HAYAT VE HUKUKİ AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 446 - 457, 31.07.2024

Mehmet Mandaloğlu

https://doi.org/10.11616/asbi.1453227

Öz

Eski Türklerde devletin temelini halk, istiklal, ülke ve töre oluşturmaktadır. Teşkilatlı bir yapıya sahip olan Türkler sahip oldukları toprakları vatan hâline getirmişler ve siyasi organizasyonlar kurmuşlardır. Eski Türkler, toprağın kutsallığını ifade etmek için “vatan” kavramını kullanmışlardır. Devlet arazisi olan ülke toprakları, Türklerde bölünmez bir bütündür. Türklerde devletin temeli aileye dayanmaktadır. Vatan toprakları, ailenin ve devletin bağımsız yaşamını sürdürdüğü mekânıdır. Bundan dolayı vatan toprakları, Türklerde kutsal kabul edilmiştir. Çalışmanın amacı, vatan anlayışının eski Türk devlet ve toplum hayatında önemli olduğunu ortaya koymaktır. Bu bağlamda öncelikle eski Türklerde vatan kavramı üzerinde durulmuş ve devletin varlığını sürdürmesinin vatan toprakları ile mümkün olduğu ifade edilmiştir. Daha sonra vatan anlayışının eski Türk devlet yönetimi, sosyal hayat ve hukuki açıdan değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışmada aynı zamanda devleti oluşturan unsurlardan birinin vatan olduğu ve kutsal kabul edildiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

VATAN, VATANSEVERLİK, DEVLET, TÜRK, TÖRE

Etik Beyan

ETİK BEYAN BULUNMAMAKTADIR.

Evaluation of the Sense of Homeland in Ancient Turks in Terms of State AdEVALATİON OF THE SENSE OF HOMELAND İN ANCİENT TURKS İN TERMS OF STATE ADMİNİSTRATİON, SOCİAL LİFE AND LEGAL

Öz

In ancient Turks, the basis of the state is people, independence, country and customs. Turks, who have an organized structure, turned the lands they owned into a homeland and established political organitzations. Ancient Turks used the concept of “homeland” to express the sanctity of the land. The country’s territory, which is state land, is an indivisible whole fort the Turks. In Turks, the foundation of the state is based on the family, The homeland is the place where the family and the state continue their independent life. Fort this reason, the lands of the homeland are considered sacred by the Turks. The aim of the study is to reveal that the understanding of homeland is important in the old Turkish state and social life. In this context, firstly, the concept of homeland in the old Turks was emphasized and it was stated that the survival of the state was possible with the homeland lands. Then, the understanding of homeland was evaluated in terms of the old Turkish state administration, social life and law. The study also emphasized that one of the elements that make up the state is the homeland and that it is considered sacred.

Anahtar Kelimeler

HOMELAND, PULBİC SPİRİT, STATE, TURK, CUSTOMARY LAW

Kaynakça

• Ahmetbeyoğlu, A. (2017), Avrupa Hunları, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Arsal, S. M. (2020), Türk Tarihi ve Hukuk, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Aydın, E. (2022), Eski Türklerde Gündelik Hayat, İstanbul: Kronik Kitap.
• Biray, N. (2019), Kazak Türkçesinde “Üy” Kelimesi - Kavram Alanı - Kelime Ailesi - Terimleşme, (Ed.: İ. Şahin, F. Solak-G. K. Ercilasun- M. B. Çelik-A. Taşbaş-E. Taşbaş), Altay Toplulukları Mesken ve Mesken Kültürü, s.75-90. İstanbul: Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yayınları.
• Caferoğlu, A. (1972), İlk Anadolu Vatan Kültürü Kurucuları, Türkiyat Mecmuası, 17, s.1-12.
• Caferoğlu, A. (2021), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Câhız (1967), Hilâfet Ordusunun Menkıbeleri ve Türkler’in Fazîletleri, (Çev.: R. Şeşen), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Câhız (2022), Türklerin Faziletleri, (Çev.: R. Şeşen), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Çağrıcı, M. (2012), Vatan, İslam Ansiklopedisi, 42, s.563-564, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çoruhlu, Y. (1999), Türk Mitolojisinin ABC’si, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Demirel, D. (2017), Eski Türklerde Devlet Sisteminin Mutlak Monarşik Modelden Ayrılan Yönleri, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (16), s.425-450.
• Doğan, D. M. (2020), Osmanlıca Yazılışlı Doğan Büyük Türkçe Sözlük, 2, Ankara: Yazar Yayınları.
• Duman, S. (2015), İslâm Öncesi Türk Devletleri’nde Aristokrat Cumhuriyet Gerçeği, Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1 (1), s.51-66.
• Durmuş, İ. (2008), Eski Türk Devletlerinin Oluşumunun Temel Unsurları, Gazi Türkiyat, 1 (2), s.25-45.
• Eberhard, W. (1944), Eski Çin Felsefesinin Esasları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2 (2), s.265-276.
• Eberhard, W. (1996), Çin’in Şimal Komşuları, (Çev.: N. Uluğtuğ), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ergin, M. (1983), Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Gasımova, F. (2019), Eski Türklerde Tarih ve Folklor Açısından Mesken-Aile ve Aile Değerleri, (Ed.: İ. Şahin, F. Solak-G. K. Ercilasun- M. B. Çelik-A. Taşbaş-E. Taşbaş), Altay Toplulukları Mesken ve Mesken Kültürü, s.229-237, İstanbul: Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yayınları.
• Gökalp, Z. (1968), Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Gökalp, Z. (1981), Türk Devletinin Tekâmülü, (Haz.: K. Y. Kopraman), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Göktürk, İ. (2022), Türk Kültür Tarihi Üzerine Yazılar, Ankara: İksad Yayınevi.
• Gömeç, S. Y. (2016), Uygur Türklerinin Destanları ve Kültürü Hakkında Özet, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 7, s.45-54.
• Kafesoğlu, İ. (1987), Türk Bozkır Kültürü, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Kafesoğlu, i. (1993), Türk Millî Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Kalafat, Y. (2019), Türk Halk İnançlarından Mitolojiye Kut Bağlamında Mesken-Aile ve Aile Değerleri, (Ed.: İ. Şahin, F. Solak-G. K. Ercilasun- M. B. Çelik-A. Taşbaş-E. Taşbaş), Altay Toplulukları Mesken ve Mesken Kültürü, s.191-227, İstanbul: Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yayınları.
• Kâşgarlı Mahmud (2021), Divanü Lûgat-it Türk, (Çev.: B. Atalay), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları,
• Keskin, M. (1991), Ziya Gökalp’te Vatan Kavramı, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (4), s.443-452.
• Koca, S. (2002), Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı, Türkler Ansiklopedisi, 2, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s.823-844.
• Koca, S. (2019), Türk Kültürünün Temelleri, Ankara: Berikan Yayınevi.
• Köprülü, M. F. (1938), Ortazaman Türk Hukukî Müesseseleri İslâm Amme Hukukundan Ayrı Bir Türk Amme Hukuku Yok Mudur?, Belleten, 2 (5-6), s. 39-72.
• Lessıng, F. D. (2017), Moğolca-Türkçe Sözlük, (Çev.: G. Karaağaç), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Mandaloğlu, M. (2022), Eski Türklerde Aile ve Evlilik Anlayışı, Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 4 (8), s.481-493.
• Orkun, H. N. (1994), Eski Türk Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ögel, B. (1979), Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Ankara: Kömen Yayınları.
• Ögel, B. (2016), Türklerde Devlet Anlayışı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Pamir, A. (2009), Orta – Asya Türk Hukukunda “Töre” Kavramı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 58 (2), s.359-375.
• Rasonyı, L. (1971), Tarihte Türklük, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Selçuk, H. (2020), Selenge’den Tuna’ya Türk Kültür Tarihine Dair Notlar, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Şahin, K. (2005), Eski Türklerde Merkezi İdare, Türk İdare Dergisi, 77 (448), s.149-164.
• Tansü, Y. E. ve Öztürk, N. (2020), Eski Türklerde Gök Tanrı İnancının Devlet Yönetimine Etkisi, (Ed.: K. Kartal-F. Çabuk), Tarih Toplum ve İnanç, s.3-24, Ankara: İksad Yayınevi.
• Taş, İ. (2002), Türk Düşüncesinde Kozmogoni-Kozmoloji, Konya: Kömen Yayınları.
• Taşağıl, A. (2017), Kök Tengri’nin Çocukları (Avrasya Bozkırlarında İslam Öncesi Türk Tarihi), İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Taşçıoğlu, Ö. L. (2018), Vatan Kavramı ve Türk Milleti İçin Vatanın Önemi, Akademik Sosyal araştırmalar Dergisi, 6 (71), s.221-230.
• Tekin, T. (2018), Orhon Yazıtları Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk, Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Turan, O. (1994), Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, 1-2, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Türkeş-Günay, U. (2012), Türklerin Tarihi Geçmişten Geleceğe, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Türkmen, F. (2013), Kök-Türk Âbidelerinde Millî Kimlik Hassasiyeti, Millî Folklor, 25 (97), s.31-38.
• Yeni Türk Ansiklopedisi (1985), 12, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Yılmaz, S. (2018), Eski Türklerde Yerleşik Kültür ve Yurt/Türkevi, 4. Milletlerarası Şehir Tarihi Yazarları Kongresi, s.437-449, İstanbul: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.