The Scale of Attitude towards Foster Family/Care: Scale Development Study

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 3, 1218 - 1232, 30.11.2025

Ahmet Türk , Cezmi Ervüz

https://doi.org/10.11616/asbi.1658366

Öz

This study aimed to develop a valid and reliable instrument to measure individuals' attitudes towards foster care. The study was conducted with two separate samples consisting of 300 and 478 participants, totaling 778 individuals. As a result of exploratory factor analysis (EFA), the scale showed a two-factor structure (Individual Contribution and Child Welfare, Social Contribution and Solidarity). The factor structure was further tested through confirmatory factor analysis (CFA) and found to have good fit. The scale explains 72.61% of the total variance. Cronbach’s alpha coefficients indicated high internal consistency, and item discrimination analysis showed that the scale effectively distinguished between different attitudes towards foster care. Strong correlations between the developed scale and the ‘Attitudes Towards Adoption Scale’ confirmed the criterion validity. As a result, a valid and reliable measurement tool consisting of 18 items and 2 sub-dimensions was developed to measure attitudes towards foster care.

Anahtar Kelimeler

foster family , foster care , child protection , attitude

Koruyucu Aileliğe Yönelik Tutum Ölçeği: Ölçek Geliştirme Çalışması

Öz

Bu çalışma bireylerin koruyucu aileliğe yönelik tutumlarını ölçen, geçerli ve güvenilir ölçüm aracı geliştirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma 300 ve 478 olmak üzere 778 katılımcıdan oluşan iki ayrı örneklem grubuyla gerçekleştirilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonucunda ölçek iki faktörlü (Bireysel Katkı ve Çocuk Refahı, Toplumsal Katkı ve Dayanışma) bir yapı göstermiştir. Faktör yapısı, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile test edilmiş ve uyumlu bulunmuştur. Ölçek, toplam varyansın %72,61’ini açıklamaktadır. Cronbach alfa katsayıları ölçeğin yüksek iç tutarlılığa sahip olduğunu ve uç gruplar ayırt ediciliği analizi sonuçları ölçeğin koruyucu aileliğe yönelik tutumları başarılı bir şekilde ayırt edebildiğini göstermiştir. Geliştirilen ölçek ile “Evlat Edinmeye Yönelik Tutum Ölçeği” arasında güçlü korelasyonlar, ölçüt geçerliğini doğrulamıştır. Sonuç olarak koruyucu aileliğe yönelik tutumların ölçülmesine ilişkin 18 madde ve 2 alt boyuttan oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

koryucu aile , koruyucu bakım , çocuk koruma , tutum , ölçek

Kaynakça

• Anderson, J. C. ve Gerbing, D. W. (1984). The Effect of Sampling Error on Convergence, Improper Solutions and Goodness-Of-Fit Indices for Maximum Likelihood Confirmatory Factor Analysis. Psychometrika, 49(2), s.155-173. https://doi.org/10.1007/BF02294170
• Bilican-Gökkaya, V. (2014). Ailelerin, Koruyucu Aile Olma Nedenleri (Sivas İli Örneği). Journal of Human Sciences, 11(1), s.603–620. http://dx.doi.org/10.14687/ijhs.v11i1.2773
• Bonett, D. G. ve Wright, T. A. (2015). Cronbach's Alpha Reliability: Interval Estimation, Hypothesis Testing, and Sample Size Planning. Journal of Organizational Behavior, 36(1), s.3-15.https://doi.org/10.1002/job.1960
• Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design. Harvard University Press.
• Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1992). Alternative Ways of Assessing Model Fit. Sociological Methods & Research, 21(2), s.230-258. https://doi.org/10.1177/0049124192021002005
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Yayıncılık.
• Byrne, B. M. (2016). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming (3rd ed.). Routledge.
• Carrera, P., Román, M. ve Jiménez-Morago, J. M. (2024). Resilience Among Children in Foster Care: Variability in Adaptive Functioning and Associated Factors. Children and Youth Services Review, 156, s.107363. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2023.107363
• Certel, N. (2024). Koruyucu Aile Modeli Uygulamalarında Biyolojik Ailelerin Yeri ve Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 35(2), s.349-364. https://doi.org/10.33417/tsh.1355646
• Chan, H. W. Q. ve Sun, C. F. R. (2019). Scale Development: Chinese Irrational Beliefs and Rational Attitude Scale. PsyCh Journal, 8(1), s.122-136. https://doi.org/10.1002/pchj.249
• Comrey, A. L. ve Lee, H. B. (1992). A First Course in Factor Analysis. Erlbaum.
• Costello, A. B. ve Osborne, J. (2005). Best Practices in Exploratory Factor Analysis: Four Recommendations for Getting the Most from Your Analysis. Practical Assessment, Research, and Evaluation, 10(1), s.7. https://doi.org/10.7275/jyj1-4868
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient Alpha and the Internal Structure of Tests. Psychometrika, 16, s.297–334. https://doi.org/10.1007/BF02310555
• Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda Ölçme-Güvenilirlik-Geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(3), s.339- 344. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1322486024
• Dal, V. ve Akbaş, E. (2020). Koruyucu Aile Hizmetinde Sivil Toplum Örgütlerinin Rolü. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24(3), s.523-546.
• Delgado, P., Carvalho, J. M. S., Montserrat, C. ve Llosada-Gistau, J. (2020). The Subjective Wellbeing of Portuguese Children in Foster Care, Residential Care and Children Living with Their Families: Challenges and Implications for A Child Care System Still Focused on Institutionalization. Child Indicators Research, 13, s.67– 84. https://doi.org/10.1007/s12187-019-09652-4
• Erbay, E. ve Çalış, N. (2021). Türkiye’de Koruyucu Aile Hizmetlerine Yönelik Uzman Görüşleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), s.439-462. https://doi.org/10.46928/iticusbe.793311
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme-I: Temel Kavramlar ve İşlemler. Pegem Yayınları.
• Ervüz, C. ve Türk, A. (2025). Çocuk Hakları Perspektifinden Koruyucu Aile Sisteminin Değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 2025(Aile Özel Sayısı Cilt -2), 449-480. https://doi.org/10.21560/spcd.v2025i88554.1624518
• Flanagan, J. C. (1952). The Effectiveness of Short Methods for Calculating Correlation Coefficients. Psychological Bulletin, 49(4), s.342–348. https://doi.org/10.1037/h0057321
• Floyd, F. J. ve Widaman, K. F. (1995). Factor Analysis in The Development and Refinement of Clinical Assessment Instruments. Psychological Assessment, 7(3), s.286–299. https://doi.org/10.1037/1040- 3590.7.3.286
• George, D. ve Mallery, M. (2010). SPSS For Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 Update (10. ed.) Pearson.
• Gökce, H. (2017). Bir Sosyal Politika Olarak Evlât Edindirmenin Toplumsal Direnç Kaynakları. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 1(1), s.19-38.
• Gömleksiz, M. ve Erkan, S. (2010). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (2. Baskı). Nobel Yayın.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe – Yöntem – Analiz (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. ve Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis. Pearson Education Limited.
• Harden, B. J., Meisch, A. D. A., Vick, J. E. ve Pandohie-Johnson, L. (2008). Measuring Parenting Among Foster Families: The Development of The Foster Parent Attitudes Questionnaire (FPAQ). Children and Youth Services Review, 30(8), s.879-892. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2007.12.015
• Hayat Sende Derneği. (2022). Aile Temelli Bakım Modellerinin Güçlendirilmesi Projesi. 11 Şubat 2025 tarihinde https://www.hayatsende.org/wp-content/uploads/2023/01/SonFinal-3.pdf adresinden erişildi.
• Henson, R. ve Roberts, J. (2006). Use Of Exploratory Factor Analysis in Published Research: Common Errors and Some Comment on Improved Practice. Educational and Psychological Measurement, 66, s. 393-416. https://doi.org/10.1177/0013164405282485
• Herczog, M. (2024). The Perspectives of Family Foster Care in the Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia. Public Governance, Administration and Finances Law Review, 9(1), s.129-147. https://doi.org/10.53116/pgaflr.7366
• Hornset, N. ve Smedsvik, B. (2024). Can Increased Support to Foster Care Families Reduce the Number of Moves for Children in Out‐Of‐Home Care? Evidence From Norway. International Journal of Social Welfare, 33(3), s.745-756. https://doi.org/10.1111/ijsw.12644
• Karagöz, Y. ve Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeğinin Faktör Analizi Metodu ile Geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), s.81-98.
• Karaman, M. (2023). Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizi: Kavramsal Bir Çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), s.47-63. https://doi.org/10.29131/uiibd.1279602
• Karataş, K. (2007). Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi ve Koruyucu Aile Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18(2), s.7-20.
• Karatay, A. (2017). Türkiye’de Koruyucu Aile: Kökenleri, Gelişimi ve Bugünü. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (5), s.389-427. https://doi.org/10.32739/uskudarsbd.3.5.30
• Kaymakcı, Y. S. (2021). Koruyucu Aile Hizmet Modeli ile İlgili Yapılan Çalışmaların Sosyal Sermaye Bağlamında Analizi. Toplumsal Politika Dergisi, 2(2), s.122-136.
• Kibaroğlu, S. ve Zengin, O. (2023). Koruyucu Aile Hizmet Modeline Yönelik Toplumsal Algılar: Nitel Bir Araştırma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 34(1), s.661-678. https://doi.org/10.33417/tsh.1269615
• Kline, R. B. (2016). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (4th ed.). Guilford Publications.
• Kozak M. (2021). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri (5. Baskı). Detay Yayıncılık.
• Li, D., Chng, G. S. ve Chu, C. M. (2019). Comparing Long-Term Placement Outcomes of Residential and Family Foster Care: A Meta-Analysis. Trauma, Violence ve Abuse, 20(5), s.653-664. https://doi.org/10.1177/1524838017726427
• Muthén, L. K. ve Muthén, B. O. (2002). How To Use a Monte Carlo Study to Decide on Sample Size and Determine Power. Structural Equation Modeling, 9(4), s.599–620. https://doi.org/10.1207/S15328007SEM0904_8
• Orçan, F. (2018). Exploratory and Confirmatory Factor Analysis: Which One to Use first?. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 9(4), s.414-421. https://doi.org/10.21031/epod.394323
• Orme, J. G., Buehler, C., McSurdy, M., Rhodes, K. W. ve Cox, M. E. (2003). The Foster Parent Potential Scale. Research on Social Work Practice, 13(2), s.181-207.
• Özbesler, C. (2009). Koruyucu Aile Hizmetlerinde Değerlendirme Süreci. Aile ve Toplum Dergisi, 4 (6), s.86-94.
• Özler Ervüz, F. ve Öztürk, M. (2024). Üniversite Öğrencilerinin Genel Aidiyet Duygularının Belirleyicileri: Anne- Baba Tutumları ve Bağlanma Stilleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 35(3), s.493-513. https://doi.org/10.33417/tsh.1254040
• Pak-Güre, M. D., Aydeniz, Ü. ve Uğurlu, Z. (2024). Türkiye’de Koruyucu Aile ve Evlat Edinme ile İlgili Çalışmalar: Sistematik Bir İnceleme. Sosyal Çalışma Dergisi, 8(2), s.52-66. https://doi.org/10.70989/scd.1587368
• Rock, S., Michelson, D., Thomson, S. ve Day, C. (2015). Understanding Foster Placement Instability for Looked After Children: A Systematic Review and Narrative Synthesis of Quantitative and Qualitative Evidence. British Journal of Social Work, 45(1), s.177-203. https://doi.org/10.1093/bjsw/bct084
• Ruff, S., Linville, D. ve Hawkins, Q. (2024). A Qualitative Investigation of The Relationships Between Foster Care Stakeholders and Research. Global Social Welfare, s.1-15. https://doi.org/10.1007/s40609-024-00349-3
• Sancar, G., Altın, A., Kanat, Ö., Şahin, A. G. ve Kındap-Tepe, Y. (2018). Evlat Edinmeye Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Journal of Social Sciences, 5, s.204-217. http://dx.doi.org/10.16990/SOBIDER.3983
• Sayın, N. ve Tekin, U. (2024). Koruyucu Ailede Yetişen Çocukların Gözüyle Koruyucu Ailelerin Değerlendirilmesi. The Journal of Social Sciences, (41), s.524-546. http://dx.doi.org/10.29228/SOBIDER.32680
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures. Methods of Psychological Research, 8(2), s.23–74.
• Sürücü, L., Şeşen, H. ve Maşlakçı, A. (2021). SPSS, AMOS ve PROCESS Macro ile İlişkisel, Aracı/Düzenleyici ve Yapısal Eşitlik Modellemesi (Uygulamalı Analizler). Detay Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi (4. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Tezbaşaran, A. (1996). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. Psikologlar Derneği Yayınları.
• Williams, C. (2007). Research Methods. Journal of Business & Economic Research, 5(3), s.65–72. http://dx.doi.org/10.19030/jber.v5i3.2532
• Yong, A. G. ve Pearce, S. (2013). A Beginner’s Guide to Factor Analysis: Focusing on Exploratory Factor Analysis. Tutorials in Quantitative Methods for Psychology, 9(2), s.79-94. https://doi.org/10.20982/tqmp.09.2.p079
• Zeanah, C. H., Shauffer, C. ve Dozier, M. (2011). Foster Care for Young Children: Why It Must Be Developmentally Informed. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 50(12), s.1199–1201. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2011.08.001