Değişen Küresel Jeopolitikte Türk Dış Politikası: BRICS Örneği

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 3, 1266 - 1280, 30.11.2025

Ahmet Özkan

https://doi.org/10.11616/asbi.1742516

Öz

Asya, küresel siyaset içerisinde ve uluslararası gelişmelerde her daim önemli bir coğrafya olarak ön plana çıkmıştır. Coğrafi olarak geniş bir alana sahip olan Asya, bünyesinde barındırdığı devletler açısından da dünya siyasetinde etkin ve etkili aktörlere sahiptir. Bir yandan Avrupa diğer yandan Asya ülkesi olarak dünya siyaseti üzerinde konumlanan Türkiye, küre üzerinde kilit ve stratejik bir ülke olma özelliğine sahiptir. Bu tespitten hareketle ele alınan çalışmada küresel sistemde son asırda yaşanan gelişmeleri Asya jeopolitiğinin tarihsel ve stratejik dönüşümü üzerinden Türk Dış Politikasına yansımaları kapsamında değerlendirmek önemlidir. Zira özellikle iki kutuplu dünya sonrasında değişen dengeler ve son dönemde yaşanan küresel gelişmeler Türkiye’yi Asya’ya yakınlaştırma eğilimi içerisine sokmuştur. Nitekim bu çalışma Türkiye’nin dış politikada attığı adımları ve pek çok alanda kurduğu ilişkileri stratejik zorunluluklar ve tercihler çerçevesinde incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Sistem , Jeopolitik , Türk Dış Politikası , BRICS

Turkish Foreign Policy in Changing Global Geopolitics: The Case of BRICS

Öz

Asia has always been a prominent region in global politics and international affairs. With its large geographical area, Asia is home to states that play an effective and influential role in world politics. Turkey, positioned on the global stage as both a European and an Asian country, is a key and strategic player on the world stage. In light of this, it is crucial to assess the impact of global developments over the past century on Turkish foreign policy, considering the historical and strategic evolution of Asian geopolitics. This is because changing balances, especially after the end of the Cold War, have brought Turkey closer to Asia. In fact, this study analyses Turkey's foreign policy steps and relations in many areas within the framework of strategic imperatives and preferences.

Anahtar Kelimeler

International System , Geopolitics , Turkish Foreign Policy , BRICS

Kaynakça

• Acharya, A. (2001). Constructing a Security Community in Southeast Asia, ASEAN and The Problem of Regional Order, London and New York: Routledge.
• Adıbelli, B. (2023). Kuşak ve Yol Girişimi ve Türk- Çin İlişkileri. (Ed. A. Özkan), Bölgesel ve Küresel İlişkiler Bağlamında Erdoğan Dönemi Türk Dış Politikası, s. 79-117, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aksu, Z. (2022). Türk Dış Politikası ve Uluslararası Örgütler. Uluslararası Stratejik Boyut Dergisi, 2(2), s. 79-91.
• Al-Monitor (2024), BRICS Offers Turkey 'Partner Country' Status, Turkish trade Minister Says, 14 Kasım, https://www.al-monitor.com/originals/2024/11/brics-offers-turkey-partner-country-status-turkish-trade- minister-says, Erişim Tarihi: 09.07.2025).
• Arslan, E. (2021), Refah Faciasının 60’ıncı Yıldönümünde Kara Harp Okulu Mezunu 16 Şehidimiz, Silahlı Kuvvetler Dergisi, S 370, Ekim, s. 80-86.
• Brics.br. (2025). About the BRICS. https://brics.br/en/about-the-brics
• Brzezinski, Z. (1997). The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives. New York: Basic Books.
• Çelik, H. İ. (2023). Mustafa Kemal Paşa’nın Millî Mücadele Dönemindeki Dış Politikasının Millî Bağımsızlık İlkesi Çerçevesinde Analizi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 50, s. 116-132. https://doi.org/10.52642/susbed.1220737.
• Çimen, Z. ve Kösekahyaoğlu, L. (2022). Türkiye ve BRICS Ülkeleri Üzerine Sektörel Bir Yoğunlaşma Analizi, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8 (2), s. 5-14. DOI: 10.54969/abuijss.1023581.
• Demiray, M. ve İşcan, İ. H. (2015). Uluslararası Sistemde Güvenlik Kavramının Değişimi Ekonomik ve Jeopolitik Arka Planı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (21), s. 141-170.
• Doğan, Ö. F. (2024). Türkiye’nin BRICS’e Üyelik Başvurusu Nasıl Değerlendirilmeli?, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/turkiyenin-bricse-uyelik-basvurusu-nasil-degerlendirilmeli/3329344 (Erişim Tarihi: 06.06.2025).
• Durmaz, F. (2025). Kuşak-Yol Girişiminin Gölgesinde Türkiye-Çin İlişkileri: İş Birliğinin Sınırları, Muhafazakâr Düşünce Dergisi. Yıl: 21 Sayı: 68, s. 126-150.
• Durmaz, F. (2025). Türkiye ve BRICS: Türk Dış Politikasında Yeni Bir Ortaklık Mı?, Ö. Özdamar ve G. Kaya (Yay. Haz.), II. Ankara Sosyal ve Beşerî Bilimler Kongresi Bildiri Özetleri, Ankara, s. 17-18, http://feass.bilkent.edu.tr/wp- content/uploads/2025/02/II_AnkaraSBK_Booklet_FINAL.pdf (Erişim Tarihi: 07.07.2025).
• Haykır, Y. ve Aslan, M. (2021). Denge Esaslı Türk Dış Politikasına Bir Bakış (1939-1945). Firat University Journal of Social Sciences, 31(2), s. 1069-1089. https://doi.org/10.18069/firatsbed.876971
• Ipea.gov.br (2025). Learn about BRICS, Instituto de Pesquisa Economica Aplicada, https://www.ipea.gov.br/forumbrics/en/learn-about-brics.html, (Erişim Tarihi: 30.06.2025).
• Karaçay, A. B ve Pur, F. (2025). Yükselen güçlerin dengeleme aracı: BRICS ülkeleri. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), s. 135-157. https://doi.org/10.38122/ased.1681744
• Kaya, E. (2015). Dış Politika Değişimi: AKP Dönemi Türk Dış Politikası. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(12), s. 72-92.
• Keküllüoğlu, U. C. ve Valiyeva, K. (2022). Klasik Jeopolitik Teorilerin Perspektifinden Türkiye’nin Jeopolitik İzdüşümü, Working Paper Series, 3(3), s. 42-62. https://doi.org/10.5281/zenodo.7079682.
• Köroğlu, V. (2004). Jeopolitik ve Jeopolitik İlminin Nüfus Unsuru Açısından Türkiye Avrupa Birliği İlişkileri. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), s. 27-43.
• Kut, G. (2010). Türk Dış Politikasında Çok Yönlülüğün Yakın Tarihi: Soğuk Savaş Sonrası Devamlılık ve Değişim. Boğaziçi Üniversitesi – TÜSİAD Dış Politika Forumu Araştırma Raporu, s. 1-59.
• Kürkçüoğlu, Ö. (1980). "Dış Politika" Nedir? Türkiye’deki Dünü ve Bugünü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 35(01). https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001394
• Mfa.gov.tr (2025). Türkiye Yüzyılı’nda Millî Dış Politika, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, https://www.mfa.gov.tr/dis-politika-genel.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 26.06.2025).
• Oran, B. (2009). Türk Dış Politikası - Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Cilt 1). İstanbul, Türkiye: İletişim Yayınları.
• Örmeci, O. (2024). Türkiye BRICS’e Katılabilir mi?, Uluslararası Politika Akademisi, https://politikaakademisi.org/2024/05/19/turkiye-bricse-katilabilir-mi/ (Erişim Tarihi: 08.06.2025).
• Özcan, M. (2004). 1945 Sonrası Türk Dış Politikası ile İlgili Çalışmalar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1), s. 341-355.
• Özkan, A. (2024). Dış Politika ve Güvenlik Ekseninde Erdoğan Türkiye’si ve Putin Rusya’sı (2 b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sarıahmetoğlu, N. ve Kemaloğlu, İ. (2016). İkinci Dünya Savaşı ve Türk Dünyası. İstanbul, Türkiye: Türk Dünyası Belediyeler Birliği.
• Sönmezoğlu, F. (2017). Uluslararası İlişkiler Sözlüğü (5 b.). İstanbul: Der Yayınları.
• Süsler, B. (2025). Turkey and BRICS: Strategic Autonomy and a Search for New Partnerships in a Post-Western World. South African Journal of International Affairs, 32(1–2), 175–196. https://doi.org/10.1080/10220461.2025.2497869
• TDK (2025). Büyük Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 15.06.2025).
• Teke, M. A. (2024). BRICS ve Türkiye, 24 Haziran, SETA (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı), https://www.setav.org/brics-ve-turkiye, (Erişim Tarihi: 05.09.2025).
• Tokatlı, S. G. (2023). Yeni Dünya Düzeninde Değişen Dinamiklerin Küresel Politikaya Etkisi. Vakanüvis- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 8 (1), s. 902-929.
• Yalçın, O. ve Şahin, M. (2018). İkinci Dünya Savaşı'nda Refah Şilebi Hadisesi ve Sonrası Gelişmeler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 34(2), s. 181-226. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aamd/issue/40613/488892
• Yeşiltaş, M. (2024). Türkiye’nin BRICS Üyeliği: Fırsat mı, Risk mi?, 7 Eylül, SETA (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı), https://www.setav.org/yorum/turkiyenin-brics-uyeligi-firsat-mi-risk-mi, (Erişim Tarihi: 08.07.2025).
• Yetim, F. (2011). Millî Mücadele Dönemi Türk Dış Politikasında İlkesel Yaklaşımlar ve Uygulama Örnekleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXVII (79), s. 71-96.
• Yılmaz, M. S. (2017). Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (1923-1938), (Ed. S. Kekevi, Y. E. Tekinsoy, ve İ. Türkmen), Türk Dış Politikası (1830-1989, s. 419-469. Ankara, Türkiye: Berikan Yayınevi.