Erzincan’lı Âşık Dursun Hazani’nin Saz İcrâcılığında Gelenek ve Yorum: Usta-Çırak İlişkisi Bağlamında Bir Âşığın Kimliği

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 3, 1710 - 1729, 30.11.2025

Can Doğan

https://doi.org/10.11616/asbi.1742593

Öz

Âşıklık, Türk halk müziği ve Türk halk edebiyatının ana kaynağını oluşturan, yüzyıllar boyunca Anadolu toplumunun özüne etki eden müstesna bir gelenektir. Bu çalışmada geleneğin yaşatıldığı Erzincan yöre kültürünün önemli değerlerinden biri olan Âşık Dursun Hazani’nin yaşamının edebiyat ve müzik perspektifinden incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada Âşık Dursun Hazani’nin hayatı, sanatı ve şiirlerine dair örnekler sunulmuş, âşığın müzikal ve edebi yönü analiz edilmiştir. Nitel yöntem kullanılan bu çalışmada, ortaya konulan veriler; doküman incelemesi ve kişisel görüşmelerle elde edilmiştir. Çalışma, âşığa dair ulaşılabilen şiirler ve ses kayıtlarıyla sınırlandırılmıştır. Bulgular, Âşık Dursun Hazani’nin başta bağlama olmak üzere; mey, davul, zurna ve keman gibi birbirinden farklı halk müziği çalgılarını ustalıkla kullandığını ortaya koymaktadır. Sonuç itibariyle Âşık Dursun Hazani’nin edebiyat ve müzik alanındaki ürünleri, onun bu gelenekteki yerini en güzel şekilde göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Âşık Dursun Hazani , Halk Müziği , Âşıklık Geleneği , Çalgılar , Halk Şiiri.

Tradition and Interpretation in the Saz Performance of Erzincan-born Âşık Dursun Hazani: The Identity of a Âşık in the Context of the Master-Apprentice Relationship

Öz

Ashik tradition is an exceptional custom that forms the main source of Turkish folk music and Turkish folk literature, influencing the essence of Anatolian society for centuries. This study aims to examine the life of Ashik Dursun Hazani, one of the important values of Erzincan regional culture where the tradition is kept alive, from the perspectives of literature and music. The study presents examples of Âşık Dursun Hazani's life, art, and poetry, analyzing his musical and literary aspects. Using qualitative methods, the data presented in this study were obtained through document analysis and personal interviews. The study is limited to the poems and audio recordings available about the âşık. The findings reveal that Âşık Dursun Hazani skillfully played various folk music instruments, primarily the bağlama, but also the mey, davul, zurna, and keman. Ultimately, Âşık Dursun Hazani's literary and musical works beautifully demonstrate his place in this tradition.

Anahtar Kelimeler

Ashiq Dursun Hazani , Folk Music , Tradation of Ashiq , Instruments , Folk Poetry.

Kaynakça

• Arıkan, R. (2021). Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Artun, E. (2011). Türk Halk Edebiyatına Giriş Edebiyat Tarihi/Metinler, Karahan Kitabevi, Adana.
• Aslan, F. (2012). Kars Yöresi Aşıklarının usta-çırak Geleneği bakımından değerlendirilmesi. Journal of Turkish language and literature, 36(36), 41-77.
• Ayva, H. (2006). Âşıkların Mahlas Alma Geleneği. Türk Halk Edebiyatı Dergisi. Sayı 2, s. 3–4
• Büyükyıldız, Z. (2014). Türk Halk Müziğinde Ezgi ve Ritim Yapısı. Milli Folklor Dergisi. Sayı 101, s. 42–49
• Çelik, A. (2022). Âşıklık Geleneği ve Günay Yıldız’ın İcrasında Âşık Havaları I, Paradigma Akademi Yayınları, Çanakkale.
• Çini, S. (2025). Halil karaduman’in muhayyer taksiminin teknik ve makamsal olarak incelenmesi. Yegah müzikoloji dergisi, 8(1), 182-210. Https://doi.org/10.51576/ymd.1614917
• DocPlayer. (n.d.). Çayırlı HEM. https://docplayer.biz.tr/52908727-Cayirli-hem.html (Erişim Tarihi: 10.07.2024).
• Doğan, C. (2019). Farklı Müzik Kültürlerinde Mey Çalgısı ve İcracıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 1239-1260. https://doi.org/10.15869/itobiad.498130
• Doğan, c. (2023). Trt izmir radyosundan bir nefes: kemal kirmizi. Afyon kocatepe üniversitesi akademik müzik araştirmalari dergisi, ix(18), 386-411.
• Doğan, C. (2023). Trt Sanatçisi Osman Özdenkçi’nin Müzikal Yönü Üzerine Bir İnceleme. Sahne ve müzik, 9(17), 264-287.
• Gülüm, O., & Albuz, A. (2019). Keman Eğitiminde Türk Halk Müziği Eserlerinin Kullanılma Durumuna Yönelik Öğretim Elemanı Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi(42), 1-11. https://doi.org/10.32547/ataunigsed.486851
• Karaönçel, F., & Karaönçel, A. Erzincan Yöresi Kırık Havalarında Makamsal Yapı ve Konular Özet. Cilt/Volume 8 Sayı/Issue 1 Haziran/June 2024, 65.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştirma yöntemleri. Manevi temelli sosyal hizmet araştırmaları dergisi, 1(1), 62-80.
• Kaya, D. (2020). Âşık Veysel. Sivas Belediyesi Yayınları, 3. Baskı, Sivas.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kundakcı, M., & Bacaklı, Y. (2019). Şakerim Kudaberdiulı’nın Şiirlerinde Düşünme Halleri, İtobiad, Cilt VIII, Sayı 3, s.2229-2242.
• Kurtoğlu, O. (2006). Divan şiirinde mahlas değiştiren ve birden fazla mahlas kullanan şairler. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 38-71.
• Reinhard, K., & Reinhard, U. (1990). Türk Halk Müziği. Çev. Sinemus Sun. İstanbul: Pan Yayıncılık
• Şimşek, E. (2007). Âşıklık Geleneği ve Saz. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 11, Sayı 2, s. 1– 10
• Yakıcı, A., & Erdoğan, U. (2021). Türk Halk Edebiyatında Türkü Türünün Öğretiminde Karşılaşılan Problemler. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 9(3), 1-20. https://doi.org/10.29228/ijlet.51757
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık. 12. Baskı.
• YouTube https://www.youtube.com/watch?v=XLx71zjbzQ8 (Erişim Tarihi 04. 10 .2025)
• YouTube. (n.d.). [Video: aQ08EcXBY-U]. https://www.youtube.com/watch?v=aQ08EcXBY-U 05.10.2025
• YouTube. (n.d.). [Video: KY2yZlS86zY]. https://www.youtube.com/watch?v=KY2yZlS86zY (Erişim Tarihi 05.10.2025)
• YouTube. (n.d.). [Video:d7yKd7ZBqqI https://www.youtube.com/watch?v=d7yKd7ZBqqI (Erişim Tarihi 05.10.2025)
• YouTube. (n.d.). [Video: M0qIweq_R-w]. https://www.youtube.com/watch?v=M0qIweq_R-w (Erişim Tarihi 05.10.2025)
• https://www.facebook.com/ciglikmedya/videos/hazani-baba-erzincan/1475466276034602/ (Erişim Tarihi 05.10.2025)
• Mustafa Genel (Kardeşi) [01.05.2022 tarihinde telefonla yapılan kişisel görüşme]
• Haydar Muhtar [01.05.2022 tarihinde telefonla yapılan kişisel görüşme]
• Oktay Genel (Oğlu) [01.05.2022 ve 05.10.2025 tarihlerinde telefonla yapılan kişisel görüşme]
• Mahir Genel (Yeğeni) [01.05.2022 tarihinde telefonla yapılan kişisel görüşme]