Sporda Irkçılık Üzerine Bir Örnek Olay İncelemesi: Rusya'nın Ukrayna'yı İşgalinde Sembol Haline Gelen "Z" Harfinin Kullanımı

Yıl 2022, , 581 - 593, 19.12.2022

Hikmet Turkay , Hatice Nur Yıldırım

https://doi.org/10.38021/asbid.1200595

Öz

Günümüz toplumlarında farklı yapılara sahip insanlar bir arada yaşayabilmelerine rağmen farklı nedenlerden dolayı bazen ırkçılık problemiyle uğraşmak zorunda kalmaktadırlar. Spor, tüm ırksal yaklaşımlardan bağımsız bir yapıda olduğu için toplumlar arası sosyo-kültürel bağlar kurmaktadır. Buna rağmen sporda da zaman zaman ırkçılığı çağrıştıran girişimler görülebilmektedir. Bu çalışmada da Katar'ın başkenti Doha'da düzenlenen Dünya Aletli Jimnastik Kupası madalya töreninde Rus jimnastikçi Ivan Kuliak’ın, birinci olan Ukraynalı rakibi Illia Kovtun'un yanında podyuma çıkarken üniformasına Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde bir sembol haline gelen “Z” harfini iliştirdiği olay incelenmiştir. Sporda ırkçılığın incelendiği bu çalışmada, nitel araştırma yöntemi kapsamında örnek olay incelemesi deseni kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; Ukraynalı rakibinin yanında üniformasına savaş yanlısı “Z” işaretini iliştiren Rus jimnastikçi hakkında, Uluslararası Jimnastik Federasyonu tarafından disiplin soruşturması başlatılıp jimnastikçiye çeşitli yaptırımlar uygulandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Spor, Sporda Irkçılık, Z Harfi

A Case Study on Racism in Sports: The Use of the Symbolized Letter "Z" in the Russian Invasion of Ukraine

Öz

Although people with different structures can live together in today's societies, they sometimes have to deal with the problem of racism for different reasons. Since sports is independent of all racial approaches, it establishes socio-cultural ties between societies. Despite this, attempts to evoke racism can be seen in sports from time to time. In this study, while he was on the podium next to his Ukrainian rival Illia Kovtun, who won the medal ceremony of Russian gymnast Ivan Kuliak at the World Equipment Gymnastics Cup held in Doha, the capital of Qatar, he wore the “Z”, which became a symbol in Russia's invasion of Ukraine, on the podium. The case to which the letter " is attached has been investigated. In this study, which examines racism in sports, case study analysis design was used within the scope of qualitative research method. As a result of the research, it was seen that the International Gymnastics Federation initiated a disciplinary investigation and imposed various sanctions against the Russian gymnast who wore the pro-war “Z” sign on her uniform next to her Ukrainian rival.

Anahtar Kelimeler

Sports, Racism in Sports, Z Letter

Kaynakça

• Alkemeyer, T., ve Bröskamp, B. (1996). Strangerhood and racism in sports. Sport Science Review, 5(2), 30-52.
• Anderson, P. M. (1995). Racism in sports: A question of ethics. Marq. Sports LJ, 6, 357.
• Betts, John R. (1974). America's Sporting Heritage. Reading, MA: Addison-Wesley.
• Bowser, B. (2017). Racism: Origin and Theory. Journal of Black Study, 48(6): 572-590, SAGE Publishing.
• Buhaș, S. (2015). Sport management - science and art. Analele Universității din Oradea, Fascicula Educație Fizică și Sport, 25: 85-89.
• Creswell, J. W., ve Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. London: Sage publications.
• Connolly, P. (2000) ‘Racism and Young Girls’ Peer Group Relations: The Experiences of South Asian Girls’, Sociology 34: 499–519.
• Dever, A. (2020). Sporda ayrımcılık: milliyetçilik-ırkçılık-toplumsal cinsiyet. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Dovidio, J. F., ve Gaertner, S. L. (2004). Aversive racism. In M. P. Zanna (Ed.), Advances experimental social psychology, Vol. 36, pp. 1-52). San Diego, CA, US: Elsevier Academic Press.
• Eurobarometr. (2022). www.europarl.europa.eu (accessed at: 28.09.2022)
• EUR-Lex. (2022). http://www.eur-lex.europa.eu (accessed at: 27.09.2022)
• Euronews, (2022). Ukrayna'nın işgali: Savaş yanlısı 'Z' işareti takan Rus jimnastikçiye disiplin soruşturması. Euronews https://tr.euronews.com adresinde 21.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• Federation Internetionale De Gymnastique, (2022). Russian gymnast sanctioned with one year ban by the Disciplinary Commission. Federation Internetionale De Gymnastique https://www.gymnastics.sport adresinde 21.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• Göregenli, M. (2018). Ayrımcılıkla Mücadele: Sosyal Psikolojik Değiniler. Ayrımcılığın Yüzleri, ġen Matbaa, Ankara.
• Guillaumin, C. (1972). L’Ideologie raciste: Genèse et langage actuel. The Hague: Mouton.
• Güzelipek, Y. A. (2017). Uluslararası ilişkiler ve spor. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Hürriyet, (2022). Rusya'da 'Z' çılgınlığı! Savaşın sembolü haline geldi. Hürriyet https://www.hurriyet.com.tr adresinde 21.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• Ilieș, A., ve Bulz, C.G. (2017). Teritorrial development indexes of team sports (football). GeoSport for Society, 4(1): 78-83.
• Kahn, L. M. (1991). Discrimination in professional sports: A survey of the literature. ILR Review, 44(3), 395-418.
• Kılınçarslan, G., Avcı, P., Bayrakdar, A., Beltekin, E., Kuyulu, İ. & Kayantaş, İ. (2021). Sporda ırkçılık. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Koç, C. (2021). İnsan hakları bağlamında sporda ırkçılık ve ayrımcılık yasağı. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Konya.
• Long, J. A., ve McNamee, M. J. (2004). On the moral economy of racism and racist rationalizations in sport. International Review for the Sociology of Sport, 39(4), 405-420.
• Mailonline, (2022). Russian gymnast Ivan Kuliak causes OUTRAGE in World Cup event after wearing a national war symbol on his shirt while sharing the podium with Ukranian rival Illia Kovtun. Mailonline https://www.dailymail.co.uk adresinde 21.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• Npr, (2022). The letter Z is becoming a symbol of Russia's war in Ukraine. But what does it mean?. Npr https://www.npr.org adresinde 26.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• Olszewski-Strzyżowski, D. J. (2018). European societies’ access to sport-the European Union actions. GeoSport for Society, 9(2), 71-81.
• Primm, E., DuBois, S., ve Regoli, R. M. (2007). An exercise in subtleties and the transmission of racism: An analysis of Sports Illustrated covers. Journal of African American Studies, 11(3), 239-250.
• Schwelb, Egon. (1966). The International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination, Int‘l ve Comp. L.Q. 15:996-1068.
• Şeker, A. (2020). Ayhan Dever’e ait Sporda ayrımcılık milliyetçilik-ırkçılık-toplumsal cinsiyet isimli kitabın incelemesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(2), 79-87.
• Turkay, H. (2020). Spor bilimlerinde araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• The Guardian, (2022). Why has the letter Z become the symbol of war for Russia?. The Guardian. https://www.theguardian.com adresinde 20.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• The Washington Post, (2022). How ‘Z’ became a symbol for supporting Russia’s invasion of Ukraine. The Washington Post https://www.washingtonpost.com adresinde 21.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• The Guardian, (2022). Russian athletes face backlash after wearing ‘Z’ symbol at Putin rally. The Guardian https://www.theguardian.com adresinde 26.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• Unesco. (1960, December 14). Convention Against Discrimination in Education 1960. https://adsdatabase.ohchr.org/IssueLibrary/UNESCO%20Convention%20against%20Discrimination%20in%20Education.pdf
• Ungur, S., Crıstea, D. I., ve Sabău, A. M. (2018). Racism in sports: A Brief Review. Geosport, 96.
• United Nations. (1945). Charter of the United Nations. Retrieved October 26, 2016, from http://www.un.org/en/charter-united-nations
• Ünür, E. ve Duman, D. D. (2021). Farklılıkların Çatışması Bağlamında Sporda Ayrımcılığın Göstergebilimsel Analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 109-126.
• Walliman, N. (2015). Social research methods: The essentials. London: Sage Publishing.
• Washington, R. E., ve Karen, D. (2001). Sport and society. Annual review of sociology, 187-212.
• Wieviorka, M. (1995). The Arena of Racism. London: Sage.
• Zondi, P. C., ve Austin, A. V. (2021). A question of colour: systemic racism in sports and exercise medicine. British Journal of Sports Medicine, 55(10), 526-527.