Dünya’da ve Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadınlarda Sağlığa ve Spora Yansıması

Yıl 2020, , 229 - 235, 28.06.2020

Özlem Şahan , Şahide Akbulut

https://doi.org/10.38021/asbid.754161

Cited By: 2

Öz

Günümüzde insan haklarının vazgeçilmez bir hak olarak algılandığı ülkelerde, kadınların erkeklerle eşit haklara sahip olmaları, artık insan haklarının bir gereği olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca kadınların siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik hayata katılımını sağlayacak tüm haklardan erkeklerle eşit şekilde yararlanmaları gerektiği kabul edilmektedir. Bu anlayış, uluslararası insan hakları belgelerinde, uluslararası sözleşmelerde, ülkelerin yasalarında yer almasına rağmen, kadınlar için hala, ülkelerinin gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun hayatın temel alanları olan eğitim, sağlık, çalışma hayatı, siyaset, spor ve karar alma mekanizmalarına katılım açısından fırsat eşitliğinin sağlanamadığı görülmektedir.
Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin engellenmesinde ve var olan etkilerinin ortadan kaldırılmasında temel hedef hiç kimsenin dezavantajlı olmadığı, herkesin eşit olduğu toplum yapısına ulaşmak olmalıdır. Bunun içinde kadınların toplumsal statüsünü artırıcı girişimlerde bulunulması ve kadın haklarının “sözde” kalmayan yasalarla güvence altına alınması ve korunması önemlidir. Bu çalışmanın amacı; Dünya’da ve Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadınlarda güncel durumunu inceleyerek sağlığa ve spora yansıması değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Kadın Sağlığı, Spor

Kaynakça

• 1. Akın, A. (2007). Toplumsal Cinsiyet (Gender) Ayrımcılığı Ve Sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2), 1-9. 2. Akın, A., Aslan, D. (1998). Cumhuriyet ve Kadın, Saglık ve Toplum Dergisi, 8(3-4), 5-10. 3. Aslan, D. (2001). Kadının İnsan ve Saglık Hakkı. Aktüel Tıp Dergisi, Kadın Saglıgı Özel Sayısı, 6(1), 1-3. 4. Arber, S., Khlat, M., 2002. Introduction to 'social and economic patterning of women's health in a changing world.'. Soc. Sci. Med. 54 (5), 643e647. 5. Adjiwanou, V., and T. LeGrand. 2014. Gender inequality and the use of maternal healthcare services in rural sub-Saharan Africa. Health & Place 29:67–78. doi:10.1016/j.healthplace.2014.06.001. 6. Dorius, S. F., and G. Firebaugh. 2010. Trends in global gender inequality. Social Forces 88(5):1941–68. doi:10.1353/sof.2010.0040. 7. Dahlin, J., H€ark€onen, J., 2013. Cross-national differences in the gender gap in subjective health in Europe: does country-level gender equality matter? Soc. Sci.Med. 98, 24e28. 8. United National Development Programme (UNDP). 2014. Human development report 2014. New York: Author. 9. United Nations Human Rights Council (UNHRC). (2011). Practices in adopting a human rights-based approach to eliminate preventable maternal mortality and human rights. A/ HRC/18/27. New York: Author 10. Borrell, C., Pal_encia, L., Muntaner, C., Urquia, M., Malmusi, D., O'Campo, P., 2014. Influence of macrosocial policies on women's health and gender inequalities in health. Epidemiol. Rev. 36 (1), 31e48. 11. Mumtaz, Z., and S.M. Salway. 2007. Gender, pregnancy and the uptake of antenatal care services in Pakistan. Sociology of Health & Illness 29 (1):1–26. doi:10.1111/j.1467-9566.2007.00519.x. 12. Malmusi, D., Artazcoz, L., Benach, J., Borrell, C., 2012. Perception or real illness? How chronic conditions contribute to gender inequalities in self-rated health. Eur. J. Public Health 22 (6), 781e786. 13. Bajaj, M. 2009. Un/doing gender? A case study of school policy and practice in Zambia. International Review of Education 55 (5–6):483–502. doi:10.1007/s11159-009-9142-3. 14. Van de Velde, S., Huijts, T., Bracke, P., Bambra, C., 2013. Macro-level gender equality and depression in men and women in Europe. Sociol. Health Illn. 35 (5), 682e698. 15. Van Tuyckom, C., Van de Velde, S., Bracke, P., 2013. Does country-context matter? A cross-national analysis of gender and leisure time physical inactivity in Europe. Eur. J. Public Health 23 (3), 452e457. 16. Wells, J.C., Marphatia, A.A., Cole, T.J., McCoy, D., 2012. Associations of economic and gender inequality with global obesity prevalence: understanding the female excess. Soc. Sci. Med. 75 (3), 482e490. 17. World Health Organization (WHO). 2008. Health in Asia and the Pacific. New Delhi, India: Author. 18. Sullıvan, T. J. (2003); Introduction to social problems. Sixth Edition, Pearson Education, Boston. 19. Kitiş, Y., ve Bilgici, S. Ş. (2007). Bir aile içi şiddet olgusu: Sır tutma ilkesi ile şiddeti ihbar etme yükümlülüğü arasındaki etik ikilem. Aile ve Toplum. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 3 (11), 7-13. 20. Şimşek H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadın Üreme Sağlığına Etkisi: Türkiye Örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 119-126. 21. Kahraman SD. Kadınların Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Yönelik Görüşlerinin Belirlenmesi. DEUHYO ED 2010, 3 (1), 30-35. 22. Savran, G. (2005) “80’li Yılların Kampanyaları ve Özel Alanın Politikası (Sorunlar ve Sorular)” Özgürlüğü Ararken: Kadın Hareketinde Mücadele Deneyimleri, Yay. Haz. Kum, B., Gülçiçek, F., Selek, P. ve diğerleri, İstanbul: Amargi Yayınları: 81-101. 23. Moawad J (2019). Gender Inequality in Sports, Fair Play. Revista de Filosofía, Ética y Derecho del Deporte, vol. 13, p. 28-53 24. Öztürk P, Koca C. Sporcu Ergen Kızların Spora Katılımının Sosyo-Ekolojik Model Ve Toplumsal Cinsiyet Yaklaşımı Bağlamında Analizi. SPORMETRE, 2017, 15 (3), 139-148 25. Mehmet Büyükafşar. Türk Spor Basınında Cinsiyet Ayrımcılığı: Fotomaç ve Fanatik Gazeteleri Örneği. İnsan ve İnsan Bilim Kültür Sanat ve Düşünce Dergisi, 2016, 3(9): 53-76 26. Chalabaev, A., Sarrazin, P., Fontayne, P., Boiché, J. ve Clément-Guillotin, C. (2013). The influence of sex stereotypes and gender roles on participation and performance in sport and exercise: Review and future directions, Psychology of Sport and Exercise 14, 136-144 27. Koca C. ve Demirhan G. (2005). Beden eğitimi ve spor alanında toplumsal cinsiyetin yeniden üretimi. Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe, 16 (4), 200-228. 28. Kavasoğlu İ, Yaşar M. Toplumsal Cinsiyet Normlarının Dışındaki Sporcular. Hacettepe Journal of Sport Sciences 2016, 27 (3), 118–132 29. Young, I. (1979) “The exclusion of women from sport: Conceptual and existential dimensions”, Philosophy in Context, 9, 44-53. 30. McKinnon, C. (1987) Feminism Unmodified: Discourses on Life and Law, Harvard University Press, Cambridge. 31. Arribas, C. (2017) Why female athletes in Spain are banned from getting pregnant. El Pais, 27 March. Available at: http://elpais.com/elpais/2017/03/27/inenglish/1490613973_221448.html 32. Palencia L, Malmusi D, Moortel DD, Artazcoz L, Backhans M, Vanroelen C, Borrell C. The influence of gender equality policies on gender inequalities in health in Europe. Social Science & Medicine 117 (2014) 25e33. 33. Matthews R.J. H. Memorable Messages in Professional Female Athletes. Arızona State Unıversıty, A Thesis Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Arts, 2016