Egzersiz Katılımcılarının Temel Psikolojik İhtiyaçları ve Mental İyi Oluşlarının İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 159 - 174, 25.12.2019

Çiğdem Öner

Öz

Bu çalışmada, egzersiz katılımcılarının temel psikolojik ihtiyaçları ve mental iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi, bazı tanımlayıcı değişkenler ile temel psikolojik ihtiyaçların mental iyi oluşu yordamadaki rolünün saptanması amaçlanmaktadır. İlişkisel tarama modeline dayalı çalışmada; 303 katılımcıya Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği (TPİÖ), Warwick Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği (WEMİOÖ) ve Kişisel Bilgi Formu sunulmuştur. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistikler, bağımsız gruplar t-testi, Pearson korelasyon analizi, tek-yönlü ANOVA, Bonferroni çoklu karşılaştırma testi ve yanı sıra hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Yapılan korelasyon analizinde WEMİOÖ toplam puanının TPİÖ toplam puanı, TPİÖ’nün özerklik ihtiyacı, yeterlik ihtiyacı ve ilişki ihtiyacı alt boyut puanlarıyla pozitif yönlü anlamlı ilişkiler gösterdiği bulunmuştur. Araştırmada, yaş, eğitim, algılanan refah düzeyi, egzersize katılma gerekçesi, egzersiz geçmişi ve haftalık antrenman sıklığı ile araştırma değişkenleri arasında da anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Mental iyi oluşu yordayan değişkenleri saptamak amacıyla yapılan hiyerarşik regresyon analizinde, denkleme ilk blokta eklenen tanımlayıcı değişkenlerden algılanan refah düzeyi, egzersiz geçmişi ve haftalık antrenman sıklığının mental iyi oluş varyansının %58’ini açıkladığı, ikinci blokta eklenen özerklik ihtiyacı ve yeterlik ihtiyacının ise açıklanan varyansı %78’e çıkarttığı görülmüştür. Bulgulara göre, egzersiz katılımcılarında mental iyi oluş ile temel psikolojik ihtiyaçlar arasında güçlü ilişkilerin olduğu; algılanan refah düzeyi, egzersiz geçmişi, haftalık antrenman sıklığı ile özerklik ve yeterlik ihtiyaçlarının mental iyi oluşun yordayıcıları olarak değerlendirilebileceği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Temel psikolojik ihtiyaçlar, Mental iyi oluş, Egzersiz katılımcıları, Egzersiz psikolojisi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Investigation of Basic Psychological Needs and Mental Well Being of Exercise Participants

Öz

This study aims to investigate the relationship between basic psychological needs and mental well-being of exercise participants, and to determine the role of some demographic variables and basic psychological needs in predicting mental well-being. In the study based on a relational screening model, 303 participants filled the Basic Psychological Needs Scale (BSNS), the Warwick Edinburgh Mental Well-being Scale (WEMWBS), and the Personal Information Form. To analyze the data, besides descriptive statistics, independent groups t-test, Pearson correlation analysis, one-way ANOVA, Bonferroni multiple comparison test and hierarchical regression analyses were used. The correlational analysis has shown that WEMWBS' total score has positive correlations with BSNS total score, BSNS's need for autonomy, competence, and relatedness sub-dimension scores. In the study, significant differences have been found between the variables of age, level of education, perceived welfare, reasoning for participation, exercise history, and weekly training frequency. In the hierarchical regression analysis conducted to determine the predictors of mental well-being; perceived welfare level, exercise history and weekly training frequency added to the equation in the first block explained 58% of the variance of mental well-being; furthermore the added items as need for autonomy and competence needs in the second block increased the total explained variance to 78%. According to the findings, it can be said that there is a strong relationship between mental well-being and basic psychological needs in exercise participants; besides, perceived welfare level, exercise history, weekly training frequency, need for autonomy and competence needs have been found as predictors of mental well-being.

Anahtar Kelimeler

Basic psychological needs, Mental well-being, Exercise participants, Exercise psychology

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Andersen, S. (2000). Fundamental Human Needs: Making Social Cognition Relevant, Psychological Inquiry, 11 (4), 269-276.
• Arslanoğlu, E., Tekin, M., Arslanoğlu, C. ve Özmutlu, İ. (2010). Voleybol hakemlerinin çeşitli değişkenlere göre kaygı ve temel psikolojik ihtiyaç düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 985-995.
• Cramer S. R., Nieman D. C. ve Lee J. W. (1991). The effects of moderate exercise training on psychological well-being and mood state in women. Journal of Psychosomatic Research, 35(4): 437-449.
• Çelik, A. ve Şahin, M. (2013). Spor ve çocuk gelişimi. International Journal of Social Science, 6(1), 467-478.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (1985). Intrinsic Motivation and Self-Determination in Human Behavior. New York: Plenum.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 227-268.
• Deci, E. L., Ryan, R. M., Gagné, M., Leone, D. R., Usunov, J. ve Kornazheva, B. P. (2001). Need satisfaction, motivation, and well-being in the work organizations of a former Eastern Bloc country. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(8), 930-942.
• Gönener, A., Öztürk, A. ve Yılmaz, O. (2017). Kocaeli Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin mental (psikolojik) iyi olma düzeylerinin mutluluk düzeylerine etkisi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 44-55.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kesici, S., Üre, Ö., Bozgeyikli, H. ve Sünbül, A. M. (2003). Temel psikolojik ihtiyaçlar ölçeğinin geçerlilik ve güvenirliği. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresine Sunulmuş Bildiri.
• Keldal, G. (2015). Warwick-Edinburgh mental iyi oluş ölçeği’nin türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 103-115.
• Keyes, C. L. M., Shmotkin, D. ve Ryff, C. D. (2002) Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 1007–1022.
• Kottke, T. E., Stiefel, M. ve Pronk, N. P. (2016). Well-being in all policies: promoting cross-sectoral collaboration to improve people’s lives. Preventing chronic disease, 13.
• Kowal, J. ve Fortier, M. (1999). Motivational determinants of flow: contrıbutions from self-determination theory. Journal Of Social Psychology, 139(3), 355-369. Liu, C., Marchewka, J.T., Lu, J. ve Yu, C.S. (2005). Beyond Concern: A privacy-trustbehavioral intention model of electronic commerce. Information & Management, 42(2), 289-304.
• Milyavskaya, M., Gingras, I., Mageau, G. A., Koestner, R., Gagnon, H., Fang, J. ve Boiche, J. (2009). Balance across contexts: Importance of balanced need satisfaction across various life. Personality and Social Psychology, 38, 1031-1045.
• Ntoumanis, N., Edmunds, J. ve Duda, J. L. (2009). Understanding the coping process from a self-determination theory perspective. British Journal of Health Psychology, 14, 249-260.
• Owen, F. K. ve Çelik, N. D. (2018). Yaşam boyu sağlıklı yaşam ve iyilik hali. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(4), 440-453.
• Özgüneş, R. E., Bozok, D., Avcıkurt, C. ve Güleç, E. (2019). Kırsal turizme katılan bireylerin mental iyi oluş halinin sosyo demografik veriler açısından incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 6(1), 161-174.
• Ryan, R. M. ve Brown, K. W. (2003). Why we don't need self-esteem: On fundamental needs, contingent love, and mindfulness. Psychological Inquiry, 14, 71-76.
• Ryan, R. M. ve Deci E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and wellbeing. American Psychologist, 55, 68-78.
• Ryff, C. D. (1996). Psychological well-being: meaning, measurement, and implications for psychotherapy research. Psychotherapy and Psychosomatics, 65, 14-23.
• Ryff. C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069-1081.
• Sheldon, K. M. ve Krieger, L. S. (2007). Understanding the negative effects of legal education on law students:A longitudinal test of self-determination theory. Personality and Social Psychology Bulletin, 33, 883-897.
• Szabo, A. (2003). The acute effects of humor and exercise on mood and anxiety. Journal of Leisure Research, 35(2): 152.
• Tekkurşun Demir, G. T., Namlı, S., Hazar, Z., Türkeli, A. ve Cicioğlu, H. İ. (2018). Bireysel ve takım sporcularının karar verme stilleri ve mental iyi oluş düzeyleri. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 176-191.
• Tennant, R., Hiller, L., Fishwick, R., Platt, S., Joseph, S., Weich, S., Parkinson, J., Secker, J. ve Stewart-Brown, S. (2007). The Warwick-Edinburgh mental well-being scale (WEMWBS): Development and UK validation. Health and Quality of Life Outcomes, 5(1), 50-63.
• World Health Organisation (2004). Promoting Mental Health: Concepts Emerging Evidence and Practice. Summary Report. Geneva: World Health Organisation.
• Vlachopoulos, S. P. ve Michailidou, S. (2006). Development and initial validation of a measure of autonomy, competence, and relatedness in exercise: The basic psychological needs in exercise scale. Measurement in Physical Education and Exercise Science, 103, 179-201.