Ahlaki Üstbilişin Açıklayıcısı: Genel Özyeterlik

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 63 - 71, 28.03.2022

Bahar Güler

https://doi.org/10.38021/asbid.1064787

Öz

Bu çalışmada, genel öz yeterliğin ahlaki üst bilişe olan etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma grubunu kolayda örnekleme yöntemi 18 ile 26 yaş aralığındaki (Ort.=21,01, SS=3,81) 260 (112 kadın+148 erkek) spor bilimleri fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmada kişisel bilgi formu, Schwarzer ve Jerusalem (1995) tarafından geliştirilen ve Aypay (2010) tarafından Türkçeye uyarlanan ‘’Genel Özyeterlik Ölçeği’’ ve McMahon ve Good (2015) tarafından geliştirilen ve Çelik ve Sarıçam (2018) tarafından Türkçeye uyarlanan ‘’Ahlaki Üstbiliş Ölçeği’’ kullanılmıştır. Çevrimiçi ortamda toplanan veriler kodlanarak SPSS 25 programına aktarılmıştır. İstatistiksel analizlerde betimsel istatistikler, Pearson korelasyon ve basit doğrusal regresyon analizinden yararlanılmıştır. Çalışmada anlamlılık düzeyi p<,001 olarak alınmıştır. Yapılan korelasyon analizi sonucunda Genel Özyeterlik ile Ahlaki Üstbiliş arasında pozitif yönlü, orta ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Regresyon analizi sonucunda ise genel özyeterlik skor ortalamasının ahlaki üstbiliş üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu ve ahlaki üstbilişin %16.4’ünü açıkladığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak spor bilimleri fakültesi öğrencileriyle gerçekleştirilen bu çalışmada genel özyeterlik ahlaki üstbilişin anlamlı bir yordayıcısı olarak bulunmuştur. Dolayısıyla genel özyeterliği yüksek olan bireylerin ahlaki ikilemlerde daha olumlu kararlar alacakları söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öz yeterlilik, Ahlak, Üstbiliş

Explanation of Moral Metacognition: General Self-Efficiency

Öz

In this study, it was aimed to investigate the effect of general self-efficacy on moral metacognition. Relational screening model was used in the research. The research group consists of 260 (112 female+148 male) sports sciences students aged between 18 and 26 (Mean=21.01, SD=3.81) using convenience sampling method. The personal information form in the research was the "General Self-Efficacy Scale" developed by Schwarzer and Jerusalem (1995) and adapted into Turkish by Aypay (2010), and the "Moral Self-Efficacy Scale" developed by McMahon and Good (2015) and adapted into Turkish by Çelik and Sarıçam (2018). “Metacognition Scale” was used. The data collected online were coded and transferred to the SPSS 25 program. Descriptive statistics, Pearson correlation and simple linear regression analysis were used in statistical analysis. In the study, the level of significance was taken as p<.001. As a result of the correlation analysis, it was determined that there is a positive, moderate and significant relationship between General Self-Efficacy and Moral Metacognition. As a result of the regression analysis, it was determined that the general self-efficacy score average had a significant effect on moral metacognition and explained 16.4% of moral metacognition. As a result, in this study conducted with the students of the faculty of sports sciences, general self-efficacy was found to be a significant predictor of moral metacognition. Therefore, it can be said that individuals with high general self-efficacy will make more positive decisions in moral dilemmas.

Anahtar Kelimeler

General Self-Efficacy, Morality, Metacognition

Kaynakça

• Altın, M., & Özsarı, A. (2017). Sporcu eğitim merkezlerinde yatılı olarak eğitim gören sporcuların ahlaki karar alma tutumları. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 3(1), 133-145.
• Arslantürk, G., & Şamyanlı, Z. B. (2021). “Ahlaki olanı düşünmeyi düşünmek”: bilinçli farkındalık, üstbiliş ve ahlaki üst biliş arasındaki ilişkilere yönelik bir model. Journal Of Awareness, 6(3), 115-121.
• Avşaroğlu, S., & Ömer, Ü. R. E. (2007). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygi, karar verme ve stresle başaçikma stillerinin benlik saygisi ve bazi değişkenler açisindan incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 85-100.
• Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği‟nin (GÖYÖ) Türkçe’ye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-131.
• Bandura, A. (1989). Human Agency in Social Cognitive Theory, American Psychologist, 44(9), 1175-1184.
• Bandura, A. (1994). Self Efficacy,” In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of Human Behavior, 4, 71-81. Academic Press, Newyork
• Bandura, A. (2010). Self-efficacy The Corsini encyclopedia of psychology, John Wiley & Sons, Inc, 1-3.
• Bandura, A. (2012). On the functional properties of perceived self-efficacy revisited. Journal of management, 38(1), 9-44.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş. & Çakmak, E. K. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çelik İ. & Sarıçam, H. (2018). Ahlaki Üstbiliş Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İKSAD 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Mardin, Türkiye.
• De Neys W, Glumicic T. (2008). Conflict monitoring in dual process theories of thinking. Cognition,
• Duruk, Ü., Fırat, E. & Akgün. A. (2020). Turkish Moral Metacognition Scale (TMMS): The study of adaptation, validation and reliability. International Online Journal of Educational Sciences, 12 (3), 153-163.
• Efek, E. (2021). Atletizm sporunun stres, atılganlık ve sportmenlik düzeyleriyle ilişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Kocaeli.
• Gürpınar, B. (2015). Sporda ahlaktan uzaklaşma ölçeği kısa formunun Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 57-64.
• McMahon, J. M., & Good, D. J. (2015). The moral metacognition scale: Development and validation. Ethics & Behavior, 26(5), 357-394.
• Moreno, R. (2010). Educational Psychology, John Wiley & Sons, New Jersey
• Ömürlü, L. S. (2018). Üstbiliş ve ahlaki üstbiliş ile sebatlı olma arasındaki ilişkinin EEG tekniğiyle gözlemlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Sarı, İ., & Köleli, N. Y. (2020). Antrenör kaynaklı destekleyici ve kısıtlayıcı güdüsel iklimin sporcuların tükenmişlik ve ahlaki karar alma tutumları ile ilişkisi. Spor Bilimleri Dergisi, 31(2), 69-82.
• Satman, M. C. (2018). The investigation of the relation between middle class students’ EQ levels and moral decision making attitudes in sports Ortaokul öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ile sporda ahlaki karar alma tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 15(1), 635-645.
• Schwarzer, R. ve Jerusalem, M. (1995). Generalized self-efficacy scale. In J. Weinman, S. Wright, & M. Johnston (Eds.), Measures in health psychology: A user’s portfolio. Causal and control beliefs (pp. 35-37). Windsor, UK: NFER-Nelson.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6th edn). Boston. Ma: Pearson.
• Turan, S. (2020a). Okul Sporlarına Katılan Ortaöğretim Öğrencilerinin Beden Eğitimine Yatkınlıkları Ve Beden Eğitimi Dersindeki Sportmenlik Davranışlarının İncelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Sakarya.
• Turan, S. (2020b). Okul sporlarına katılan ortaöğretim öğrencilerinin sporda ahlaktan uzaklaşma durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 4(1), 8-19.
• Turan, S. (2020c) The Effect of Participation in Sports Competitions on Decision Making Style. International Journal of Sport Culture and Science, 8(2), 82-90.
• Turan, S. (2021). S. Geç Ergenlik Dönemi: Ahlaki Uzaklaşma. Sportive, 4(2), 1-11.
• Turan, S. ve Çirmi, E. (2021). Investigation of Empathy Skills and Moral Decision-Making Attitudes in Athlete Students in Terms of Some Variables. Journal of Educational Issues, 7(2): 275-287.
• Vandenbos, G. R. (2015). APA dictionary of psychology. American Psychological Association.