Üniversite Öğrencilerinin Serbest Zamanda Temel Psikolojik İhtiyaçlarının ve Boş Zaman Stratejilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı 1 - 6. Akademik Spor Araştırmaları Kongresi Özel Sayısı, 77 - 91, 19.12.2022

Çağatay Dereceli , Bereket Köse

https://doi.org/10.38021/asbid.1200943

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada üniversite öğrencilerinin serbest zamanda temel psikolojik ihtiyaçlarının boş zaman stratejilerine etkisinin ve ilişkili faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 Eğitim-öğretim yılı Aydın Adnan Menderes Üniversitesi öğrencileri oluşturmuştur Çalışmada kullanılacak ölçme aracının katılımcılara yüzyüze ulaştırılmış ve katılımda gönüllülük esas alınmıştır. Toplamda 438 kişiye ulaşılmış ve analiz için 412 ölçek formu değerlendirmeye alınmıştır. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, Vlachopoulos ve Mchailidou (2006) tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması Güvenç (2019) tarafından yapılan “Serbest Zaman Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği” ve Mannell (2000) tarafından geliştirilen ve Türkçe geçerlik ve güvenirliği Bedir (2016) tarafından yapılan “Boş Zaman Strateji Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistik, güvenirlik analizi, ikili t testi ve Anova testi uygulanmıştır. Araştırma bulgularında katılımcıların serbest zamanda temel psikolojik ihtiyaçlarının ve boş zaman stratejilerinin cinsiyet değişkeni arasında yapılan analiz sonucu sadece boş zaman stratejilerinin boş zaman ruh hali yükseltme alt boyutunda erkek öğrenciler lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Gelir durumu değişkeni arasında yapılan analiz sonucu sadece boş zaman stratejilerinin boş zaman arkadaşlığı ve boş zaman ruh hali yükseltme alt boyutlarında ve serbest zamanda temel psikolojik ihtiyaçların yeterlilik alt boyutunda istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Barınma durumu değişkenine göre ise sadece boş zaman stratejilerinin boş zaman geçici baş edebilme alt boyutunda ve serbest zamanda temel psikolojik ihtiyaçların tüm alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu görülmektedir (p<0,05).

Anahtar Kelimeler

Boş Zaman Stratejisi, Serbest Zamanda Temel Psikolojik İhtiyaçlar, Spor

Investigation of Basic Psychological Needs and Release Time Strategies of University Students in Terms of Some Variables

Öz

In this study, it was aimed to examine the effects of university students' basic psychological needs in leisure time strategies and related factors. The study group of the research consisted of the students of Aydın Adnan Menderes University in the 2021-2022 academic year. A total of 438 people were reached and 412 scale forms were evaluated for analysis. Personal information form as data collection tool, “Leisure Basic Psychological Needs Scale” developed by Vlachopoulos and Mchailidou (2006) and adapted to Turkish by Güvenç (2019), and the Turkish validity and reliability of Bedir (2016) developed by Mannell (2000). “Leisure Strategy Scale” was used. In the analysis of the data, descriptive statistics, reliability analysis, pairwise t test and Anova test were applied. As a result of the analysis made between the gender variable of the participants' basic psychological needs and leisure strategies in the research findings, it was seen that there was a statistically significant difference in favor of male students only in the sub-dimension of leisure time strategies. As a result of the analysis made between the income status variable, it was determined that there was a statistically significant difference only in the sub-dimensions of leisure friendship and leisure-time mood promotion of leisure strategies and in the sub-dimension of proficiency in basic psychological needs in leisure time. According to the accommodation status variable, there is a statistically significant difference only in the leisure time coping sub-dimension of leisure strategies and in all sub-dimensions of basic psychological needs in leisure time (p<0.05).

Anahtar Kelimeler

Leisure Strategy, Basic Psychological Needs in Leisure, Sports

Kaynakça

• Altınışık, Ü., İlhan, E. L., ve Kurtipek, S. (2021). Zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık: Spor yöneticisi adayları üzerine bir araştırma. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(2), 79-90. DOI: 10.33459/cbubesbd.973598.
• Andersen, S. (2000). Fundamental human needs: Making social cognition relevant. PsychologicalInquiry, 11(4), 269-276.
• Aslan, L. N. (1994). Üniversite öğrencilerinin boş zaman değerlendirme eğilimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Aydoğan, F. (2000). Medya ve serbest zaman. Om Yayınları.
• Aydoğan, İ. ve Gündoğdu, F.B. (2006). Kadın Öğretim Elemanlarının Serbest zamanlarını Değerlendirme Etkinlikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 217-232.
• Bayraktar, G., ve Kuru, E. (2007). Güreş hakemlerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 27-39.
• Bedir, F. (2016). Boş zaman (Rekreasyonel) aktivitelerinin stresin üstesinden gelebilme rolünün incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Spor Yönetim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Erzurum.
• Bozkurt, İ. (2021). Sosyal medya bağımlılık düzeyi ile temel psikolojik ihtiyaçlar arasındaki ilişkinin incelenmesi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Psikoloji Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Bull, C., Hoose, J., & Weed, M. (2003). An introductiontoleisurestudies. PrenticeHall.
• Cordes, K., ve Ibrahim, H.M. (1999). Application in Recreation &leisure for today and future (Second Edition). McGraw-Hill.
• Çelik, A., Zengin, S., & Baş, M. (2017). Sporcu lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(4), 20-31.
• Çevik, Ö. (2018). Beden eğitimi öğretmenlerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının incelenmesi: Iğdır ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ağrı.
• Deci, E., & Ryan, R. (1985). Intrinsicmotivationand self-determination in humanbehavior. PlenumPress. Deci, E., & Ryan, R. (2000). The “what” and “why” of goalpursuıts: humanneedsandthe self-determination of behaviour. Psychologicalınquiry, 11(4), 227-269.
• Demir, C., ve Demir, N. (2006). Bireylerin boş zaman faaliyetlerine katılmalarını etkileyen faktörler ile cinsiyet arasındaki ilişki: Lisans öğrencilerine yönelik bir uygulama. Ege Academic Review, 6(1), 36-48. Gençtanırım, D., ve Tay, B. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının psikolojik ihtiyaçları. İlköğretim Online, 14(2), 647-656. Doi: 10.17051/io.2015.73974.
• Güler, H., ve Türkmen, M. (2018). Investigation of theeffects of leisure time constraints of theuniversitystudents in physicaleducationandsportscholls on theirleisure time motivation: Bartın university sample. International Journal of Recreationand Sports Science, 2(1), 39-52.
• Güneş, G. (2019). Namık Kemal Üniversitesi öğrencilerinde serbest zaman motivasyonunun ve temel psikolojik ihtiyaçların çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Namık Kemal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı, Tekirdağ.
• Iwasaki, Y., & Mannell, R. C. (2000). “Hierarchical Dimensions of Leisure Stress Coping”. Leisure Sciences. 22(3), 163-181.
• Karaküçük, S. (1995). Rekreasyon, Boş Zaman Değerlendirme. Seren Matbaacılık. Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Kelly, J.R., & Kelly, J.R. (1994): “Multiple Dimensions of Meaning in thedomains of Work, Family, andleisure.” Journal of LeisureResearch, 26(3), 250-274.
• Khan, A.D. (1997): “Leisureand Recreation AmongWoman of Selected Hill-Farming Families in Bangladesh. Journal of LeisureResearch, 29(1), 5-20.
• Kowal, J., & Fortier, M. (1999). Motivationaldeterminants of flow: contrıbutionsfrom self-determinationtheory. Journal of SocialPsychology, 139(3), 355-369.
• Kuzgun, Y. (2000). Rehberlik ve psikolojik danışma, ÖSYM yayınları.
• Kuzgun, Y. (2019). Sosyo ekonomik düzey ve psikolojik ihtiyaçlar. Ankara UniversityJournal of Faculty of EducationalSciences (JFES), 20(1), 55-68. Doi: 10.1501/Egifak_0000001076
• McAvoy, L. (2001). “OpportunitiesthatInclude People withDisabilities”. ParksandRecreation, 36(8), 24-36. Ntoumanis, N., Edmunds, J., & Duda, J.L. (2009). “Understandingthecopingprocessfrom a self-determinationtheoryperspective”, British Journal of HealthPsychology, 14, 249-260.
• Özmaden, M., Ölçücü, B., Dokuzoğlu, G., Çevik, A., Eren, M. Ö., ve Yaylı, H. (2022). Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin serbest zaman temel psikolojik ihtiyaçlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Human Sciences, 19(2), 274-284. Doi:10.14687/jhs.v19i2.6248
• Russell, R. V., & Frances, K. S. (1996). “Leisure as Burden: SudaneseRefugeeWomen.” Journal of LeisureResearch, 28(2), 108-121.
• Searle, M.S., & Jackson, E.L. (1995). Socioeconomic variation in perceived barriersto recreation participation among would be participants. LeisureSciences, 7, 227-249.
• Stewart, W. P. (1998): “Leisure as MultiphaseExperiences: ChallengingTraditions.” Journal of LeisureResearch, 30(4), pp.391-400.
• Şahin, S., Çelik, A., ve Altınışık, Ü. (2019). Güreş hakemlerinin örgütsel sinizm tutumlarının incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(4), 285-295.
• Torkildsen, G. (1999). Leisure and recreation management.: E&FN SponPress. Turhal, S. N., Altınışık, Ü., & Şahin, M. Y. (2020). Leisure management skills of faculty of sport sciences students. AmbientScience, 7 (Sp1), 203-207. DOI:10.21276/ambi.2020.07.sp1.oa28.
• Türk, S. (2013). Akademisyenlerin temel psikolojik ihtiyaçlarının ve temel doyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Türkdoğan, T. (2010). Üniversite öğrencilerinde temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Denizli.
• Vlachopoulos, S.P., & Michailidou S. (2006). Development andinitialvalidation of a measure of autonomy, competence, andrelatedness in exercise: The Basic psychologicalneeds in exercisescale. Measurement in Physical Education and Exercise Science. 10(3), 179-201.
• Weston, S.A. (1996): Commercial recreationandtourism, an Introductionto Business oriented recreation. Brown &BenchmarkPublishers.
• Williams, G., Gagne, M., Ryan, R., & Deci, E. (2002). Facilitating autonomous motivation for smoking cessation. HealthPsychology, 21(1), 40- 50.
• Yetim, A. (2005). Sosyoloji ve spor. Yaylacık Matbaası.
• Yiğit, R. (2012). Konya ilinde öğrenim gören yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin temel psikolojik ihtiyaçlarının bir kısım değişkenler bakımından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 317-326.