Özel Yetenek Sınavına Giren Üniversite Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Desteklerinin Zihinsel Dayanıklılık Düzeylerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 4, 823 - 833, 28.12.2022

Yasin Yıldız , Murat Özmaden , Gökhan Dokuzoğlu

https://doi.org/10.38021/asbid.1164494

Öz

Bu araştırmada Aydın Adnan Menderes Üniversitesinde özel yetenek sınavına giren öğrencilerin algılanan sosyal desteklerinin zihinsel dayanıklılık düzeylerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Veri toplama aracı olarak, Madrigal, Hamill ve Gill (2013) tarafından geliştirilen, Erdoğan (2016) tarafından Türkçe uyarlama çalışması yapılan “Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği (ZDÖ)” ve Zimet ve arkadaşları (1988) tarafından geliştirilen,Eker ve arkadaşları (2001) tarafından Türkçe uyarlama çalışması yapılan “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada 243’ü kadın 658’i erkek toplamda 901 katılımcıya ulaşılmışmıştır. Ölçeklerin güvenirlik analizi sonucu Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği Cronbach’s Alpha değeri 0,93; Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği Cronbach’s Alpha değeri 0,92 olarak bulunmuştur. Özel yetenek sınavına giren öğrencilerinalgılanan sosyal desteklerinin zihinsel dayanıklılık düzeylerine etkisini belirlemek amacıyla Yapısal eşitlik modeli (path) analizi uygulanmış ve analiz aile boyutunun zihinsel dayanıklılık üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde bir etkisi olduğu görülmektedir (β: 0.129, p<0.05). Aile desteğindeki 1 birimlik artış zihinsel dayanıklılık üzerinde 0.129’luk artışa neden olmaktadır. Özel insan boyutunun zihinsel dayanıklılık üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde bir etkisi olduğu görülmektedir (β: 0.142, p<0.05). Özel insan desteğindeki 1 birimlik artış zihinsel dayanıklılık üzerinde 0.142’lik artışa neden olmaktadır. Zihinsel dayanıklılık üzerindeki değişimin %4’ünü açıklamaktadır (R^20.040).

Anahtar Kelimeler

Sosyal Destek, Zihinsel Dayanıklılık, Özel Yetenek Sınavı

The Effect of Perceived Social Support of University Students Taking The Special Talent Exam on The Levels of Mental Toughness

Öz

This study aimed to determine the effect of perceived social support on the mental toughness levels of students who took the special talent exam at Aydın Adnan Menderes University. As a data collection tool, the “Mental Toughness Scale (MTS),” developed by Madrigal, Hamill, and Gill (2013) and adapted into Turkish by Erdoğan (2016), was used. For social support, the “Multidimensional Scale of Perceived Social Support,” developed by Zimet et al. (1988) and adapted into Turkish by Eker et al. (2001), was used. A total of 901 participants, 243 women, and 658 men, were recruited for the study. As a result of the reliability analysis of the scales, the Cronbach’s Alpha value of the Mental Toughness Scale was found to be 0.93, and the Cronbach’s Alpha value of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support was found to be 0.92. Path analysis was applied in the Structural equation model to determine the effect of the students’ perceived social support who took the special talent exam on their mental toughness levels. Analysis showed that the family dimension had a statistically significant positive effect on mental toughness (β: 0.129, p<0.05). One unit increase in family support causes an increase of 0.129 in mental toughness. It is seen that the significant other dimension has a statistically significant and positive effect on mental toughness (β: 0.142, p<0.05). One unit increase in dimension of support from significant other results in an increase of 0.142 in mental toughness. It explains 4% of the change in mental toughness (R20.040).

Anahtar Kelimeler

Social Support, Mental Toughness, Special Talent Exam

Kaynakça

• Andersen M. B., & Williams J. M. (1988). A model of stress and athletic injury: Prediction and prevention. Journal of Sport and Exercise Psychology, 10(3), 294-306.
• Ardahan, M. (2006). Sosyal destek ve hemşirelik. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(2).
• Banaz, M. (1992). Lise öğrencilerinde sosyal destek kaynakları ve stres ile ruh sağlığı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Barrerra, M. (1986). Distinction between social support concepts, measures, and models, American Journal of Community Psychology, 14, 413-445.
• Başar, K. & Öz, G. (2016). Resilience in individuals with gender dysphoria: Association with perceived social support and discrimination. Turkish Journal of Psychiatryi 27(4).
• Bates, D. S., & Toro, P. A. (1999). Developing measures to assess social support among homeless and poor people. Journal of Community Psychology, 27(2), 137-156.
• Bektaş, M., & Özben, Ş. (2016). Evli bireylerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin bazı sosyo-demografikdeğişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1).
• Bildirici, F. (2014). Özel eğitime gereksinimi olan çocuğa sahip ailelerde aile yükü ile psikolojik dayanıklılıkarasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bonanno, G. A., Galea, S. Bucciarelli, A., & Vlahov, D. (2006). Psychological resilience after disaster: the New York city in the aftermath of the September 11th terrorist attack. Psychological Science, 17(3), 181-186.
• Bonanno, G. A., & Mancini, A. D. (2008). The human capacity to thrive in the face of potential trauma. Pediatrics, 121, 369-375.
• Ceyhun, K. (2018). Yetişkin bireylerde algılanan sosyal destek ve psikopatolojinin psikolojik dayanıklılık ile ilişkisinin ıncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Christenfeld, N., Gerin, W., Sandersi M., et al., (1997) Social support effect on cardiovascular reactivity: is a stranger as effective as a friend? Psychsom Med, 59; 388-398.
• Cohen, S., & Wills T. A. (1985) Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychol Bull, 98:310-357.
• Cohen, S., & Wills, T. (1985). Stress, social support and the buffering hypotesis. Psychological Bulletin, 2(98), 310-357.
• Cohen, S. & Wills, T. (1985). Stress, social support and the buffering hypotesis. Psychological Bulletin, 2(98), 310-357.
• Çeçen, A. R. (2008). Öğrencilerin cinsiyetlerine ve anababa tutum algılarına göre yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 415-431.
• Çoruh, E. (2020). Algılanan sosyal desteğin mücadele sporcularının özgüvenleri ve psikolojik dayanıklılıkları üzerindeki rolünün incelenmesi.Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dehon, C., Weems, C. F., Stickle, T. R., Costa, N. M., & Berman, S. L. (2005). A cross-sectional evaluation of the factorial invariance of anxiety sensitivity in adolescents and young adults. Behaviour Research and Therapy, 43(6), 799-810.
• Doğan, İ. F. (2019). Algilanan sosyal destek ile yaşam tatmini ve özgüven ilişkisi: Göçmenler üzerinde bir araştirma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 12, 586-606.
• Doğan, T. (2008). Psikolojik belirtilerin yordayıcısı olarak sosyal destek ve iyilik hali. Türk Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 30-44.
• Eker, D., Arkar, H., & Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
• El-Dardiry, G., Dimitrakaki, C., Tzavara, C., Ravens-Sieberer, U., & Tountas, Y. (2012). Child health-related quality of life and parental social capital in Greece: An exploratory study. Social Indicators Research, 105(1), 75-92, doi. 10.1007/s11205-010-9764-7.
• Erdoğan, N. (2016). Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği (ZDÖ): Türkçe'ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Sport Culture and Science, 4(Special Issue 2), 652-664.
• Gökmen, B. (2014). Özel eğitim okulu yöneticilerinin psikolojik dayanıklılık ve iş doyumları arasındakiilişkinin incelenmesi (İstanbul Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Greenberg, T., Siegel, J., & Leitch, C. (1983). The nature and importance of attachment relationships to parents and peers during adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 12, 373-386.
• Guinn, B., Vincent, V., & Dugas, D. (2009), Stress resilience among border Mexican American women. Hispanic Journal Of Behavioral Sciences, 31(2), 228–243.
• Güngörmüş, K., Okanlı, A. & Kocabeyoğlu, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 6(1), 9-14.
• Hardin, M., & Greer, J. D. (2009). The influence of gender-role socialization, media use and sports participation on perceptions of gender-appropriate sports. Journal of Sport Behavior, 32(2), 207-226.
• Hergüner, G. (1991). Çocuğun spora yönelmesinde ailenin rolü ve önemi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 91-95.
• House, J. (1981). Work Stress and Social Support. Addison Wesley Series on Occupational Stress Addison-Wesley Publishing Company, 15.
• Kaner, S. (2003). Aile destek ölçeği: Faktör yapısı, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(1), 57-72.
• Kessler, R.C., Price, R.H., Wortman C.B., & et al., (1985) Social factors in psychopathology: stress, social support, and coping processes. Annu Rev Psychol, 36:531-572.
• Leavy, R. L. (1983). Social support and psychological disorder: A review. Journal of Community Psychology, 11(1), 3-21. Madrigal, L., Hamill, S., & Gill, D. L. (2013). Mind over matter: The development of the Mental Toughness Scale (MTS). The Sport Psychologist, 27(1), 62-77.
• Marris, M., & Ross, W. (1976). Quines book of olympic records (s. 17). Bamdam Books, Newyork. 10.1177/0011128717738232.
• Meydan, C. M. & Şeşen, H. 2015. Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık, 2.Baskı.
• Orman, Y. (2016). Lise öğrencilerinde algılanan sosyal destek ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin incelenmesi başakşehir örneği. Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir-Topaloğlu, A. (2013). Etkinlik temelli sosyal beceri eğitiminin çocukların akran ilişkilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi,. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya. Erişim adresi: http://acikerisim.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/
• Sarason, I.G., Levine, H.M., Basham, R.B., Sarason, B.R., (1983). Assessing social support: the social support questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 44(1):127.
• Schermelleh-Engel, K., Mossbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: test of significance and descriptive goodness-of –fit measures, Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Selçuklu, A.E. (2013). Örgütsel bağlılığın bir yordayıcısı olarak kurum kültürü ve psikolojik dayanıklılık. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Shevlina, M., Milesb, J. N., & Lewisa, C. A. (2000). Reassessing the fit of the confirmatory factor analysis of the multidimensional students life satisfaction scale: comments onconfirmatory factor analysis of the multidimensional Students’ Life Satisfaction Scale’. Personality and Individual Differences, 28(181), 185.
• Shields, D. L. L., & Bredemeier, B. J. L. (1995). Character development and physical activity. England: Human Kinetics, Champaign, IL.
• Shumaker, S. A., & Brownell, A. (1984). Toward a theory of social support: Closing conceptual gaps. Journal of Sociat Issues, 40(4), 11-36.
• Simon, D., Kriston, L., Loh, A., Spies, C., Scheibler, F., Wills, C., & Härter, M. (2010). Confirmatory factor analysis and recommendations for improvement of the Autonomy‐Preference‐Index (API). Health Expectations, 13(3), 234-243.
• Şahinler, Y., & Ersoy, A. (2015). Sporcuların zihinsel dayanıklılıklarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 5(2), 168-177.
• Taysi, E. (2000). Benlik saygısı, arkadaşlardan ve aileden sağlanan sosyal destek: Üniversite öğrencileri ili yapılan bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tekin, E. (2011). Askeri hastanelerde çalışan hemşirelerin psikolojik dayanıklılık ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite ögrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-11.
• Vitaro, F., Boivin, M., & Bukowski, W. M. (2011). The role of friendship in child and adolescent psychosocial development. In K. H. Rubbin, W. M. Bukowski, & B. Laursen (Eds.), Handbook of peer interactions, relations, and groups (pp. 570-571). NY: The Guilford Press
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G., & Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30-41.