Motivasyonel Faktörlerin Psikolojik İyi Oluş ve Yaşam Memnuniyetine Etkisi: Gönüllü Gençler Örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 585 - 603, 28.09.2024

Vildan Akbulut , Burak Ahmet Akbulut

https://doi.org/10.38021/asbid.1528599

Öz

Bu araştırmanın amacı, motivasyonel faktörlerin gençlik merkezlerine üye olan gönüllü gençlerin psikolojik iyi oluş ve yaşam memnuniyetine etkisini incelemektir. Çalışma ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya Ağrı ve Erzincan illerindeki Gençlik Merkezlerine üye olan ve sportif etkinliklerde gönüllü olarak görev alan 214 genç katılmıştır. Araştırma verileri ‘Psikolojik İyi Oluş Ölçeği (PİOÖ)’, ‘Yaşam Memnuniyeti Ölçeği (YMÖ’ ve ‘Gönüllü Motivasyon Envanteri (GME)’ kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde; betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA, Pearson ve Spearman korelasyon ile çoklu regresyon kullanılmıştır. Katılımcıların ölçeklerden aldıkları puanlar cinsiyetlerine göre farklılaşmamaktadır. Sportif etkinliklerde düzenli olarak görev alan gençlerin psikolojik iyi oluş ve ‘Sosyal Etkileşim’ puanları anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır. Sportif etkinliklere gönüllü olarak katılım amacı sosyal ilişki kurmak olan gençlerin psikolojik iyi oluş, ‘Takdir Etme’, ‘Sosyal Etkileşim’ ve ‘Benlik Saygısı’ puanları; psikolojik anlamda kendini iyi hissetmek amacıyla katılan gençlerin ‘Sosyal Etkileşim’ ve ‘Benlik Saygısı’ puanları; topluma katkıda bulunmak amacıyla katılan gençlerin psikolojik iyi oluş ve ‘Karşılılık’ puanları daha yüksektir. Gençlik merkezine üyelik süresi ile psikolojik iyi oluş ve yaşam memnuniyeti arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. PİOÖ, YMÖ ve GME’den alınan puanlar arasındaki korelasyon katsayıları, ölçek puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler olduğunu göstermektedir. Son olarak ‘Karşılılık’ algısının psikolojik iyi oluş ve yaşam memnuniyetinin anlamlı birer yordayıcısı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gönüllü Motivasyonu, Psikolojik İyi Oluş, Yaşam Memnuniyeti

The Effect of Motivational Factors on Psychological Well-Being and Life Contentment: The Example of Young Volunteers

Öz

The aim of this study is to examine the effect of motivational factors on the psychological well-being and life contentment of volunteer youth who are members of youth centers. The research was designed in corrrelational research model. 214 young people who were members of Ağrı and Erzincan Youth Centers and volunteered in sports activities participated in the research. 'Psychological Well-Being Scale (PWBS)', 'Life Contentment Scale (LCS)' and 'Voluntary Motivation Inventory (VMI)' were used to collect data. Descriptive statistics, t-test, ANOVA, Pearson and Spearman Correlation and multiple regression were used in the data analysis. While the scores of the participants from the scales don’t differ significantly according to gender; psychological well-being and 'Social Interaction' scores of young people who regularly take part in sports activities differ significantly. Psychological well-being, 'Recognition', 'Social Interaction' and 'Self-Esteem' scores of young people whose purpose of voluntarily participating in sports activities is to establish social relationships; 'Social Interaction' and 'Self-Esteem' scores of volunteer young people who participated in order to feel good psychologically; young people who participate in order to contribute to society have higher psychological well-being and 'Reciprocity' scores. There is a positive and significant relationship between the duration of youth center membership and psychological well-being and life contentment. The correlation coefficient between the scores obtained from PWBS, LCS and VMI shows that there is a positive significant relationship between scale scores. Finally, the perception of 'Reciprocity' was found to be a significant predictor of psychological well-being and life contentment.

Anahtar Kelimeler

Volunteer Motivation, Psychological Well-Being, Life Contentment

Kaynakça

• Akın, A., ve Yalnız, A. (2015). Yaşam memnuniyeti ölçeği (YMÖ) Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 95-102. https://doi.org/10.17755/esosder.68461
• Akiş, M. S. (2019). Sivil toplum kuruluşlarında (STK) gönüllü motivasyon kaynaklarının sosyo demografik değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, (15), 40-61.
• Artan, T., Taşçı, A., ve Başcıllar, M. (2018). Üniversite öğrencilerinin gönüllü olma motivasyonları ile özgecilik düzeyleri arasındaki ilişki. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(26), 2483-2493.
• Atçı, D., Yenipınar, U., ve Unur, K. (2014). Gönüllü olma nedenleri: Mersin 2013-XVII. Akdeniz oyunları örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(3), 42-56.
• Auld, C., & Cuskelly, G. (2001). Behavioural characteristics of volunters: Implications for community sport and recreation organisations. Australian Parks and Leisure, 4(2), 29-37.
• Bang H., & Chelladurai, P. (2009). Development and validation of the volunteer motivations scale for ınternational sporting events (VMSISE). International Journal of Sport Management and Marketing, 6(4), 332-350. https://doi.org/10.1504/IJSMM.2009.030064
• Barsbuğa, Y. (2016). Evaluation of motivation among individuals voluntarily assigned in recreative activities. 2nd International Conference on the Changing World and Social Research (pp. 1009-1015). Barcelona, Spain.
• Baştuğ, G., & Duman, S. (2010). Examining life satisfaction level depending on physical activity in Turkish and German societies. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 4892-4895. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.790
• Bektaş, S. (2021). Spor etkinliklerinde gönüllülük motivasyonu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Spor Yöneticiliği Anabilim Dalı, Denizli.
• Berber, S., ve Terekli, M. S. (2019). Spor etkinliklerinde gönüllü yönetimi ve motivasyonu. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences (ATRSS), 2(1), 95-121. https://doi.org/10.5281/zenodo.3360339
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Clary, E. G., & Snyder, M. (1999). The motivations to volunteer: Theoretical and practical considerations. Current Directions in Psychological Science, 8(5), 156-159.
• Çağlayan-Tunç, A. (2020). Anxiety and psychological well-being levels of faculty of sports sciences students. International Education Studies, 13(5), 117-124. https://doi.org/10.5539/ies.v13n5p117
• Çevik, A., ve Gürsel, F. (2015). Gönüllü motivasyon envanteri: Türk popülâsyonuna uyarlanması. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 83-92. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000272
• Diener, E., Lucas, R. E., & Oishi, S. (2018b). Advances and open questions in the science of subjective well-being. Collabra: Psychology, 4(1), 15. https://doi.org/10.1525/collabra.115
• Diener, E., Oishi, S., & Tay, L. (2018a). Advances in subjective well-being research. Nature Human Behaviour, 2(4), 253-260. https://doi.org/10.1038/s41562-018-0307-6
• Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302. https://doi.org/10.1037/0033-2909.125.2.276
• Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., Oishi, S., & Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97(2), 143-156. https://doi.org/10.1007/s11205-009-9493-y
• Dwyer, P. C., Bono, J. E., Snyder, M., Nov, O., & Berson, Y. (2013). Sources of volunteer motivation: Transformational leadership and personal motives influence volunteer outcomes. Nonprofit Management and Leadership, 24(2), 181-205. https://doi.org/10.1002/nml.21084
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elaman, S., ve Karaçam, A. (2023). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin iş stresinin yaşam memnuniyeti ve iş doyumuna olan etkisinin incelenmesi. İzmir: Duvar Yayınları.
• Elmas, L., Yüceant, M., Ünlü, H., ve Bahadır, Z. (2021). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile psikolojik iyi oluş durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. SPORTIVE, 4(1), 1-17.
• Er, B., ve Güzel-Gürbüz, P. (2021). Uluslararası spor organizasyonlarında gönüllü motivasyonu ile serbest zaman doyum düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 152-172. https://doi.org/10.25307/jssr.906958
• Erdoğmuş, N., Bircan, H. M., Sayın, Z., ve Aydemir, Ö. F. (2020). Genç gönüllülerin motivasyonu STK’larda devamlılığı sağlayan faktörler. Kurumsal Yönetim Akademisi. https://dx.doi.org/10.26414/ky0002
• Esmond, J., & Dunlop, E. (2004) Developing the volunteer motivation inventory to assess the underlying motivational drives of volunteers in Western Australia. Motivation Final Report. CLAN WA Inc.
• Fişne, M. (2017). Kişilik özelliklerinin sporda gönüllülük motivasyonu üzerine etkisi: uluslararası spor organizasyonlarında görev alan gönüllülere yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Sivas.
• Gómez-Baya, D., Lucia-Casademunt, A. M., & Salinas-Pérez, J. A. (2018). Gender differences in psychological well-being and health problems among European health professionals: Analysis of psychological basic needs and job satisfaction. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(7), 1474. https://doi.org/10.3390/ijerph15071474
• Güder, N. (2006). STK'lar için gönüllülük ve gönüllü yönetimi rehberi. Ankara: Sivil Toplum Geliştirme Merkezi.
• Güler, A. (2020). Benlik saygısı ve yaşam memnuniyeti ilişkisi: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi öğrencileri örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37(2), 321-329. https://doi.org/10.32600/huefd.687279
• Gültekin, Z., ve Polatcı, S. (2022). İş güvencesizliğinin psikolojik iyi oluşa ve performansa etkisinde meslekî bağliliğin aracilik rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (34), 19-36. https://doi.org/10.18092/ulikidince.948051
• Karademir, T., ve Açak, M. (2020). Antrenörlük ve öğretmenlik bölümü öğrencilerinin akademik iyimserlik ve psikolojik iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 531-542. https://doi.org/10.33437/ksusbd.566586
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS 23 uygulamaları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Keyes, C. L. M., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 1007-1022. https://doi.org/10.1037/0022-3514.82.6.1007
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd Edition) New York: Guilford Press.
• Korkmaz, E., Çiçek, C., ve Tektaş, N. (2018). Üniversite öğrencilerinin gelecek beklentileri ve yaşam memnuniyetleri ilişkisi; Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi örneği. II. International Symposium on Economics, Finance and Econometrics (ss. 637-646). Balıkesir, Türkiye.
• Lavallee, L. F., Hatch, P. M., Michalos, A. C., & Mckinley, T. (2007). Development of the contentment with life assessment scale (CLAS): Using daily life experiences to verify levels of self-reported life satisfaction. Social Indicators Research, 83, 201-244. https://doi.org/10.1007/s11205-006-9054-6
• Lu, W. C., Cheng, C. F., Lin, S. H., & Chen, M. Y. (2019). Sport volunteering and well-being among college students. Current psychology, 38, 1215-1224. https://doi.org/10.1007/s12144-017-9663-z
• Luhmann, M., Hofmann, W., Eid, M., & Lucas, R. E. (2012). Subjective well-being and adaptation to life events: A meta-analysis on differences between cognitive and affective wellbeing. Journal of Personality and Social Psychology, 102(3), 592-615. https://doi.org/10.1037/a0025948
• Margolis, S., Schwitzgebel, E., Ozer, D. J., & Lyubomirsky, S. (2018). A new measure of life satisfaction: The riverside life satisfaction scale. Journal of Personality Assessment, 101(6), 621-630. https://doi.org/10.1080/00223891.2018.1464457
• Mert, M., ve Ardahan, F. (2014). Yaşam doyumu duygusal zekâ ve rekreatif doğa sporları yapmanın bireylerin ekolojik algısı üzerine etkisi: Türkiye örneği. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 12(4), 50-69.
• Moksnes, U. K., & Espnes, G. A. (2013). Self-esteem and life satisfaction in adolescents-gender and age as potential moderators. Quality of Life Research, 22(10), 2921-2928. https://doi.org/10.1007/s11136-013-0427-4
• Özmutaf, N. M. (2012). Sivil toplum kuruluşlarında kurum felsefesi ve gönüllü takımların yönetsel nitelikleri: Yönetici ve üye perspektifi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 147-166.
• Özsoy, D. (2022). Organizasyonlarda görev almış bireylerin boş zaman yönetimi, motivasyon ve iletişim becerilerinin yaşam memnuniyetine etkisi: Gençlik ve spor gönüllüleri derneği örneği. Yayımlanmamış Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, İstanbul.
• Parvizi, G. ve Özabacı, N. (2022). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş ve yaşam doyumlarının yordayıcısı olarak bilişsel esnekliğin rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 65-81.
• Patel, A. K., Tiwari, S. K., Singh, S., & Lindinger-Sternart, S. (2018). Self-esteem and life satisfaction among university students of Eastern Uttar Pradesh of India: A demographical perspective. Indian Journal of Positive Psychology, 9(3), 382-386.
• Pavot, W., & Diener, E. (2008). The satisfaction with life scale and the emerging construct of life satisfaction. The Journal of Positive Psychology, 3(2), 137-152. https://doi.org/10.1080/17439760701756946
• Ringuet, C. (2012). Volunteers in sport: Motivations and commitment to volunteer roles. Aspetar Sports Med J(1), 154-161.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development and wellness. New York, London: The Guilford Press. https://doi.org/10.1521/978.14625/28806
• Ryff, C. D. (2013). Psychological well-being revisited: Advances in the science and practice of eudaimonia. Psychotherapy and Psychosomatics, 83(1), 10-28. https://doi.org/10.1159/000353263
• Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2008). Know thyself and become what you are: A eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of Happiness Studies, 9(1), 13-39. https://doi.org/10.1007/s10902-006-9019-0
• Salleh, N. A. B., & Mustaffa, C. S. B. (2016). Examining the differences of gender on psychological well-being. International Review of Management and Marketing, 6(S8) 82-87.
• Saygılı, M., Onay, Ö. A., ve Ayhan, M. (2017). Kişilik özellikleri bağlamında yaşam memnuniyeti üzerine bir araştırma. Yorum-Yönetim-Yöntem Uluslararası Yönetim-Ekonomi ve Felsefe Dergisi, 5(2), 61-72.
• Sharififar, F., Jamalian, Z., Nikbakhsh, R., & Ramezani, Z. N. (2011). Influence of social factors and motives on commitment of sport events volunteers. International Journal of Sport and Health Sciences, 5(5), 767-771.
• Stukas, A. A., Hoye, R., Nicholson, M., Brown, K. M., & Aisbett, L. (2016). Motivations to volunteer and their associations with volunteers’ well-being. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 45(1), 112-132. https://doi.org/10.1177/0899764014561122
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği (PİOO): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
• Thoits, P. A. (2013). Volunteer identity salience, role enactment, and wellbeing: Comparisons of three salience constructs. Social Psychology Quarterly, 76(4), 373-398. https://doi.org/10.1177/0190272513498397
• Van Den Berg, L., Cuskelly, G., & Auld, C. (2015). A comparative study between Australian and South African university sport students' volunteer motives and constraints: sport management and governance. African Journal for Physical Health Education, Recreation and Dance, 21(Supplement-1), 127-141.
• Vara, S. (1999). Yoğun bakım hemşirelerinde iş doyumu ve genel yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Wallace, T., Bhattarcharjee, S., Chao, M., Devereux, P., El-Kholy, H., & Hacker, E. (2015). State of the World’s volunteerism report: Transforming governance. Bonn, Germany, United Nations Volunteers, 101, 1-77.
• Yazıcı, O. F., & Somoğlu, M. B. (2023). An investigation into athlete identity and contentment with life from the perspective of sports high school students. Journal of ROL Sport Sciences, 4(1), 83-101. https://doi.org/10.5281/zenodo.7740603
• Yılmaz, M., Sertbaş, K., ve Gümüs, H. (2019). Gönüllülerin faaliyetlere katilim nedenleri ve motivasyonel faktörlerin analizi: gençlik merkezleri örneği. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 21(3), 117-127.
• Yüceant, M. (2023). Düzenli fiziksel aktivitenin stres, kaygı, depresyon, yaşam memnuniyeti, psikolojik iyi oluş ve pozitif-negatif duygu üzerine etkisi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 581-598. https://doi.org/10.38021/asbid.1248186