Futbol Kulüplerinin Akademilerinde Oynayan Sporcuların Öz Yeterlik ile Sporcu-Antrenör İlişkisinin İncelenmesine Yönelik Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 423 - 437, 28.06.2025

Cemal Güler , Alay Kesler

https://doi.org/10.38021/asbid.1694576

Öz

Bu araştırmanın amacı, futbol kulüplerinin akademilerinde oynayan sporcuların öz yeterlik ve sporcu antrenör ilişkisi düzeylerinin incelenmesidir. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeline uygun yürütülmüş ve ilişki arayıcı tipte tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’deki futbol kulüplerinin akademilerinde oynayan sporcular oluşturmaktadır. Örnekleme grubunu ise kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen yaş ortalaması 14.37 olan 417 sporcu oluşturmaktadır. Araştırmada futbol akademilerinde oynayan sporcuların kişisel özellikleri hakkında bilgi toplamak amacıyla Kişisel Bilgi Formunun yanı sıra Sporcu Öz Yeterlik Ölçeği ile Antrenör-Sporcu İlişkisi Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın verileri IBM SPSS 29 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada tanımlayıcı istatistik yöntemleri kullanılmıştır. Verilerin normal dağılım şartlarını sağlayıp sağlamadığını belirlemek için Kolmogrov ve Smirnov testi yapılmıştır. Bu doğrultuda analizlerde non-parametrik testlerden ikiden fazla değişkenler için ise Kruskall Wallis testi yapılmıştır. Kavramlar arasındaki ilişkide Spearman Korelasyon analizi uygulanmıştır. Katılımcıların öz yeterlik düzeyleri eğitim durumu, mevki, haftalık antrenman süresi ve antrenörle çalışma sürelerine göre farklılık göstermektedir. Sporcu antrenör ilişki düzeylerinde ise antrenman sıklıklarına göre anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Katılımcıların yaşları ile ölçek alt boyutları arasında negatif yönlü farklı düzeylerde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Ölçek alt boyutları arasındaki ilişki incelendiğinde pozitif yönlü farklı düzeylerde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Sonuç olarak katılımcıların sosyo demografik özelliklerine ilişkin değişkenler ile öz yeterlik ve sporcu antrenör ilişki düzeyleri arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmaktadır. Sporcuların öz yeterlik düzeyleri ile sporcu antrenör ilişkisi arasında pozitif ilişkilerin var olması antrenörün sadece teknik olarak değil psikolojik destek açıdan da destek sağlaması kritik bir rol oynamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akademi , sporcu , öz yeterlik , antrenör , ilişki

A Study on the Self-Efficacy of Athletes Playing in Football Clubs' Academies and the Athlete-Coach Relationship

Öz

The aim of this research is to examine the self-efficacy and athlete-coach relationship levels of athletes playing in football clubs' academies. The study was conducted in accordance with the screening model, one of the quantitative research methods, and was designed in the relationship-seeking type. The study group consists of athletes playing in football clubs' academies in Turkey. The sample group consists of 417 athletes with an average age of 14.37, who were selected using the convenience sampling method. In order to collect information about the personal characteristics of athletes playing in football academies, the Personal Information Form, as well as the Athlete Self-Efficacy Scale and the Coach-Athlete Relationship Scale were used in the study. The data of the study were analyzed using the IBM SPSS 29 package program. Descriptive statistics methods were used in the study. Kolmogrov and Smirnov tests were performed to determine whether the data provided normal distribution conditions. In this direction, Kruskall Wallis test was performed for more than two variables from non-parametric tests in the analyses. Spearman Correlation analysis was applied in the relationship between the concepts. Participants' self-efficacy levels vary according to their educational status, position, weekly training duration and working time with the coach. A significant difference was found in the athlete-coach relationship levels according to training frequency. Negative significant relationships were found at different levels between the participants' ages and the scale sub-dimensions. When the relationship between the scale sub-dimensions was examined, positive significant relationships were found at different levels. As a result, a significant difference emerged between the variables related to the participants' socio-demographic characteristics and the self-efficacy and athlete-coach relationship levels. The existence of positive relationships between the athletes' self-efficacy levels and the athlete-coach relationship plays a critical role in the coach's provision of support not only technically but also psychologically.

Anahtar Kelimeler

Academia , athlete , self efficacy , coach , relationship

Kaynakça

• Altıntaş, A., Kazak-Çetinkalp, Z., ve Aşçı, F.H. (2012). Antrenör-Sporcu İlişkisi Envanteri’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 23(3), 119–128. https://doi.org/10.17644/sbd.171351
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Bandura, A. (1999). Social cognitive theory: An agentic perspective. Asian Journal of Social Psychology, 2(1), 21-41. https://doi.org/10.1111/1467-839X.00024
• Beauchamp, M. R., Jackson, B., & Morton, K. L. (2012). Efficacy beliefs and human performance: From independent action to interpersonal functioning. In S. M. Murphy (Ed.), Oxford library of psychology. The Oxford Handbook of Sport and Performance Psychology (pp. 273–293). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199731763.013.0014
• Benoot, C., Hannes, K., & Bilsen, J. (2016). The use of purposeful sampling in a qualitative evidence synthesis: A worked example on sexual adjustment to a cancer trajectory. BMC Medical Research Methodology, 16, 1-12. https://doi.org/ 10.1186/s12874-016-0114-6
• Bruton, A. M., Mellalieu, S. D., Shearer, D., Roderique-Davies, G., & Hall, R. (2013). Performance accomplishment ınformation as predictors of self-efficacy as a function of skill level in amateur golf. Journal of Applied Sport Psychology, 25(2), 197–208. https://doi.org/10.1080/10413200.2012.705802
• Büyükbasmacı, Y. E. (2024). Antrenör sporcu ilişkisinin sporcu tükenmişliğine etkisi. Uluslararası Türk Spor ve Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 4(2), 63-75. https://doi.org/10.55376/ijtsep.159000
• Canpolat, A. M., & Çetinkalp, Z. K. (2011). İlköğretim II. kademe öğrenci-sporcuların başarı algısı ve öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(1), 14-19. https://doi.org/10.38021/asbid.1209485
• Cartigny, E., Fletcher, D., Coupland, C., & Bandelow, S. (2021). Typologies of dual career in sport: A cluster analysis of identity and self-efficacy. Journal of Sports Sciences, 39(5), 583-590. https://doi.org/10.1080/02640414.2020.1835238
• Chiu W. Y., & Chang C. J. (2017). Impacts of coach-athlete relationship, self-efficacy and exercise attitude on collective efficacy of sport teams. Academia Journal of Educational Research. 5(12), 457-463. https://doi.org/ 10.15413/ajer.2017.0960
• Çınargür, H. E., & Erturan, G. (2023). Altyapı futbol oyuncularının mevkilerine göre problem çözme, dikkat ve motivasyon düzeylerinin incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 21(3), 117-134. https://doi.org/10.33689/spormetre.1255645
• Çoban, M. S. (2019). Antrenör-sporcu ilişkisini etkileyen faktörler (Türkiye hentbol 1. lig örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antrenörlük Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Gaedicke, S., Schäfer, A., Hoffmann, B., Ohlert, J., Allroggen, M., Hartmann-Tews, I., & Rulofs, B. (2021). Sexual violence and the coach–athlete relationship—a scoping review from sport sociological and sport psychological perspectives. Frontiers in Sports and Active Living, 3, 643707. https://doi.org/ 10.3389/fspor.2021.643707
• Haight, C., Moritz, S., & Walch, T. (2020). Time of imagery’s effect on performance and self-efficacy in college baseball players. Journal of Imagery Research in Sport and Physical Activity, 15(1), 20200019. https://doi.org/10.1515/jirspa-2020-0019
• Halian, I., Popovych, I., Vovk, V., Kariyev, A., Poleshchuk, L., & Halian, O. (2023). Correlation of the coach's qualities and junior athletes' self-efficacy. Journal of Physical Education and Sport, 23(7), 1621-1630. https://doi.org/ 10.7752/jpes.2023.07199
• Haugan, J. A., Moen, F., Østerås, M. O., & Stenseng, F. (2021). Effects of a mentor program for coaches on the coach-athlete relationship. Sports, 9(8), 116. https://doi.org/10.3390/sports9080116
• Jackson, B., & Beauchamp, M. R. (2010). Self-efficacy as a metaperception within coach–athlete and athlete–athlete relationships. Psychology of Sport and Exercise, 11(3), 188-196. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2009.12.005
• Jowett, S., & Carpenter, P. (2015). The concept of rules in the coach-athlete relationship. Sports Coaching Review, 4(1), 1–23. https://doi.org/10.1080/21640629.2015.1106145
• Jowett, S., & Ntoumanis, N. (2004). The Coach-Athlete Relationship Questionnaire (CART – Q): Development and initial validation. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, 14, 245–257. https://doi.org/ 10.1111/j.1600-0838.2003.00338.x
• Jowett, S., Adie, J. W., Bartholomew, K. J., Yang, S. X., Gustafsson, H., & Lopez-Jiménez, A. (2017). Motivational processes in the coach-athlete relationship: A multi-cultural self-determination approach. Psychology of Sport and Exercise, 32, 143–152. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2017.06.00
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Koçak, Ç. V. (2020). Athlete Self-Efficacy Scale: Development and psychometric properties. Baltic Journal of Health and Physical Activity, (1), 41-54. https://doi.org/10.29359/BJHPA.2020.Suppl.1.05
• Koçak, Ç. V., & Çolak, S. (2024). Kadın hentbolcularda sporcu öz yeterliği ve stresle başa çıkma ilişkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(3), 231-247.
• Kuhlin, F., Barker-Ruchti, N., & Stewart, C. (2019). Long-term impact of the coach-athlete relationship on development, health, and wellbeing: stories from a figure skater. Sports Coaching Review, 9(2), 208–230. https://doi.org/10.1080/21640629.2019.1620016
• Lee, S., Kwon, S., Jang, D., & Kwon, H. (2023). The effect of coach–athlete fit on the coach–athlete relationship in team sport: Role of trust in coach. International Journal of Sports Science & Coaching, 18(4), 986-993. https://doi.org/10.1177/17479541231164771
• Mouloud, K., & Abd Elkader, B. (2017). Self-efficacy among football players between 16-19 years. International Journal of Sport Culture and Science, 5(2), 87-94. https://doi.org/ 10.14486/IntJSCS654
• Notario-Alonso, R., Prieto-Ayuso, A., García-Notario, A., & Contreras-Jordán, O. (2023). The sports commitment in football players and its relationship with the coach performance: A Systematic Review, 18(2). 270-282. https://doi.org/10.14198/jhse.2023.182.01
• Rogowska, A. M., Tataruch, R., Niedźwiecki, K., & Wojciechowska-Maszkowska, B. (2022). The mediating role of self-efficacy in the relationship between approach motivational system and sports success among elite speed skating athletes and physical education students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(5), 1-17. https://doi.org/10.3390/ijerph19052899
• Shearer, D., Bruton, A., Short, S., & Roderique-Davies, G. (2018). Effects of sleep quality on imagery ability in athletic populations. Imagination, Cognition and Personality, 37(4), 394-411. https://doi.org/10.1177/0276236617734537
• Stephen, S. A., Habeeb, C. M., & Arthur, C. A. (2022). Congruence of efficacy beliefs on the coach-athlete relationship and athlete anxiety: Athlete self-efficacy and coach estimation of athlete self-efficacy. Psychology of Sport and Exercise, 58, 102062. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2021.102062
• Sulistiyo, S., Setyawan, H., Primasoni, N., Widiyanto, W., Fudin, M. S., Sabariah, S., ... & Sanjaykumar, S. (2024). Coach-athlete emotional relationships in football and their impact on achievement motivation. Retos: Nuevas Tendencias En Educación Física, Deporte Y Recreación, (61), 1520-1533. https://doi.org/ 10.47197/retos.v61.110183
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth Edition). Pearson Education Limited.
• Tepeköylü Öztürk, Ö., Sümer, K. ve Soytürk, M. (2021). Antrenör iletişim becerileri ile sporcuların sürekli optimal performans duygu durumları arasındaki ilişkinin sporcu algılarına göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46, 333-346. https://doi.org/10.30794/pausbed.858678
• Tolukan, E., & Akyel, Y. (2019). Futbolda antrenör-sporcu ilişkisi ve sürekli sportif kendine güven üzerine bir araştirma. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 103-112. https://doi.org/10.33689/spormetre.529669
• Volgemute, K., Vazne, Z., Krauksta, D., & Cosma, G. A. (2023). The improvement of athletes' imagery ability and physical self-efficacy for the growth of athletic achievements in sport model. Journal of Physical Education and Sport, 23(3), 748-755. https://doi.org/ 10.7752/jpes.2023.03092
• Vergara, M. R., Garbey, A., & Fuentes, N. (2018). Estrategia de superación para el mejorar el desempeño profesional del entrenador de futbol sala. Ciencia y Actividad Física, 5(2), 94-106.
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Washington, C., Bloom, G. A., Alexander-Urquhart, D., & Falcão, W. R. (2024). Black Canadian university football players’ perspectives on the coach-athlete relationship. Journal of Applied Sport Psychology, 37(2), 185–206. https://doi.org/10.1080/10413200.2024.2377971