Ampute Sporcuların Futbola İlişkin Yaşadıkları Kaygıların İncelenmesi ve Başa Çıkma Stratejileri

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 613 - 631, 28.09.2025

Ali Hebeş , Uğur İnce

https://doi.org/10.38021/asbid.1741132

Öz

Bu çalışmada ampute sporcularının ampute futboluna ilişkin yaşadıkları kaygıları ve bu kaygıları aşmak için kullandıkları stratejilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmanın evreni, ampute futbolu ile ilgilenen tüm ampute sporcularıdır. Örneklemi ise bir ampute futbol kulübünde oynayan sekiz sporcudan oluşmaktadır. Araştırma, nitel araştırma yöntemiyle durum deseni (örnek olay incelemesi) kullanılarak yapılmıştır. Veriler, bir ampute futbol kulübünde oynayan sekiz sporcu ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Görüşme soruları, ilgili literatür taraması ve nitel araştırmalar konusunda uzman bir akademisyen, spor bilimlerinde uzman bir akademisyen ve bir ampute futbol antrenörünün görüşleri doğrultusunda hazırlanmıştır. Toplanan veriler, içerik analizi tekniğiyle değerlendirilmiştir. Bu süreçte, görüşme verileri sistematik bir şekilde incelenmiş, kodlanmış ve temalar hâlinde gruplandırılmıştır. Katılımcılardan gelen görüşler doğrultusunda; sakatlık, güdük, bilgi eksikliği, karamsarlık ve utanma gibi kodlardan sağlık, rehberlik ve duygusal temalarına ulaşılmıştır. Futbolcuların kaygılarıyla başa çıkmak için kullandıkları stratejiler ise yaparak yaşayarak öğrenme, antrenör desteği, akran desteği ve aile bireyleri desteği kodlarından deneyim ve motivasyon temalarına ayrılmıştır. Sonuç olarak, ampute sporcuların sahaya çıkana kadar ne gibi zorluklarla karşılaşacaklarını tam olarak bilemedikleri, çekingenlik yaşadıkları ve “başarabilir miyim?” endişesi taşıdıkları görülmüştür. Futbola başladıktan sonra ise utanma, sakatlanma ve güdüğün zarar görmesi gibi kaygılarının devam ettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ampute Futbolu , Kaygı , Başa Çıkma Stratejileri

An Examination of the Football-Related Anxieties Experienced by Amputee Athletes and Their Coping Strategies

Öz

This study aims to examine the anxieties experienced by amputee athletes regarding amputee football and the strategies they use to overcome these anxieties. The population of this research consists of all amputee athletes interested in amputee football, while the sample is composed of eight athletes playing in a single amputee football club. The study was conducted using a qualitative research approach with a case study design. Data were collected through semi-structured interviews with eight athletes from an amputee football club. The interview questions were prepared based on a relevant literature review and the opinions of one academic expert in qualitative research, one academic expert in sports sciences, and one amputee football coach.
The collected data were analyzed using the content analysis technique. In this process, the interview data were systematically examined, coded, and grouped into themes. Based on the participants’ statements, codes such as disability, stump, lack of information, pessimism, and shame were grouped under the themes of health, guidance, and emotional. The strategies used by football players to cope with anxieties—learning by doing, coach support, peer support, and family support—were categorized under the themes of experience and motivation.
As a result, it was observed that amputee athletes were not fully aware of the difficulties they might encounter before taking the field, experienced shyness, and felt concerned about whether they could succeed. After starting to play football, it was determined that their worries regarding shame, injury, and potential harm to the stump continued.

Anahtar Kelimeler

Amputee Football , Anxiety , Coping Strategies

Kaynakça

• Akça, E. (2020). Üstün zekalı tanısı için başvuran ebeveynlerde mükemmeliyetçilik ve kaygı düzeyinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi, Mersin.
• Akın, G., Pehlivan, A., Kuruoğlu, Y., & Keskin, M. (2024). The effect of ‘Athlete Mindset Program (AMP)’ on sports injury anxiety and athletic coping skills in U-16 football players. Turkish Journal of Sports Medicine. https://doi.org/10.47447/tjsm.0843
• Akkaya, S., Serinken, M., Akkaya, N., Türkçüer, İ., & Uyanık, E. (2011). Football injuries on synthetic turf fields. Eklem Hastalıkları ve Cerrahisi, 22(3), 155–159. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22085351
• Aksoy, S. (2021). Aktif spor yapan sporcuların pandemi sürecinde COVID-19 salgınına karşı yakalanma kaygı düzeyi ile spora özgü başarı motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tekirdağ ili örneği). Yüksek lisans tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ.
• Altun, B. (2010). Bedensel engellilerin sportif aktivitelere katılımının yaşam kalitesi üzerine etkisinin değerlendirilme-si Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Prog-ramı, Ankara.
• Arıkan, G., & Çimen, E. (2020). Üniversite adaylarının spor yaralanma kaygı düzeylerinin incelenmesi. Eurasian Re-search in Sport Science, 5(2), 118–127.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control (Vol. 11). Freeman.
• Bildik, T. (2013). Ölüm, kayıp yas ve patolojik yas. Ege Tıp Dergisi, 52(4), 223–229.
• Budak, H., Sanioğlu, A., Keretli, Ö., Durak, A., & Barış, Ö. Z. (2020). Spor yaralanmasının kaygı üzerindeki etkileri. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 38–47.
• Buz, S., & Karabulut, A. (2015). Ortopedik engelli kadınlar: Toplumsal cinsiyet çerçevesinde bir çalışma. Iğdır Üni-versitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 25–45.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntem-leri (21. baskı). Pegem Akademi.
• Cohen, S., & Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological bulletin, 98(2), 310. https://doi.org/10.1037/0033-2909.98.2.310
• Cömert, A. N. H., & İlhan, E. L. (2024). Sporda sakatlanma kaygısı: Elit ampute futbolcular örneği. Research in Sports Science, 14(2), 90–98. https://doi.org/10.5152/rss.2024.24011
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev. Ed.). Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage Publications.
• Çankaya, C., Doğan, M., & Gıcıroğlu, M. (2010). Bazı stresörlerin amatör futbolcuların müsabaka performanslarına etkileri. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(4), 32-36.
• Darisman, E., Hanafi, M., Puriana, R., Utomo, G., Rosmi, Y., Sanjaya, Y., Candrika, A., & Erlangga, W. (2024). Implementation of mental training to enhance achievement motivation in amputee football athletes. Journal of Social Community Services (JSCS). https://doi.org/10.61796/jscs.v2i1.263
• Demir, G. T., & İlhan, L. (2020). Engelli sporcularda spora katılım motivasyonu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimle-ri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 49–69. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.490063
• Doğan Laçin, B. G., & Yalçın, İ. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz-yeterlilik ve stresle başa çıkma stratejilerinin bi-lişsel esnekliği yordama düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 358–371. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018037424
• Doğan, M., Çankaya, C., & Gezer, T. (2004). Bursaspor alt yapısındaki BC genç takım futbolcularının bazı kaygı ne-denleri. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 10–18.
• Emir, E. (2012). Rekreatif etkinliklere katılımın önündeki engellerin belirlenmesi: Üniversite öğrencileri örneği. Yük-sek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Frere, J. (2007). The history of ‘modern’ amputee football. In Amputee sports for victims of terrorism (pp. 5–13).
• Gülaçtı, M. M. (2010). Kahramanmaraş bölgesindeki amatör futbolcuların spor yaralanmalarında ilk yardım, fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarındaki görüşlerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sütçü İmam Üniversi-tesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Kahramanmaraş.
• Gürkan, A. C. (2013). İşitme engelli elit erkek sporcuların statik denge değerlerinin karşılaştırılması. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara
• Ivarsson, A., & Johnson, U. (2010). Psychological factors as predictors of injuries among senior soccer players: A prospective study. Journal of Sports Science and Medicine, 9(2), 347–352. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24149706
• Kaba, İ. (2017). Investigation of amateur football players’ level of state-trait anxiety levels before competition. Proce-dia – Social and Behavioral Sciences, 4(1), 437–445. https://doi.org/10.18844/prosoc.v4i1.2361
• Kanbir, O. (2001). Sporda sağlık bilinci ve ilkyardım. Ekin Kitabevi.
• Karabulut, E. O., & Mavi, V. S. (2019). Taekwondocuların durumluk ve sürekli kaygılarının müsabaka performansı ve yaralanma durumu ile ilişkisi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 47–54.
• Karim, Z., Mahadi, R., Hizan, H., Mustafa, M., Malik, Z., & Ali, S. (2019). Pre-competitive anxiety of Malaysian Premier League and university football players. International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering (IJITEE), 8(10), [sayfa numarası yok]. https://doi.org/10.35940/ijitee.j9499.0881019
• Köyağasıoğlu, O., & Şenışık, S. (2023). Comparison of anxiety status, social support, and coping mechanisms among football players and American football players. Turkish Journal of Sports Medicine. https://doi.org/10.47447/tjsm.0767
• Kurtuluş, K. (2011). Araştırma yöntemleri. Türkmen Kitabevi.
• Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. Springer publishing company. New York.
• Mengi, A. (2019). Sosyal bilgiler ders kitabı ve öğretim programının engellilik açısından incelenmesi. Ankara Üniver-sitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 707–736. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.529379
• Mouloud, K. (2019). Level of state anxiety among youth football players according different playing positions. Sport Mont. https://doi.org/10.26773/SMJ.190206
• Orhan, S., Elmas, L., Atıcı, A. R., Erbaş, M. K., & Karahan, M. (2023). Genç takım sporcularında anne-baba tutumla-rı ile prososyal ve antisosyal davranışlar arasındaki ilişki: Kesitsel araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Sports Sciences, 15(3). https://doi.org/10.5336/sportsci.2023-97701
• Özsoy, İ., & Okyayuz, Ü. H. (2016). Amputasyon geçirmiş kişilerin baş etme becerileri: Olgu sunumu. Klinik Psiki-yatri Dergisi, 19(1), 45–51.
• Parnabas, V., & Mahamood, Y. (2013). Cognitive and somatic anxiety among football players of different ethnic gro-ups in Malaysia. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 85, 258–266. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.08.357
• Parnabas, V., Parnabas, J., & Parnabas, A. M. (2015). The effect of cognitive anxiety on sport performances among fo-otball players. The International Journal of Indian Psychology, 2, 1–8.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Pegem Akade-mi.
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Romanyuk, M. (2024). Level of anxiety and confidence of football players. Scientific Journal of National Pedagogical Dragomanov University Series 15: Scientific and Pedagogical Problems of Physical Culture (Physical Culture and Sports). https://doi.org/10.31392/udu-nc.series15.2024.7(180).31
• Sarıgöz, A. O., Kayıhan, G., Erkılıç, A. O., & Özkan, A. (2017). Türkiye'de ampute futbol’un kısa tarihçesi. Ulusla-rarası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(Special Issue 2), 53–60.
• Sayar, K. (2000). Anksiyete: Özgürlüğün baş dönmesi. Defter, 13(39), 72–83.
• Uygunkara, B. (2019). Ampüte futbolcuların psikolojik dayanıklılık düzeylerini etkileyen faktörler [Doktora tezi, Mar-mara Üniversitesi].
• Ünver, Ş., Şimşek, E., İslamoğlu, İ., & Arslan, H. (2020). Üniversite takımlarında yer alan sporcuların yaralanma kay-gı düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(3), 400–410.
• Wieczorek, J., Wieczorek, A., Bauerfeind, J., Grzelińska, P., Śliwowski, R., & Tasiemski, T. (2017). Sport injuries in elite amputee football players. Central European Journal of Sport Sciences and Medicine, 18, 13–22. https://doi.org/10.18276/CEJ.2017.2-02
• Yalçınkaya, A., Demirci, M., & Kızılyar, N. G. (2020). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin spor yara- lanmalarındaki kaygı düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 43–51.
• Yazıcıoğlu, K., & Tahmisoğlu, M. (2007). Amputee sports for victims of terrorism. In NATO Science for Peace and Security Series: Human and Societal Dynamics (pp. 94–100).