HALK HİKÂYECİLİĞİNİN İNTERNET KÜLTÜRÜNE ADAPTASYONU VE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA TOPLUMSAL CİNSİYET

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 19, 5 - 22, 15.01.2020

Açelya Oğuz

Öz

Halk hikâyeciliği geleneği, insanlığın üç kültür evresi olan sözlü, yazılı, elektronik kültür evrelerinde incelenmiştir. Halk hikâyelerinde işlenen sevda hikâyeleri ile milli kahramanlık hikâyelerinin elektronik çağda filmler, diziler, logolar, sosyal medya paylaşımları, capsler aracılığıyla aktarıldığı örnekler üzerinden kanıtlanmaya çalışılmıştır. Hikâyelerdeki kahraman tipleri üç gruba ayrılmıştır: sevgilisinin peşinde koşan kahraman, milli meselelerle ilgilenen destani kahraman, âşık- destani kahraman. Eldeki veriler metinlerarasılık kuramı çerçevesinde yorumlanmıştır. Metinlerarasılığa göre yazılan hiçbir metnin yeni olmaması, bellekte var olan bilginin yeniden yazıldığı düşüncesi halk hikâyelerinin ikincil sözlü kültür ortamına taşınmasını izah etmektedir. Eril anlatımların karşısında kadınlığın masal dünyasında kendine daha çok yer edinmesiyle metinlerde erkek kılığına giren kadınlara rastlanmaktadır. Destan kahramanı gibi milli meseleleri konu edinen kadınlar ile pasif kadınların görsel unsurlarda işlenişi analiz edilmiştir. Görsel unsurlar üzerinden erkek otoritesine başkaldırı, mitoloji üzerinden kadın şiddetine dikkat çekilen görseller kuramsal çerçevede değerlendirilmiştir. Ayrıca film sektöründe geleneğin yanlış yorumlanarak gelenek karşıtı söylemlerin geliştirilmesi, bireylerin gelenekten kopması, tek-tipleşmesi üzerine fikir yürütülmüştür. Bu çalışmanın amacı gelenekteki unsurların içeriklerinin kaybolmadığını, farklı iletişim kanallarıyla şekil değiştirdiğini göstermektir. Çalışmada, Kültür Evreleri - Anlatı Kahramanlarının Gerçekliği, Hikâye Kahramanlarının Eril Gerçekliği, Elektronik Kültürün Eril Halk Hikâyesi Tipleri ve Güçlü Dişil Karakterleri alt başlıkları kullanılarak metinlerarasılık bağlamında açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elektronik kültür çağı, halk hikâyeciliği, erillik – dişillik, sinema, sosyal medya

Kaynakça

• Boratav, Pertev Naili (2007). Zaman Zaman İçinde. Ankara: İmge Kitabevi . Boratav, Pertev Naili (2011). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. Campbell, Joseph (2013). Mitolojinin Gücü. Kutsal Kitaplardan Hollywood Filmlerine Mitoloji ve Hikâyeler. İstanbul: Mediacat Kitapları. Diler, Ahmet – M. Antoine Gallice (2018). Kilimin Sembolleri. Unutulmuş Bir Dilden Kesitler. İstanbul: Alfa Yayınları. Eliade, Mircea (2001). Milerin Özellikleri. İstanbul: OM Kuram Yayınları. Güvenç, Ahmet Özgür (2019). Halk Anlatılarının Yeniden Yazımı Süreci. Tepegöz (1923-2018). İstanbul: Ötüken Yayınevi. Işık, Nuran Erol (2001). “Kültürel Bir Kimlik Olarak Delikanlılğın Yükselişi” Doğu Batı 15: 121 – 132. Kıran, Zeynel – Ayşe (Eziler) Kıran (2007). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Oğuz, M. Öcal (2000).“Folklorda Yeni Yöntemler ve Aşık Edebiyatı”. Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları. Ankara: Akçağ Yayınları,83-88. Oğuz, M. Öcal ve diğer (2010). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. Ankara: Geleneksel Yayınları, {Sydow}. Oğuz, M. Öcal ve diğer (2014). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 4. Ankara: Geleneksel Yayınları, {Dorson}. Oğuz, M. Öcal (2000). Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları. Ankara: Akçağ Yayınları. Oğuz, M. Öcal (2017). Hem Varmış Hem Yokmuş. Anlatı Kahramanları Üzerine Yazılar. Ankara: Geleneksel Yayıncılık. Ölçer Özünel, Evrim (2017). Masal Mekânında Kadın Olmak. Ankara: Geleneksel Yayıncılık. Scognamillo, Giovanni (2010). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınları. Sınav, Osman-Ömer Lütfi Mete ile röportaj (2001).”Deliyürek Bir Fenomendir”.Babıali Kültür Dergisi. S.1. Teciner, Ömer (2006). Sinema Modern Mitoloji. İstanbul: Plan B Yayınları. Uçar, Aslı (2009). “Âşık Şah Senem ve Âşık Aslı’nın Sesleri ve Suskunlukları” Millî Folklor 83 : 79 – 8 Ulanay, R. C. (1955). Sayılı Fırtınalar. İstanbul: Yeni Matbaa.