YENİ BİR PENDNÂME-İ ATTAR ŞERHİ: ALİ BEHÇET’İN NÜZHETÜ’L İHVAN’I

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 23, 260 - 270, 30.05.2021

Sema Levent

Öz

Ali Behcet tarafından XIX. yüzyılın ikinci yarısında kaleme
alınan “Nüzhetü’l-İhvān” adlı eser Attâr’ın Pend-nâme’sinin
mensur bir şerhidir. Unkapanı Emir Buhârî Tekkesi postnişîni
Şeyh Mehmet Rıfkı Efendi’nin (ö. 1855) torunu olduğunu
düşündüğümüz Ali Behcet, Nüzhetü’l İhvân’ın dibâce kısmında
hem Attâr’ın öğütlerini gelecek kuşaklara aktarmak hem de
öğrencilere Farsça öğretmek amacıyla bu eseri kaleme aldığını
belirtmiştir. Eserde bu amaca uygun olarak sade ve didaktik bir
dil göze çarpmaktadır. Eksiltili cümlelerin yoğun olarak kullanıldığı
Nüzhetü’i-İhvân dönemin padişahı Abdulhamit Han’a
sunulmuştur. Eser ilk iki varak fihrist olmak üzere 262 varaktan
oluşmaktadır. Şârih tarafından kelimelerin Türkçe anlamlarının
teker teker verildiği, Farsça dilbilgisi kurallarının yoğun olarak
işlendiği eser daha çok gramatik şerh olarak değerlendirilebilecek
özelliktedir. Ali Behçet orijinal metni beyit bazında verdikten
sonra, beyitte geçen sözcüklerin Türkçe karşılıklarını verir
ve gramatikal analizlerini yapar. Ardından orijinal beyitlerin
mensur olarak tercümesini yaparak beyti kısaca şerh eder. Şarih
şerh yaparken verdiği bilgilerin inandırıcılığını artırmak, anlattıklarını
somutlaştırmak ve şerhini zenginleştirmek amacıyla
bazı eserlerden, ayet ve hadislerden, darb-ı mesellerden ve beyitlerden
faydalanır. Eserinde kendi yazdığı şiirlere yer vermeyen
şarih şerhini işlenen konuya uygun Farsça başlıklarla bölümlendirmiştir.
Beyitlerden çıkarılması gereken mesajın muhataba
açık ve sade bir şekilde aktarıldığı Nüzhetü’l-İhvân adlı eser bu
makale sayesinde ilim dünyasına tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ali Behçet, Nüzhetü’l-İhvân, Şerh, Feridüddin Attâr, Pendnâme-i Attâr Şerhleri.

Kaynakça

• CEYLAN, Ömür. (2000). Tasavvufî şiir şerhleri. Kitabevi Yayınları.
• DURU, Rafiye. (1998). İsmâil Hakkı el-Bursevî’nin Şerh-i Pend-i Attâr’ı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DURU, Rafiye (2007). Modern metin çözümleme teknikleri bakımından şerh geleneği ve İsmail Hakkı Bursevi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERTUĞRUL, Muzaffer. (2017). Pendnâme şerhi Nüzhetü’l-İhvân’a göre Pend-i Attâr’da tasavvufî kavramlar [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İNAL, Mahmut Kemal. (1969). Son asır Türk şairleri. MEB Yayınları.