POSTMODERNİZM VE JEOMORFOLOJİ İLİŞKİSELLİĞİNE KUANTUM MEKANİĞİ AÇISINDAN BİR BAKIŞ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 24, 492 - 509, 26.09.2021

Muhammed Çetin , Ahmet Özkaya

Öz

Bu makale, Postmodern bir metafor olan kuantum mekaniğinin
Jeomorfolojik düşünce yapısında ve uygulamada, jeomorfoloji
ilişkisinde meydana gelen dramatik dönüşüm ve değişimleri ele
almaktadır. Fen bilimlerinde, özelde fizik biliminde meydana
gelen yapısal değişimler, gelişmeler doğa bilimlerinin epistemolojisi,
ontolojisini etkilemiştir. Coğrafya ve daha özelde
Jeomorfoloji, kökeni neredeyse İnsanlık tarihi kadar eski bir
düşünce yapısına sahiptir. Bu düşünce yapısı genel bir bakış
açısıyla çeşitli paradigmatik değişimlerden etkilenmiştir. Jeomorfolojinin
entelektüel bir disiplin olarak ortaya çıkışı 19.
yüzyıla dayanmaktadır. Ancak bu noktada Jeomorfolojinin insanlık
tarihi içinde önemli aşamalardan geçtiği de unutulmamalıdır.
Jeomorfolojinin konuları ele alış biçiminde, bilimsel
kantitatif iddialarında, yaklaşımlarında ve yöntem bilimi bu
dönemde hâkim olan madde odaklı fen bilimleri ve doğa bilimleri
felsefesinin etkisi altında kalmıştır. 20. yüzyılın başlarında,
fizik biliminde meydana gelen madde ve enerji odaklı entropiler,
davranışsal algoritmalar kuantum mekaniğinin gündeme
gelmesine ve modern bilimin eleştirilmesine, çeşitli meşrutiyeti
sarsılmaların odağı altında şekillenmelere neden olmuştur. Bu
sarsılmalar, yeryüzü dinamiklerinde kaotik model gelişimlerine
zemin hazırlamıştır. Kaotik sistemler aynı zamanda bağımlı
veya bağımsız spatial, temporal, lineer ve non-lineer uyuşmazlıklara
neden olmuştur. Yapılan değerlendirmelere göre, kuantum
mekaniği, sadece modern bilimin “bilimsellik” iddiasını
sarsmakla kalmamış aynı zamanda Postmodern bir metaforik
algıyla Jeomorfoloji felsefesini ampirist, mantıksal pozitivizm
ve eleştirel rasyonalizm yaklaşımlarıyla yakından etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Jeomorfolojik Düşünce, Kuantum Mekaniği, Postmodernizm, Uyuşmazlık.

A Perspective of Post Modernısm And Geomorphology Relatıonshıp In Terms Of Quantum

Öz

This article deals with the dramatic transformations and
changes occurring in the thought structure of Geomorphology
and the relationship between geomorphology in practice
of quantum mechanics, which is a postmodern metaphor.
Structural changes and developments in science, physics
in particular, have affected the epistemology and ontology
of natural sciences. Earth sciences and more specifically
Geomorphology have a mindset that is almost as old as
human history. This mindset has been influenced by various
paradigmatic shifts from a general perspective. The emergence
of geomorphology as an intellectual discipline dates back
to the 19th century. However, at this point, it should not be
forgotten that geomorphology has passed through important
stages in human history. The way geomorphology deals with
the subjects, its scientific quantitative claims, approaches and
methodology have been under the influence of the substanceoriented
philosophy of natural sciences and natural sciences
that dominated this period. At the beginning of the 20th century,
material and energy-oriented entropies, behavioral algorithms,
which occurred in physics, caused quantum mechanics to
come to the fore and criticized modern science, and its various
constitutionalism was shaped under the focus of shakes. These
tremors paved the way for chaotic model developments in
earth dynamics. Chaotic systems also caused dependent or
independent spatial, temporal, linear, and non-linear conflicts.
According to the evaluations made, quantum mechanics did
not only shake the claim of “scientific” of modern science, but
also closely influenced the philosophy of geomorphology with
a post-modern metaphorical perception with empiricist, logical
positivism and critical rationalism approaches.

Anahtar Kelimeler

Geomorphological Thought, Quantum mechanics, Postmodernism, Decoherense

Kaynakça

• AKSAKALLI, A. (2020). Yeni Fizikten Kaynaklı Dilde Meydana Gelen Dönüşümler. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 251-258.
• ALLEN, J. (1983). Property Relations And Landlordism -A Realist Approach. Environment and Planning D: Society and Space, 1(2), 191-203.
• ANLI, Ö.F., ve BEKAROĞLU, C.E. (2020). Makro Epistemolojik Tartışmalar Işığında Coğrafya: Stiller, Paradigma (Lar) ve Modeller. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 60(1), 278-311.
• ARI, Y. (Edi.) (2018). 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyası: Genel Bir Değerlendirme. 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi, 2. Baskı, 7-283.
• BAKER, V.R. (2020). The Modern Evolution Of Geomorphology—Binghamton And Personal Perspectives, 1970–2019 and beyond. Geomorphology, 366, 106684.
• BARNES, T. J., ve GREGORY, D. (Edi.). (1997). Reading Human Geography: The poetics and politics of inquiry. Arnold.
• BASSETT, K. (1994). Comments on Richards: The Problems Of ‘Real’geomorphology. Earth Surface Processes and Landforms, 19(3), 273-276.
• BAUDRILLARD, J. (2011). Simülakrlar ve Simülasyon (Çev: Oğuz Adanır) (3. Baskı). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• BAUDRILLARD, J., ADANIR, O., ve KARAMOLLAOĞLU, A. (2010). Nesneler Sistemi. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• BEACH, G.L. (1981). Geographical Geomorphology: Historical Developments, Contemporary Problems And Future Prospects. (Master Thesis, USA: Oregon State University).
• BEKAROĞLU, E., ve SARIŞ, F . (2017). Türkiye’de Fiziki Coğrafya: Değişen Disipliner Pratiğin Ampirik Bir Analizi . Marmara Coğrafya Dergisi , 0 (35) , 40-54 . Doı: 10.14781/mcd.291143.
• BEKAROĞLU, E., ve YAVAN, N. (2013). Modern Türk Coğrafyasının Tarihsel Gelişiminde Batılı Coğrafya Okullarının Etkisi: Ampirik Bir Analiz. Beşeri Coğrafya Dergisi, 1(1), 51-66.
• BES, D. (2012). Quantum Mechanics: A Modern And Concise İntroductory Course. Springer Science & Business Media.
• BHASKAR, R. (1978). A Realist Theory of Science Harvester Press. Hassocks, England.
• BHASKAR, R. (1979). The Possibility of Naturalism: A Philosophical Critique Of The Contemporary Human Sciences. Routledge.
• BİLGİLİ, M., ve KOCALAR, A. (2020). Coğrafya Nedir? . Liberal Düşünce Dergisi , 25 (99) , 145-162 . Doı: 10.36484/ liberal.771132.
• BİLGİLİ, M., ve TOPRAK, M.A (2020). Kuantum Mekaniği, Sosyal Bilimler Felsefesi ve Coğrafya. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 369-381.
• BIRKHOFF, G., ve VON NEUMANN, J. (1936). The Logic of Quantum Mechanics. Annals of mathematics, 823-843.
• BITTNER, T. (2019). Is there A Quantum Geography?. In The Philosophy of GIS (209-239). Springer, Cham.
• BOHR, N. (1928). Atti del Congresso Internazionale Dei Fisici Como. Como. Settembre, 1927; Nature., 121(78), 580.
• BORN, M. (1926). Quantenmechanik der Stoßvorgänge. Zeitschrift für Physik, 38(11), 803-827.
• BOYLE, M., ENGLAND, K., FARİSH, M., BAETEN, G., GİLMARTİN, M., DEVİVO, M.S., ve SİDAWAY, J.D. (2015). Geography and Geographers: Anglo-American Human Geography since 1945. The AAG Review of Books, 5(1), 48-61.
• BROWN, E. H. (1975). The Content And Relationships of Physical Geography. Geographical Journal, 141, 35-48.
• CHORLEY, RJ., DUNN A.J. ve BECKİNSALE, R.P. (1964). The History of The Study of Landforms or the Development of Geomorphology. USA: Routledge.
• CLOKE, P., PHILO, C., ve SADLER, D. (1991). Approaching Human Geography: An İntroduction To Contemporary Theoretical Debates. Paul Chapman.
• DAVIES, G.L. (1969). The Earth in Decay: A History Of British Geomorphology, 1578-1878. London: American Elsevier Publishing Company.
• DEUSEN, P. C. V. (1990). Stand Dynamics and Red Spruce Decline. Canadian Journal of Forest Research, 20(6), 743-749.
• DEWİTT, B.S. (1970). Quantum Theories of Gravity. General Relativity and Gravitation, 1(2), 181-189.
• DIETRICH, W.E., ve SMITH, J.D. (1983). Influence of The Point Bar on Flow Through Curved Channels. Water Resources Research, 19(5), 1173-1192.
• DURĞUN, S. (2015). Kuantum Teorisi’nin Sartre’ın Varoluşçuluğu Üzerinde Etkileri. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (24), 151-175.
• DYCK, B., ve GREIDANUS, N.S. (2017). Quantum Sustainable Organizing Theory: A Study Of Organization Theory As If Matter Mattered. Journal of Management Inquiry, 26(1), 32-46.
• EMBLETON, C., ve THORNES, J.B. (Edi.). (1979) Process in Geomorphology. Arnold, London.
• ENGELHARDT, H.F., HARRISON, W.D., ve KAMB, B. (1978). Basal Sliding and Conditions at The Glacier Bed as Revealed By Bore-Hole Photography. Journal of Glaciology, 20(84), 469-508.
• ERDEMİR, E. (2006). Postmodernizmin İşletme Yönetimine Etkileri: Kavramsal Bir Çözümleme. e-akademi dergisi, 52. ERNSTE, H., ve PHILO, C. (2009). Determinism/Environmental Determinism. KİTCHİN, R., ve THRİFT, N.(Edi.), International Encyclopedia of Human Geography, 102-110.
• FREEMAN, T.W. (1961). A Hundred Years of Geography, The’Hundred Years’ Series. London: Cox Wyman.
• GHIRARDI, G.C., RIMINI, A., ve WEBER, T. (1986). Unified Dynamics for Microscopic and Macroscopic Systems. Physical review D, 34(2), 470.
• GREGORY, K.J. (2003). Physical Geography and Geography as an Environmental Science. JOHNSTON, R., ve Williams, M. (Edi.), A Century of British Geography İçinde, (s. 93-136). Oxford: Oxford University Press.
• GÜMÜŞ, S.A., ve MERAL, A. (2020). Biyoçeşitlilik İndisleri Kullanılarak Öncelikli Koruma Alanı Seçimine Bir Örnek: Kargı Çayı ve Karpuz Çayı Vadileri (Akdeniz Bölgesi-Türkiye). Coğrafya Dergisi, (41).
• HAINES-YOUNG, R.H., ve PETCH, J.R. (1986). Physical Geography: İts Nature and Methods. London: Paul Chapman Publishing.
• HARRÉ, R. (1986). Varieties of Realism: A Rationale for The Natural Sciences.
• HARRÉ, R., ve MADDEN, E. (1975). Causal Powers: A Theory of Natural Necessity. Basic Blackwell.
• HARRISON, S., ve DUNHAM, P. (1998). Decoherence, Quantum Theory and Their İmplications for The Philosophy of Geomorphology. Transactions of the Institute of British Geographers, 23(4), 501-514.
• HECHT, K.T. (2000). Quantum Mechanics Springer-Verlag. New York.
• HENDRICKS, J. (2015). Quantum Physics. Lulu. com.
• HUME, D. (2007). An Enquiry Concerning Human Understanding and Other Writings.
• INKPEN, R., ve WİLSON, G. (2013). Science, Philosophy and Physical Geography. Routledge.
• İNSEL, A., ve AKIN, T. (2020). Almaşık ve Karmaşık Gerçeklere Bütünselci (Holistik) Çözüm Sistemi.
• JOHNSTON, R. (2010). Human Geography (Beşeri Coğrafya). In the History of the Social Science since 1945, BACKHOUSE, R.
• FONTAİNE, P. (Eds.), s. 155-183. (Çeviri: Suat Yazan, Erdem Bekaroğlu). İçinde 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi. Yılmaz Arı (Ed.). 2.Baskı, 2018, s.282-249, Çizgi Kitabevi, Konya.
• KARABULUT, M. (2013). Fiziki Coğrafya Tarihi ve Felsefesi. Coğrafyacılar Derneği Yıllık Kongresi Bildiriler Kitabı, 19-21 Haziran, Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• KARABULUT, M. (2019). Jeomorfoloji Tarihi: Erken Dönem. lnternational Journal of Geography and Geography Education, 40 (2), 415-438.
• KARABULUT, M. (2020). Jeomorfoloji Tarihi 2: Gelişme Dönemi (1669-1850) . lnternational Journal of Geography and Geography Education , (42) , 567-588.
• KAVLAK, A. (2019). “Nedensellik” Üzerine. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 18(2), 442-454.
• KAYGALAK, İ. (2011). Postmodern Eleştirilerin Coğrafi Düşünce ve Yeni Mekân Kavrayışları Üzerine Yansımaları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1), 1-10.
• KHOSHRAFTAR, R. (2021).Geomorphologists and Overlooking The Philosophy of Science İn Geomorphology. Physical Geography Research Quarterly.
• KIRILMAZ, H., ve AYPARÇASI, F. (2016). Modernizm ve Postmodernizm Süreçlerinin Tüketim Kültürüne Yansımaları. İnsan ve İnsan, 3(8).
• LEOPOLD, L.B., ve LANGBEIN, W.B. (1962). The Concept of Entropy in Landscape Evolution (Vol. 500). US Government Printing Office.
• MALDONADO, C. (2019). Quantum Theory and the Social Sciences. momento, (59E), 34-47.
• MALDONADO, C. (2020). The World as a Quantum Information Processor.
• MAYER, L. (1990). Introduction to quantitative geomorphology: an exercise manual. Prentice-Hall International, Inc..NJ, 380 s.
• MCDANIEL, R.R. (1997). Strategic Leadership: A View From Quantum And Chaos Theories. Health care management review, 22(1), 21-37.
• MURPHY, R.J., ve RICHARD, M. (1999). Theorizing The Avant-Garde: Modernism, Expressionism, and The Problem of Postmodernity. Cambridge University Press.
• OTO-PERALIAS, D. (2018). What Do Street Names Tell Us? The ‘City-Text’as Socio-Cultural Data. Journal of Economic Geography, 18(1), 187-211.
• ÖZDEMİR, İ. (2014). Postmodern Düşüncenin Türkiye’de Eğitim Sistemine Yansımaları. Milli Eğitim Dergisi, 44(204), 18-41.
• ÖZKAYA, A. (2020). Post-Coğrafya. Ankara. Kırmızı Çatı Yayınları
• PAIS, A. (1979). Einstein and The Quantum Theory. Reviews of modern physics, 51(4), 863.
• PENROSE, R. (1998). Shadows of The Mind: A Search For The Missing Science of Consciousness. scıence spectra, 11, 74-74.
• PHILLIPS, J.D. (1996). 13 Deterministic Complexity, Explanation, and Predictability in Geomorphic Systems. ın The Scientific Nature of Geomorphology:Proceedings of the 27th Binghamton Symposium in Geomorphology, Held 27-29 September, 1996 (Vol. 27, p. 315). Bruce Rhoads.
• PILE, S., ve THRİFT, N. (Edi.). (1995). Mapping The Subject: Geographies of Cultural Transformation. Routledge.
• PRATT, A.C. (1994). Uneven Re-Production: İndustry, Space and Society. Butterworth-Heinemann.
• PRATT, A.C. (1995). Putting Critical Realism to work: The Practical İmplications for Geographical Research. Progress in Human Geography, 19(1), 61-74.
• PRIMEFACTS, (2007). History of Geology, Prımefact, 563, 1-6.
• REICHENBACH, H. (1998). Philosophic Foundations of Quantum Mechanics. Courier Corporation.
• RHOADS, B.L. (1994). On Being A ‘Real’geomorphologist. Earth Surface Processes and Landforms, 19(3), 269-272.
• RHOADS, B.L., ve THORN, C.E. (Edi.). (1996). The Scientific Nature of Geomorphology: Proceedings of the 27th binghamton symposium in geomorphology, held 27-29 september, 1996 (Vol. 27). Bruce Rhoads.
• RICHARDS, K. (1990). Real’geomorphology. Earth Surface Processes and Landforms, 15(3), 195-197.
• RICHARDS, K. (1994). ‘Real’geomorphology Revisited. Earth surface processes and landforms, 19(3), 277-281.
• ROVELLİ, C. (2016). Seven Brief Lessons on Physics. Allen Lane.
• RUBIN, D.M. (1992). Use of Forecasting Signatures to Help Distinguish Periodicity, Randomness, and Chaos in Ripples and Other Spatial Patterns. Chaos: An Interdisciplinary Journal of Nonlinear Science, 2(4), 525-535.
• SANGOYOMI, T.B., LALL, U., ve ABARBANEL, H.D. (1996). Nonlinear Dynamics of The Great Salt Lake: Dimension Estimation. Water resources research, 32(1), 149-159.
• SARRE, P. (1987). Realism in Practice. Area, 3-10.
• SAYER, A. (1984). Method in Social Science: A Realist Approach (Hutchinson, London).
• STROHMAYER, U., ve BENKO, G. (Edi.). (1997). Space and Social Theory: Interpreting Modernity and Postmodernity. Blackwell.
• SULOVIĆ, V. (2017). Meaning of Security and Theory of Securitization. Belgrade Centre for Security Policy, 1-7.
• TAYLOR, B. (2005). MAY, S., ve MUMBY, D.K. (Edi.). (2004). Engaging Organizational Communication Theory and Research: Multiple perspectives. Sage.
• THORN, C.E. (1988). An İntroduction to Theoretical Geomorphology. Taylor & Francis.
• TURAN, S., ve ERÇETİN, Ş.Ş. (2017). Okul Yöneticilerinin Kuantum Liderlik Davranışlarının Örgütsel Zekâ Düzeyine Etkisi. Turkish Studies, 12(6), 761-782.
• URAL, Ş. (1998).Bilim Tarihi. 2.Baskı. İstanbul: Kırkamabar Yayınları.
• ÜZÜM, B., UÇKUN, S . (2019). Postmodern Bir Metafor: Kuantum Organizasyonlar ve Kuantum Liderlik. The Journal Of Social Science, 3 (5), 80-90. doı: 10.30520/tjsosci.487853.
• VAN FRAASSEN, B.C. (1972). Semantic Analysis of Quantum Logic. In Contemporary Research in the Foundations and Philosophy of Quantum Theory (pp. 80-113). Springer, Dordrecht.
• WANG, X. (2021). Fractal Characteristics of Geomorphological Heterogeneity in Xisha Islands Waters Under Multiple Linear Regression. Earth Sciences Research Journal, 25(1), 41-48.
• WENDT, A. (2015). Quantum Mind and Social Science: Unifying Physical and Social Ontology, Cambridge Unıversıty Press. 872-874.
• WERRITTY, A. (1997). Chance and Necessity in Geomorphology. Process and form in geomorphology, 312-27.
• WIGNER, E.P. (1967). Remarks on The Mind-Body Question İn: Symmetries and Reflections. Philosophical Reflections and Syntheses: The Collected Works of Eugene Paul Wigner (Part B, Historical, Philosophical, and Socio-political Papers).
• YEUNG, H.W.C. (1997). Critical Realism and Realist Research in Human Geography: A Method or A Philosophy in Search of a Method?. Progress in human geography, 21(1), 51-74.
• YILDIRIM, C. (2012). Bilim Tarihi-16. Basım. Remzi Kitabevi, İstanbul.