Öz
Adil yargılanma hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde ve 1982 Anayasası’nın 36. maddesinde yer alan bir temel haktır. Bu sebeple de hukuk alanına getirilen düzenlemelerin, adil yargılanma hakkının gereklerini gözetmesi gerekmektedir. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’na, 18.06.2014 tarihli ve 6545 sayılı ‘‘Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’’ ile getirilen değişikliklerle, idari yargılama hukukundaki genel yargılama usulünden farklı olarak bazı usul kuralları (ivedi yargılama usulü) getirilmiştir. Bu değişiklikler ile belirli konulardaki davalar için; üst makamlara başvuru yolunun kapatılması, yargılama sürelerinin kısaltılması, dilekçelerin teatisi aşamasının daraltılması, yürütmenin durdurulması talepleri hakkında verilen kararlara karşı başvuru yolunun bulunmaması, istinaf kanun yoluna başvurulamaması, Danıştay’ın temyiz aşamasında esas incelemesi yapabilmesi, temyiz sonucunda verilen kararların kesin olması gibi pek çok yenilik öngörülmüştür. Getirilen yeniliklerin, adil yargılanma hakkına etkileri ise incelemeye muhtaç bir konudur.
Anahtar Kelimeler: İdari Rejim, Adil Yargılanma Hakkı, Makul Sürede Yargılanma, Hak Arama Özgürlüğü, İvedi Yargılama Usulü.
Abstract
The right to a fair trial is a fundamental right included in article 6 of the European Convention on Human Rights and article 36 of the 1982 Constitution. For this reason, the regulations introduced in the field of law should take into account the requirements of the right to a fair trial. With the amendments introduced to the Administrative Trial Procedure Law No. 2577, with the `` Law on the Amendment of the Turkish Penal Code and Certain Laws '' dated 18.06.2014 and numbered 6545, some procedural rules (Immediate Trial Procedure) different from the general trial procedure in the administrative procedure has been brought. With these changes, for lawsuits on certain issues; many innovations such as the closure of the application to higher authorities, shortening the trial periods, narrowing the stage of the exchange of petitions, the absence of a remedy against the decisions made on the request for suspension of execution, the failure to apply to the appeal legal remedy, the fact that the Council of State can make a fundamental examination during the appeal stage, and the final decisions made as a result of the appeal are foreseen. The possible effects of these innovations to emerge on the right to a fair trial is an issue that needs to be examined.
Anahtar Kelimeler
Right to a Fair Trial Administrative Regime Right to a Fair Trial Trial within a Reasonable Time Freedom to Seek Rights Immediate Trial Procedure.
Kaynakça
- AKYILMAZ Bahtiyar, SEZGİNER Murat, KAYA Cemil, Türk İdari Yargılama Hukuku, 2. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara 2018.
- AKYILMAZ Bahtiyar, SEZGİNER Murat, KAYA Cemil, Türk İdari Yargılama Hukuku, 4. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara 2020.
- AKINCI Müslüm, İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2008.
- AYHAN Ayşe, İdari Yargılama Hukukunda İvedi Yargılama Usulü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2019.
- BAŞAR Mükerrem Onur, Makul Sürede Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, On iki levha Yayıncılık, İstanbul 2011.
- BİLGİN Hüseyin, İdari Davalar ve Çözüm Yolları, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2018.
- ÇAĞLAYAN Ramazan, Fransız ve Türk İdari Yargılama Hukuklarında İvedi Yargılama Usulü, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVIII, S. 3–4, 2014.
- ÇAĞLAYAN Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, 10. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2018.
- ÇELİK Adem, Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2007.
- Çelik, Abdullah. Adil Yargılanma Hakkı Rehberi. Ankara: Kalkan Matbaacılık, 2014.
- Çelikhan, Özge Cansu. İvedi Yargılama Usulünün Adalete Ulaşma Hakkının Unsurları Bakımından Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: 2020.
- ÇİÇEK Mustafa, AİHS Işığında Adil Yargılanma Hakkı ve Türk İdari Yargısı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2014.
- DERBİL Süheyp, İdare Hukuku, 5. Baskı, Yeni Desen Matbaası, Ankara 1959.
- DİNÇ Güney, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, İzmir Barosu Yayınları, İzmir 2006.
- DOĞRU Osman, İnsan Hakları Kararlar Derlemesi, Cilt 1, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 1998.
- Ergun, Muhammed Kürşad. Türk Anayasa Hukukunda Mahkemeye Erişim Hakkı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Gönen, Yakup. Türk İdari Yargılama Usulü Hukuku. Ankara: Metin Yayınları, 2014.
- Gözler, Kemal. İdare Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Yayınevi, 2016.
- GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 10. Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara 2011.
- HARRİS D.J., Law of the European Convention on Human Rights, 1. Baskı, Oxford Yayınları, 2013.
- İnceoğlu, Sibel. Adil Yargılanma Hakkı. Ankara: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş, 2018.
- KAPLAN Gürsel, İdari Yargılama Hukukuna Giriş, 1. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa 2018.
- KAPLAN Gürsel, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, 3. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2011.
- KAREN Reid, A Practitioner’s Guide to The European Convention on Human Rights, Sweet & Maxwell, London 1998.
- KASAPOĞLU TURHAN Mine, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 3, 2015.
- KAŞIKARA Serhat, Adil Yargılanma Hakkı ve Türkiye, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2009.
- KAYNAK Ali Osman, Uluslararası Sözleşmeler Işığında ‘Adil Yargılanma Hakkı’ ve İç Hukukumuzla Karşılaştırması, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, 2007.
- PEKCANITEZ Hakan, Medenî Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, İzmir Barosu Dergisi, Cilt No. 1, 1997.
- SANCAKDAR Oğuz, İdari Yargılama Usulünde İvedi Yargılama ve Grup Davaları, Danıştay ve İdari Yargı Günü Sempozyum (12 Mayıs 2014) 146. Yıl, Danıştay Yayınları, No. 86, Ankara 2014.
- TAN Turgut, İdare Hukuku, 8. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2016.
- YAMLI Mehmet Sadık, Bireysel Başvurudan İdari Yargıya İlişkin İhlal Kararları, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., Ankara 2016.
- YEŞİLYURT Nazile İrem, İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulması ve İvedi Yargılama: Hukuka Sermayeye Koşut Hız Ayarı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 70, No. 2, 2015.
- YILDIRIM Turan, YASİN Melikşah, KAMAN Nur, ÖZDEMİR Eyüp, ÜSTÜN Gül, TEKİNSOY OKAY Özge, İdare Hukuku, 7. Baskı, On iki levha Yayınları, İstanbul 2018.
- Yılmaz, Sevda. “6545 ve 6552 Sayılı Kanunlar Çerçevesinde İdari Yargılama Usulü Değişiklikleri.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 7, no. 28 (2016): 415-446.
- Yılmaz, Dilşat. ‘’İdare Hukuku Ve Özel Hukuk Arasında Yarışma Mı Uzlaşma Mı?’’ İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4, no. 2 (2013): 163-180.
- VİTKAUSKAS Dovydas, Protecting the Right to Fair Trial under the European Convention on Human Rights, 2. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., Ankara 2019
Öz
Adil yargılanma hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde ve 1982 Anayasası’nın 36. maddesinde yer alan bir temel haktır. Bu sebeple de hukuk alanına getirilen düzenlemelerin, adil yargılanma hakkının gereklerini gözetmesi gerekmektedir. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’na, 18.06.2014 tarihli ve 6545 sayılı ‘‘Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’’ ile getirilen değişikliklerle, idari yargılama hukukundaki genel yargılama usulünden farklı olarak bazı usul kuralları (ivedi yargılama usulü) getirilmiştir. Bu değişiklikler ile belirli konulardaki davalar için; üst makamlara başvuru yolunun kapatılması, yargılama sürelerinin kısaltılması, dilekçelerin teatisi aşamasının daraltılması, yürütmenin durdurulması talepleri hakkında verilen kararlara karşı başvuru yolunun bulunmaması, istinaf kanun yoluna başvurulamaması, Danıştay’ın temyiz aşamasında esas incelemesi yapabilmesi, temyiz sonucunda verilen kararların kesin olması gibi pek çok yenilik öngörülmüştür. Getirilen yeniliklerin, adil yargılanma hakkına etkileri ise incelemeye muhtaç bir konudur.
Anahtar Kelimeler
Adil Yargılanma Hakkı Makul Sürede Yargılanma Hak Arama Özgürlüğü İvedi Yargılama Usulü İdari Rejim
Kaynakça
- AKYILMAZ Bahtiyar, SEZGİNER Murat, KAYA Cemil, Türk İdari Yargılama Hukuku, 2. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara 2018.
- AKYILMAZ Bahtiyar, SEZGİNER Murat, KAYA Cemil, Türk İdari Yargılama Hukuku, 4. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara 2020.
- AKINCI Müslüm, İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2008.
- AYHAN Ayşe, İdari Yargılama Hukukunda İvedi Yargılama Usulü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2019.
- BAŞAR Mükerrem Onur, Makul Sürede Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, On iki levha Yayıncılık, İstanbul 2011.
- BİLGİN Hüseyin, İdari Davalar ve Çözüm Yolları, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2018.
- ÇAĞLAYAN Ramazan, Fransız ve Türk İdari Yargılama Hukuklarında İvedi Yargılama Usulü, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVIII, S. 3–4, 2014.
- ÇAĞLAYAN Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, 10. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2018.
- ÇELİK Adem, Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2007.
- Çelik, Abdullah. Adil Yargılanma Hakkı Rehberi. Ankara: Kalkan Matbaacılık, 2014.
- Çelikhan, Özge Cansu. İvedi Yargılama Usulünün Adalete Ulaşma Hakkının Unsurları Bakımından Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: 2020.
- ÇİÇEK Mustafa, AİHS Işığında Adil Yargılanma Hakkı ve Türk İdari Yargısı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2014.
- DERBİL Süheyp, İdare Hukuku, 5. Baskı, Yeni Desen Matbaası, Ankara 1959.
- DİNÇ Güney, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, İzmir Barosu Yayınları, İzmir 2006.
- DOĞRU Osman, İnsan Hakları Kararlar Derlemesi, Cilt 1, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 1998.
- Ergun, Muhammed Kürşad. Türk Anayasa Hukukunda Mahkemeye Erişim Hakkı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Gönen, Yakup. Türk İdari Yargılama Usulü Hukuku. Ankara: Metin Yayınları, 2014.
- Gözler, Kemal. İdare Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Yayınevi, 2016.
- GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 10. Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara 2011.
- HARRİS D.J., Law of the European Convention on Human Rights, 1. Baskı, Oxford Yayınları, 2013.
- İnceoğlu, Sibel. Adil Yargılanma Hakkı. Ankara: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş, 2018.
- KAPLAN Gürsel, İdari Yargılama Hukukuna Giriş, 1. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa 2018.
- KAPLAN Gürsel, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, 3. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2011.
- KAREN Reid, A Practitioner’s Guide to The European Convention on Human Rights, Sweet & Maxwell, London 1998.
- KASAPOĞLU TURHAN Mine, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 3, 2015.
- KAŞIKARA Serhat, Adil Yargılanma Hakkı ve Türkiye, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2009.
- KAYNAK Ali Osman, Uluslararası Sözleşmeler Işığında ‘Adil Yargılanma Hakkı’ ve İç Hukukumuzla Karşılaştırması, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, 2007.
- PEKCANITEZ Hakan, Medenî Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, İzmir Barosu Dergisi, Cilt No. 1, 1997.
- SANCAKDAR Oğuz, İdari Yargılama Usulünde İvedi Yargılama ve Grup Davaları, Danıştay ve İdari Yargı Günü Sempozyum (12 Mayıs 2014) 146. Yıl, Danıştay Yayınları, No. 86, Ankara 2014.
- TAN Turgut, İdare Hukuku, 8. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2016.
- YAMLI Mehmet Sadık, Bireysel Başvurudan İdari Yargıya İlişkin İhlal Kararları, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., Ankara 2016.
- YEŞİLYURT Nazile İrem, İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulması ve İvedi Yargılama: Hukuka Sermayeye Koşut Hız Ayarı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 70, No. 2, 2015.
- YILDIRIM Turan, YASİN Melikşah, KAMAN Nur, ÖZDEMİR Eyüp, ÜSTÜN Gül, TEKİNSOY OKAY Özge, İdare Hukuku, 7. Baskı, On iki levha Yayınları, İstanbul 2018.
- Yılmaz, Sevda. “6545 ve 6552 Sayılı Kanunlar Çerçevesinde İdari Yargılama Usulü Değişiklikleri.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 7, no. 28 (2016): 415-446.
- Yılmaz, Dilşat. ‘’İdare Hukuku Ve Özel Hukuk Arasında Yarışma Mı Uzlaşma Mı?’’ İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4, no. 2 (2013): 163-180.
- VİTKAUSKAS Dovydas, Protecting the Right to Fair Trial under the European Convention on Human Rights, 2. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., Ankara 2019
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hukuk |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 15 Nisan 2021 |
| Kabul Tarihi | 28 Mayıs 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.