Prevention, Clearance and Improvement Zones for Squatters in Turkey

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 588 - 634, 28.12.2020

Onur Kaplan

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.805249

Öz

The phenomenon of urbanization, which has gained a new dimension with the acceleration of industrialization, continues to spread today. As a result of the migration from rural areas to big cities, population increase occurred in city centers, but the insufficiency of the infrastructure and the inadequate housing policy in those years caused some problems to arise. The fact that the buildings that are against the zoning legislation and that do not comply with the principles of urbanism and planning are used in this process makes it difficult to solve these problems. Especially, the unlicensed buildings built by individuals on land that do not belong to them are against the principles of urbanism, threatening the safety of life and property. Therefore, existing slum areas should be revised in order to provide a healthy and balanced environment. In this context, preventing the construction of slums in the next period; It is important to address the reclamation and disposal of the existing ones on both individual and spatial basis. In this context, the study will be evaluated in the light of judicial decisions about the determination of the gecekondu prevention, improvement and liquidation areas and the implementation process to be followed after the determination of these areas.

Anahtar Kelimeler

Urbanization, Squatter, Planning, Urban Infrastructure, Clearance

TÜRKİYE’DE GECEKONDU ÖNLEME, TASFİYE VE ISLAH BÖLGELERİ

Öz

Sanayileşmenin hız kazanmasıyla birlikte yeni bir boyut kazanan kentleşme olgusu, günümüzde yayılarak devam etmektedir. Kırsal kesimden büyük kentlere yapılan göçlerin neticesinde kent merkezlerinde nüfus artışı meydana gelmiş ve fakat o yıllarda altyapının yetersiz olması ve yeterli konut politikasının izlenememesi, bazı sorunların doğmasına sebebiyet vermiştir. İmar mevzuatına aykırı, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslara uymayan yapıların bu süreçte kullanılır hale gelmesi bu sorunların çözümünü zorlaştırmaktadır. Özellikle, bireylerin kendisine ait olmayan arazilerde ruhsatsız biçimde yapmış olduğu yapıların şehircilik ilkelerine aykırı olması, can ve mal güvenliğini de tehdit etmektedir. Bu nedenle sağlıklı ve dengeli bir çevrenin sağlanabilmesi amacıyla mevcut gecekondu alanlarının revize edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda gecekonduların bundan sonraki dönemde yapılmasının önlenmesi; mevcutların ise gerek münferit gerekse alansal bazda ıslahı ve tasfiyesi hususlarının ele alınması önem taşımaktadır. Bu kapsamda çalışmada, gecekondu önleme, ıslah ve tasfiye alanlarının tespiti ve bu alanların tespitini müteakip izlenecek uygulama süreci hakkında yargı kararları ışığında değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kentleşme, Gecekondu, Planlama, Kentsel Altyapı, Tasfiye

Kaynakça

• Abdulhakimoğulları, Erdal ve Kale, Fatmagül. “Türk Anayasalarında ve Karşılaştırmalı Hukukta Konut Hakkı.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 4, no. 15 (2013): 15-38.
• Akıllıoğlu, Tekin. “Yıkma Kararlarında Yöntem Sorunları.” Amme İdaresi Dergisi 12, no. 4 (1979): 41-55.
• Akkaya, Fethiye Nur. Kent Estetiğini Koruma Amaçlı İdari Kolluk Faaliyeti. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2016.
• Aksoy, Abdulkadir. “Geleneksel Devletten Modern Devlete: Sanayi Devrimi ve Kamu Yönetimi Düşüncesinde Değişim.” Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 2, no. 3 (2016): 31-37.
• Aksoy, Erman ve Güzey Kocataş, Özlem. “Gecekondu Alanlarında Uygulanan Kentsel Dönüşüm Projelerinin Meşruiyet Zemini Olarak Yoksulluk ve Suç.” Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi 7, no. 14 (2017): 275-295.
• Aksu Çam, Çiğdem ve Uygur, Ezgi. “Yıkım-Tapu-Dönüşüm Tartışmalarıyla Türkiye’de Enformel Konut Üretimi: Adana Örneği.” Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10, no. 4 (2018): 1-12.
• Aktaş, Sevim. “The Urbanisation Issue and the Culture of Gecekondus in Turkey.” Oriente Moderno 93 (2013): 176-187.
• Akyılmaz, Bahtiyar, Sezginer, Murat ve Kaya, Cemil. Türk İdari Yargılama Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi, 2018.
• Alkışer, Yasemin ve Yürekli, Hülya. “Türkiye’de Devlet Konutunun Dünü, Bugünü, Yarını.” İTÜ Dergisi/a 3, no. 1 (2004): 63-74.
• Arseven, C. Esad. Şehircilik (Urbanizm). İstanbul: Devlet Basımevi, 1937.
• Ayanoğlu, Taner. Yapı Hukukunun Genel Esasları. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Aybay, Aydın. “A Survey of the Gecekondu Act, 1966, from the Standpoint of Effective Land Use.” Annales de la Faculté de Droit d’Istanbul 23, no. 39 (1975): 203-207.
• Azimli Çilingir, Gülcan ve Örçen Güler, İlke. “Afet Politikalarında Risk Unsuru ve Afet Mevzuatında Risk Yönetimi.” Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi 3, no. 1 (2020): 152-165.
• Bilgin, Hüseyin. “7153 ve 7181 Sayılı Kanunlarla İmar Kanununda Yapılan Değişiklikler Üzerine Bir İnceleme.” Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, no. 2 (2020): 339-385.
• Castells, Manuel. Kent Sınıf İktidar. Çev. Asuman Türkün. Ankara: Phoenix Yayınları, 2014.
• Ceritli, İsmail. “Kentsel Planlamanın İlkeleri ve Türkiye’de Gecekondu Sorunu.” Öneri Dergisi 2, no. 10 (1998): 49-57.
• Cihangir Çamur, Kübra. “İmar Islah Planlarının Ankara Kent Makroformu Üzerindeki Yoğunluk Etkileri.” Planlama Dergisi, no. 1-4 (1996): 15-19.
• Çakır, Sabri. “Türkiye’de Göç, Kentleşme/Gecekondu Sorunu ve Üretilen Politikalar.” Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 23 (2011): 209-222.
• Çaptuğ, Mehpare. İdare Hukuku Açısından Kentsel Dönüşüm. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Çelik, Abdullah. “Kent Yönetimi Bağlamında Kent Konseyinin İşlevleri Üzerine Bir Değerlendirme.” Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 14, no. 2 (2013): 215-229.
• Derdiman, R. Cengiz. “Kentleşmenin Suça Etkisi ve Kentlilerin Suçla Mücadelesinin Sosyal ve Hukuki Boyutları.” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi 19, no. 3 (2010): 49-73.
• Dural, A. Baran ve Zeyrekli, Sedef. “Göç Sorunu ve Gecekondulu Nüfusun İktidara Yürüyüşü.” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi 15, no. 4 (2006): 5-15.
• Eke, Feral. “Gecekondu Alanlarının Değerlendirilmesine İlişkin Çözümler.” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 5, no. 1 (2000): 43-54.
• Eraslan, Yunus ve Boz, S. Sacit. “İdari Yargılama Usulünde İncelenmeksizin Ret Kararları.” Türk İdare Dergisi 91, no. 488 (2019): 203-243.
• Erdoğan, M. Murat ve Ömürgönülşen, Murat. “Yeminli Özel Teknik Bürolar: Gecekondu Sorunu, İmar Affı ve Kamu Hizmetlerinin Özel Kişilere Gördürülmesi Açısından Bir Değerlendirme.” Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 7, no. 1-2 (1989): 173-214.
• Erkelli Kızıl, Neşe. “2981 Sayılı İmar Affı Kanunu ve Bu Kanuna Dayanılarak Kurulan Yeminli Özel Teknik Büroların Faaliyet Süreci.” İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 4, no. 1-3 (1983): 73-81.
• Erman, Tahire. “Formalization by the State, Re-Informalization by the People: A Gecekondu Transformation Housing Estate as Site of Multiple Discrepancies.” International Journal of Urban and Regional Research 40, no. 2 (2016): 425-440.
• Eroğlu, Şebnem. “Extending the Resource-Based Approach to Livelihoods: An Urban Application to Turkish Gecekondu Households.” International Journal of Urban and Regional Research 37, no. 2 (2013): 769-789.
• Ersöz, A. Kürşat. “Bir İdari İşlem Olarak Yıkım Kararı.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19, no. 3 (2015): 103-149.
• Genç, Fatma N. “Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Mevzuat ve Uygulamaların Genel Görünümü.” Yönetim ve Ekonomi Dergisi 15, no. 1 (2008): 115-130.
• Genç, Mustafa. İmar Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Geray, Cevat. “Gecekondu Sorununa Toplu Bir Bakış.” Amme İdaresi Dergisi 1, no. 2 (1968): 11-29.
• Geray, Cevat. “Mesken Meselesi ve Dördüncü İskân ve Şehircilik Haftası.” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 15, no. 3 (1960): 123-128.
• Geray, Cevat. “Urbanization in Turkey.” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 24, no. 4 (1969): 157-174.
• Giritlioğlu, Cengiz. “İç Göç ve Kentlileşme.” Türkiye’de Kentleşme, Ankara: Yeni Yüzyıl Kitaplığı, (1995): 30-56.
• Giritlioğlu, P. Pınar ve Özden, Kardelen. “Kentsel Adalet Ekseninde İmar Afları: İmar Barışı Üzerine Bir Değerlendirme.” Prof. Dr. Necla Giritlioğlu’na Armağan, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020, 255-283.
• Gönüllü, Günay. “Çevresel-Kentsel Hakların Gelişimi: Dünyada ve Türkiye’de Kentsel Haklar.” İnsan Hakları Yıllığı Dergisi 32 (2014): 31-52.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku. Bursa: Ekin Yayınevi, 2018.
• Gülan, Aydın. “Şehircilik Sorunlarının Ağırlaşmasında Hukukun Rolü Hakkında Düşünceler.” İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 3, no. 22 (2011): 295-303.
• Güler, Tuğba ve Coşgun, Nilay. “Yapı Üretim Sürecinde Belediyelerin Rolü.” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi 20, no. 2 (2011): 53-71.
• Gündüz, Altay. “Gerçek Yapısal Riskin Tahmin Edilmesi Üzerine.” Türkiye İnşaat Mühendisliği 13. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara: 1995, 281-294.
• Güzey, Özlem. “The Last Round in Restructuring the City: Urban Regeneration becomes a State Policy of Disaster Prevention in Turkey.” Cities 50 (2016): 40-53.
• Heper, Metin. “Türkiye’de Gecekondu Politikası Üzerine Bazı Düşünceler.” Amme İdaresi Dergisi 12, no. 4 (1979): 55-62.
• İnce, Nurten, Kanlı, İ. Bakır ve Eryiğit, B. Hamza. “İnsan Hakkı Olarak Konut Hakkı.” Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 3, no. 2 (2017): 21-36.
• Kalabalık, Halil. İmar Barışı Başvuru Süreci ve Sonuçları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Kalabalık, Halil. İmar Hukuku Dersleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Kaman, Nur. “Mahalli İdarelerin Yetkilerinin ve Sınırlarının Kaynağı Olarak Mahalli Müşterek İhtiyaç.” İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no. 1 (2020): 73-87.
• Kaplan, Onur. İdare Hukuku Yönünden Afet Riski Altındaki Alanların Kentsel Dönüşüm Süreci. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Kara, Mustafa. “Türkiye’de Gecekondu Dönüşüm Projelerinin Konut Sorununun Çözümündeki Rolü: Ankara İli Gültepe ve Yatıkmusluk Örneği.” Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi 5, no. 2 (2010): 171-204.
• Karahanoğulları, Onur. İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler. Ankara: Turhan Kitabevi, 2018.
• Kaya, Mustafa. “Gecekondu Sorunu ve Gecekondu Kanunu.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no.1989/6 (1989): 860-891.
• Keleş, Ruşen. “Türkiye’de Şehirleşme Hareketleri.” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 25, no. 4 (1970): 41-83.
• Keleş, Ruşen. 100 Soruda Türkiye’de Kentleşme, Konut ve Gecekondu. İstanbul: Cem Yayınevi, 2015.
• Keleş, Ruşen. Kentbilim İlkeleri. Ankara: Sevinç Matbaası, 1976.
• Keleş, Ruşen. Kentbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi, 1998.
• Kılıçbay, M. Ali. Şehirler ve Kentler. Ankara: Gece Yayınları, 1993.
• Köktürk, Erdal. “Türkiye’de Gecekondu ve İmar Affı Üzerine Bir İnceleme.” Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, no. 2003/89 (2003): 49-66.
• Köroğlu, Ömer. İmar Hukukunda Yapı Kavramı ve Temel Yapı Belgeleri. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Labort, Henri. İnsan ve Kent. Çev. Bertan Onaran. İstanbul: Payel Yayınları, 1990.
• Mangın, William. “Latin American Squatter Settlements: A Problem and a Solution.” Latin American Research Review 2, no. 3 (1967): 65-98.
• Oder, Burak. “Regülasyon Kavramı Üzerine Bir Deneme.” Prof. Dr. A. Ülkü Azrak 75. Yaş Armağanı, İstanbul: Çizgi Basım Yayın, (2008): 239-254.
• Okay Tekinsoy, Özge. İdare Hukukunda Kamu Düzeni Kavramı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2011.
• Onar, S. Sami. İdare Hukukunun Umumî Esasları Cilt-I. İstanbul: Hak Kitabevi, 1966.
• Öngören, Gürsel. “Kentsel Dönüşüm İmar Planlamasında Yetki.” Legal Hukuk Dergisi 11, no. 123 (2013): 3-34.
• Örücü, Esin. “A Synthetic and Hyphenated Legal System: The Turkish Experience.” Journal of Comparative Law 1, no. 2 (2006): 27-47.
• Örücü, Esin. Sosyal Refah Devletinde Bir Sosyal Kamu Hizmeti Konut. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1972.
• Özay, İl Han. Günışığında Yönetim. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2004.
• Özden, P. Pınar. Kentsel Yenileme Yasal Yönetsel Boyut Planlama ve Uygulama. Ankara: İmge Kitabevi, 2016.
• Özden, P. Pınar ve Kubat, A. Sema. “Türkiye’de Şehir Yenilemenin Uygulanabilirliği Üzerine Düşünceler.” İTÜ Dergisi/a 2, no. 1 (2003): 77-88.
• Sağlam, Serdar. “1923-1950 Yılları Arasında Türkiye’de Kent ve Kentleşme Olgusu.” Sosyoloji Konferansları 53 (2016): 257-274.
• Sancakdar, Oğuz. Belediyenin İmar Planını Yapması-Değiştirmesi ve İptal Davası. Ankara: Yetkin Yayıncılık, 1996.
• Şahin, Cenk. Acele Kamulaştırma. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Tatlıdil, Ercan. Kentleşme ve Gecekondu. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1989.
• Tekeli, İlhan. Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2011.
• Tercan, Binali. “Günümüze Değin İmar Afları.” Planlama Dergisi, no. 1-4 (1996): 5-8.
• Toksöz, Fikret. “Yerel Yönetim ve Kentsel Ekonomik Sektöre Müdahale.” Mimarlık Dergisi 15, no. 2 (1977): 51-52.
• Tuna, Orhan. “Türkiye'de Gecekondu Önleme Bölgeleri Hakkında Bir Araştırma ve Yeni Bir Model Taslağı.” Sosyal Siyaset Konferansları, İstanbul: Bilmen Basımevi, (1977): 1-13.
• Türkoğlu, Kamutay ve Atik, A. Saffet. “Bütünsel Kentsel Planlama ve Altyapı Projelendirmesi Kent Yönetiminin ve Kentsel Gelişmenin Ayrılamaz İkilisidir.” I. Ulusal Kentsel Altyapı Sempozyumu Bildiriler Kitabı, G. Antep: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yayınları, (1997): 1-8.
• Türkün, Asuman, Aslan, Şükrü ve Şen, Besime. “1923-1980 Döneminde Kentsel Politikalar ve İstanbul’da Sosyo-Mekânsal Dönüşüm.” Mülk, Mahal, İnsan İstanbul’da Kentsel Dönüşüm. Der. Asuman Türkün. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, (2014): 45-78.
• Utkucu, Tamer ve Çağlan, Elif. Rant İmar İtibar. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Ünal, Yücel. Türk Şehir Planlama Hukukunun Bugünü (1985-2015). İstanbul: Legal Yayıncılık, 2015.
• Üstün, Gül. Kentsel Dönüşüm Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2014.
• Yasin, Melikşah. “Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Hukuki Boyutu.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no. 60 (2005): 105-137.
• Yasin, Melikşah. İmar Hukukunda İdarenin Yıkma Yetkisinin Kullanımının Usul ve Esasları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2009.
• Yavuz, Fehmi, Keleş, Ruşen ve Geray, Cevat. Şehircilik Sorunlar-Uygulama ve Politika. Ankara: Sevinç Matbaası, 1973.
• Yayla, Yıldızhan. Şehir Planlamasının Başlıca Hukukî Meseleleri ve İstanbul Örneği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1975.
• Yılmaz, Nurcan. “Portakal Çiçeği Vadisi ve Dikmen Vadisi Kentsel Dönüşüm Projeleri.” Kentsel Dönüşüm Hukuku. Der. Melikşah Yasin ve Cenk Şahin. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, (2015): 441-482.