YOKSULLUK NAFAKASINDA SÜRE SORUNUNUN ANAYASAL VE MEDENİ HUKUK BOYUTUYLA TARTIŞILMASI VE BİR ÖNERİ OLARAK BOŞANMA TAZMİNATI

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 328 - 383, 20.06.2022

Seda Baş Nisa Özcan

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1059706

Cited By: 4

Öz

Türk Medeni Kanunu m. 175’te düzenlenen yoksulluk nafakası, boşanmanın mali sonuçları arasındadır ve bir bakım nafakası türüdür. TMK m. 175, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan eşin, diğer eşten mali gücü oranında süresiz olarak nafaka talep edebileceği düzenlemesini içermektedir. Madde metnindeki “süresiz” tabiri öğretide tartışmalara neden olmuştur. Yargıtay, TMK m. 175’i emredici hüküm olarak yorumlamakta ve “süresizlik” hususunda hâkimin takdir yetkisi olmadığından hareketle kararlar vermektedir. Süresiz yoksulluk nafakası, TMK m. 175 hükmüne dayanmamaktadır. Hüküm hem lafzen hem amaca göre incelendiğinde, bu sonucun açıkça ortada olduğu anlaşılmaktadır.
Yoksulluk nafakasına süresiz olarak hükmedilmesi içerisinde “sürekli kadın lehine” nafaka sorununu da barındırmaktadır. Süresiz nafaka, uygulamada gerek nafaka borçlusu gerek nafaka alacaklısı açısından birçok mağduriyete sebep olmaktadır. Bu kapsamda anayasal hakların ve medeni hukuk anlamında kişilik haklarının ihlali gündeme gelmektedir. Boşanarak birbirleriyle olan her türlü ilişkinin bir an önce sona erdirilmesini talep eden eski eşleri, yoksulluk nafakası aracılığıyla bir ömür boyu karşı karşıya getirmek hakkaniyete aykırıdır. Sözü geçen bu mağduriyetleri önleyebilmek üzere bir defaya mahsus ödenen ve tazminat niteliği taşıyan bir “boşanma tazminatı”nın gündeme getirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Süresiz Nafaka, Yoksulluk Nafakası, Boşanma Tazminatı, Sosyal Devlet İlkesi, Ailenin Korunması

Discussing of Duration Problem in the Poverty Alimony From the Perspective of Constitutional and Civil Law and Divorce Compensation as a Proposal

Öz

Poverty alimony, regulated in art. 175 of the TCC, is among the financial outcomes of divorce and is a type of care alimony. Article 175 of the TCC includes the regulation that the spouse who will fall into poverty due to divorce can demand alimony from the other spouse sine die in proportion to his financial power. The term “indefinitely in the text of the article has caused controversy in the doctrine. Supreme Court has interpreted art. 175 of the TCC as a mandatory provision and make decisions in the direction of the judge’s lack of discretion regarding “indefiniteness”. Indefinite alimony is not based on the provision of art. 175 of the TCC. When the provision is examined both in terms of wording and purpose, it is understood that this result is clearly evident.
The problem of adjudicating poverty alimony for an indefinite period is added to the problem of adjudicating "permanently in favor of the woman". Indefinite alimony, in practice, causes many grievances for both the alimony debtor and the alimony creditor. In this context, the violation of the basic constitutional rights and freedoms and personal rights in the sense of civil law comes to the fore. It is unfair to confront ex-spouses, who demand that all relations with each other be terminated as soon as possible through divorce, for a lifetime due to poverty alimony. In order to prevent these aforementioned grievances, it is suggested that a "divorce compensation", which is paid for once and has the nature of compensation, should be brought to the agenda.

Anahtar Kelimeler

Indefinite Alimony, Poverty Alimony, Divorce Compensation, Social State Principle, Protection of Family

Kaynakça

• Akıncı, Şahin. “Kaldırılması Gereken Bir Düzenleme: Yoksulluk Nafakası.” Türk Hukuk Dergisi 147, (2016): 34-37.
• Akıntürk, Turgut. “Boşanmanın Hukuki Sonuçları”. Ankara Hukuk Fakültesi 50. Yıl Armağanı. Cilt II. 175-204. Ankara: Sevinç Matbaası, 1977.
• Akipek Öcal, Şebnem. “Yoksulluk Nafakası.” Yargıtay Kararları Işığında Güncel Medeni Hukuk Problemleri Sempozyumu Bildirileri. Editör Tuğçe Tuzcuoğlu ve A. Hulki Cihan. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Arbek, Ömer. “Boşanmanın Mali Sonuçları.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 54, no. 1 (2005): 115-163.
• Arkan Serim, Azra. “Yoksulluk Nafakası.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 65, no. 1 (2007): 287-302.
• Bozkurt, Fatma Duygu. “Yoksulluk Nafakasını İnsan Hakları ve Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Yeniden Düşünmek.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12, no. 2 (2021): 566-584.
• Breitschmid, Peter, Alexandra Rumo-Jungo ve Dieter Freiburghaus. Handkommentar zum Schweizer Privatrecht. 2. Auflage, 2012.
• Bulut, Nihat. “Sosyal Devletin Düşünsel Temelleri ve Çağdaş Sosyal Devlet Anlayışı.” Prof. Dr. Turhan Yüce’ye Armağan. 321-335. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 2001.
• Burcoğlu, Haluk. “Alman Hukukunda Yeni Boşanma Sistemi ve Bu Sistem Işığında Türk Boşanma Hukukuna İlişkin Bazı Öneriler.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 48, no. 1-4 (1983): 113-140.
• Burcuoğlu, Haluk. “Boşanmada Kusur ve Yoksulluk Nafakası ile İlgili Gözlemler.” İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, no. 4 (2018): 1-12. (Yoksulluk Nafakası).
• Ceylan, Ebru. “Geçmişten Bugüne Yargıtay Kararlarında Yoksulluk Nafakası Talebinde Etkili Olan Unsurları Değerlendirme.” İstanbul Barosu Dergisi 92, no. 5 (2018): 15-32. (Yoksulluk Nafakası).
• Ceylan, Ebru. Türk ve İsviçre Hukukunda Boşanmanın Hukuki Sonuçları. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 2006. (Boşanmanın Hukuki Sonuçları). Çelik, Nazlı Hilal. Evlenmenin Hükümsüzlüğü. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Çetiner, Bilgehan. “Boşanmada Nafaka ve Tazminat İlişkisi”, Aile Hukukundaki Hak İhlallerinin Tespiti ve Çözüm Önerileri Çalıştayı. Editör Akın Ünal ve Arif Kalkan. 99-103. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Demir, Mecit. Türk Medeni Hukuk Öğreti ve Uygulamasında Yoksulluk Nafakası. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018. (Yoksulluk Nafakası).
• Demir, Remzi. “Yoksulluk Nafakasının Sona Erme Sebepleri ve Yoksulluk Nafakasının Süresizliğine Dair Tartışmalar.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147, (2020): 221-249.
• Demirbaş, Ali. “Güncel Tartışmalarla Yoksulluk Nafakası.” İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5, no. 2 (2018): 219-236.
• Dural, Mustafa, Tufan Öğüz ve Mustafa Alper Gümüş. Türk Özel Hukuku Cilt III, Aile Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021.
• Erdem, Mehmet. Aile Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Erdoğan, Murat. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Temel Hak ve Özgürlüklerin Yorumu. Ankara: Lykeion Yayınları, 2019.
• Eren, Abdurrahman. Anayasa Hukuku Dersleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Ersöz, Oğuz. Türk Hukukunda Zina Sebebiyle Boşanma. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Fırtına, Esra. Boşanmanın Mali Sonuçları ve Yoksulluk Nafakası. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Gelmez, Ezgi. “Yoksulluk Nafakasının Süresine İlişkin Güncel Gelişmeler.” Terazi Hukuk Dergisi 14, no. 159 (2019): 2143-2155.
• Gençcan, Ömer Uğur. Boşanma, Tazminat ve Nafaka Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2015.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku. Bursa: Ekin Kitabevi, 2019.
• Gümüş Böke, Emine. “İslam Hukuku Açısından Kadının İddet Nafakası.” Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4, no. 2 (2020): 93-112.
• Hamzaçebi, Mehmet. “Türk Medeni Kanunu’na Göre Boşanma ve Ayrılık Hallerinde Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası.” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, no. 3-4 (2002): 23-48.
• Hatemi, Hüseyin. Aile Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Hausheer, Heinz, Thomas Geiser ve E. Aebi Regina. Das Familienrecht des Schweizerischen Zivilgesetzbuches. Bern: Stämpfli Verlag, 2010.
• Hausheer, Heinz. “Yeni İsviçre Boşanma Hukuku’nun Önemli Yenilikleri.” İsviçre Medeni Kanunu ve Borçlar Kanunu’nun Alınışının 80. Yılı. 29-52. İstanbul: Entegre Matbaacılık, 2007. Kalender, Ahmet. Türk Aile Hukukunda Boşanma Nafakası (Yoksulluk Nafakası). Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Kılıçoğlu, Ahmet. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2020.
• Kocabaş, Gediz. “Evlilik Sonrası Dayanışma İlkesi ve Bu İlkenin Sınırı Olarak Clean Break İlkesi Doğrultusunda Yoksulluk Nafakasını Belirleyici Ölçütler.” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 19, no. 1 (2013): 357-391.
• Koçoğlu, Safa. “Boşanmanın Eşler Arasında Genel Sonuçları Bağlamında Yoksulluk Nafakasına İlişkin Değerlendirme.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 70, no. 2 (2021): 389-427.
• Kostkiewicz, Jolante Kren, Stephan Wolf, Marc Amstutz, Roland Fankahuser ve Ivo Schwander. ZGB Kommentar. Orell Füsslü Verlag AG, 2016.
• Koyuncu Aktaş, Nihan. “Anlaşma Temeline Dayalı Boşanma Davalarında Hâkimin Yoksulluk Nafakasına Müdahalesi.” İstanbul Hukuk Mecmuası 79, no. 3 (2021): 761-796.
• Köküsarı, İsmail. Anayasal Hakların Çatışması. Ankara: Adalet Yayınevi, 2020.
• Köse, Saffet. “Nafaka ve Günümüzdeki Sorunlara Çözüm Önerileri.” Aile Hukukundaki Hak İhlallerinin Tespiti ve Çözüm Önerileri Çalıştayı. Editör Akın Ünal ve Arif Kalkan. 91-96. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• Kulaklı, Emrah. “Yoksulluk Nafakası ve Yoksulluk Nafakasının Süresi Bağlamında Bir Mukayeseli Hukuk İncelemesi.” İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5 (2), (2018): 237-268.
• Kurşat, Zekeriya. “Anayasa Mahkemesinin Anlaşmalı Boşanma ve Yoksulluk Nafakasına İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi.” Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu. 211-227. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2013.
• Metin, Yüksel. “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük.” Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no. 1 (2017): 1-74.
• Oğuz, Cemal. “Medeni Kanun Madde 174/I ile 175 Arasındaki Farklar.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4, no. 1-2 (2000): 23-37.
• Oktay Özdemir, Saibe. “Türk Hukukunda Boşanma Sisteminde Revizyon İhtiyacı.” Public and Private International Law Bulletin 35, no. 1 (2015): 29-46.
• Okyar Karaosmanoğlu, Dila. “Yargıtay Kararları Işığında Yoksulluk Nafakası Ödeme Yükümlülüğünün Şartları ve Ortadan Kalkması.” İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, no. 2, (2016): 421-434.
• Öcal, Mesut. Yoksulluk Nafakasının Süresi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Özdemir, Hayrunnisa. “Yoksulluk Nafakasında Süresizlik Sorunu.” Türk Medeni Hukuku Çerçevesinde Aile Hukukunda Güncel Meseleler Sempozyumu. 23-42. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Reyhani Yüksel, Sera. “Yoksulluk Nafakası ve Süre Sorunu.” Namık Kemal Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, no.2 (2021): 485-509.
• Ruhi, Canan ve Ahmet Cemal Ruhi. Nafaka Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Schnitzler, Klaus, Peter Friederici ve Elisabeth Unger. Münchener Anwaltshandbuch Familienrecht. C.H. Beck, 2020.
• Schwenzer, Ingeborg ve Tomie Keller. “Recent Developments in Swiss Family Law.” Public and Private International Law Bulletin 35, no. 1 (2015): 1-28.
• Schwenzer, Ingeborg. “Das clean break-Prinzip im nachehelichen Vermögensrecht.” FamPra.ch 4 (2000): 609-628.
• Sutter, Thomas ve Freiburghaus Dieter. Kommentar zum neuen Scheidungsrecht. Zürich: Schulthess Verlag, 1999.
• Şahin, Mustafa. “Türk – İsviçre Medeni Kanunlarına Göre Evlilik Sonrası Katkının (Yoksulluk Nafakasının) Şartları (TMK m. 175 – ZGB m. 125).” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 21, no. 3 (2017): 75-107.
• Şıpka, Şükran. “Yoksulluk Nafakasının Süresine Eleştirel Bir Yaklaşım.” Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye 80. Yıl Armağanı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018, 15-20.
• Tosun, Yalçın. “Türk ve İsviçre Hukukunda Yoksulluk Nafakasının ve Doğurduğu Hukuki Sorunların İncelenmesi.” Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, no. 129-130 (2015): 53-77.
• Uyanık, M. Zeki. “İslam Aile Hukukunda Evlilik ve Boşanma Nafakası Bağlamında Süresiz Nafaka Yasası.” Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47, (2019): 57-88.
• Uzun, Mine. Yargıtay Kararları Kapsamında Yoksulluk Nafakası. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013.
• Wendl, Philipp, Hans Joachim Dose ve Regina Bömelburg. Das Unterhaltsrecht in der familienrichterlichen Praxis. C.H. Beck, 2019.
• Yağcı, Kürşat. “Yoksulluk Nafakasında “Süresizlik” Sorunu.” İstanbul Hukuk Mecmuası 76, no. 1 (2018): 323-358.
• Yargıç, Zeynep. Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma Davası ve Hukuki Sonuçları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Yıldırım, Abdulkerim. “Yoksulluk Nafakası ve Yoksulluk Nafakasında Süre Sorunu.” Legal Hukuk Dergisi 14, no. 157 (2016): 59-88.
• Yüksel, Saadet. Anayasa Yargısında İbadet Özgürlüğü. İstanbul: Alfa Yayıncılık, 2015.