The Comparıson Of Mühâye'e In Islamıc Law And The Agreements Of The Shareholders Regarding The Utılısatıon, Use And Management In Joint Ownershıp In The Turkısh Cıvıl Code

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2 Prof. Dr. Mustafa Avcı'ya Armağan, 2223 - 2268, 03.01.2025

Gamze Nur Şahin , Hakkı Mert Doğu

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1567164

Öz

The concept of property and the legal relations originating from property have found a place in every period of history and in all legal systems. For this reason, while analysing the legal relations related to property, it is important to make a comparison with the historical background in order to reveal the essence of the subject. The determination of the use of the goods subject to joint ownership by an agreement between the shareholders is expressed in Islamic Law as mühâye'e. Mühâye'e is regulated in a separate chapter consisting of 18 articles in Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye and has a expansive execution area as understood from court decisions and fatwas. In Turkish Civil Law, it is possible for the shareholders to make agreements regarding the utilisation, use and management of the property subjects to joint ownership. With the 2002 Turkish Civil Code, this regulation has not yet found its place in the literature. The aforesaid institutions aim to resume joint ownership by establishing a use based on reconciliation between the shareholders. In addition, as a result of the comparisons made in the study, significant similarities were identified in terms of their subjects, types, legal qualifications, provisions, termination, form and bindingness.

Anahtar Kelimeler

Mühâye’e, Partition of Benefit, Mecelle, Joint Ownership, Utilisation-Use- Management Agreements.

İSLAM HUKUKUNDAKİ MÜHÂYE’E İLE TÜRK MEDENİ KANUNU’NDAKİ PAYLI MÜLKİYETTE PAYDAŞLARIN YARARLANMA, KULLANMA VE YÖNETİME İLİŞKİN ANLAŞMALARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Mülkiyet kavramı ile kaynağını mülkiyetten alan hukuki ilişkiler tarihin her devrinde ve tüm hukuk sistemlerinde kendine esaslı ölçüde yer bulmuştur. Bu nedenle mülkiyete ilişkin hukuki ilişkileri incelerken tarihi arka planla karşılaştırma yapmak konunun özünü ortaya çıkarmak bakımından önem arz etmektedir. Ortak mülkiyete tabi malların kullanımının ortaklar arasında yapılacak anlaşma ile belirlenmesi İslam Hukukunda mühâye’e şeklinde ifade edilmektedir. Mühâye’e Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye’de 18 maddeden oluşan müstakil bir fasılda düzenlenmiş olup mahkeme kararları ve fetvalardan anlaşıldığı üzere geniş bir uygulama alanına sahiptir. Türk Medeni Hukukunda paylı mülkiyete tabi mallara ilişkin olarak paydaşların yararlanma, kullanma ve yönetime ilişkin anlaşma yapmaları mümkündür. 2002 tarihli Türk Medeni Kanun’u ile hukukumuza giren söz konusu düzenleme henüz literatürde kendine yeterince yer bulamamıştır. Bahsi geçen kurumlar taraflar arasında sulhe dayalı bir kullanım tesis ederek ortak mülkiyetin devamını hedeflemektedir. Bunun yanında çalışmada yapılan karşılaştırmalar sonucunda konuları, çeşitleri, hukuki nitelikleri, hükümleri, sona ermeleri, şekil ve bağlayıcılıkları bakımından önemli benzerlikler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mühâye’e, Menfaat Taksimi, Mecelle, Paylı Mülkiyet, Yararlanma-Kullanma-Yönetim Anlaşmaları

Kaynakça

• Akçaal, Mehmet. Eşya Hukuku. Ankara: Yetkin, 2023.
• Akıntürk, Turgut. Eşya Hukuku. İstanbul: Beta, 2009.
• Arpacı, Abdülkadir. Türk Medeni Kanunu Açısından Müşterek Mülkiyette Yaralanma ve Yönetim. İstanbul: Kazancı, 1990.
• Atamulu, İsmail. “Paylı Mülkiyette Kullanma ve Yararlanmaya Dair Anlaşmanın Bir Neticesi Olarak Taşınmazın Fiilî Taksimi.” Terazi Hukuk Dergisi 119 (2023): 10-16.
• Aybay, Aydın ve Hüseyin Hatemi. Eşya Hukuku. İstanbul: Vedat, 2010.
• Aydın, Mehmet Akif. Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Beta Basım, 2022.
• Bab Mahkemesi 92 Numaralı Sicil (1120-1121 / 1709). Haz. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İBB Kültür AŞ Yayınları, 2019.
• Bab Mahkemesi 150 Numaralı Sicil (1143-1144 / 1730-1732). Haz. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İBB Kültür AŞ Yayınları, 2019.
• Bab Mahkemesi 172 Numaralı Sicil (1152-1153/1740). Haz. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İBB Kültür AŞ Yayınları, 2019.
• Bab Mahkemesi 197 Numaralı Sicil (1162-1163 / 1749-1750). Haz. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İBB Kültür AŞ Yayınları, 2019.
• Başpınar, Veysel. Mülkiyet Hakkını İhlâl Eden Müdâhaleler. Ankara: Yetkin, 2009.
• Berki, Ali Himmet. Açıklamalı Mecelle (Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye). İstanbul: Hikmet Yayınları, 1982.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. C. 7. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınevi.
• Ceride-i İlmiye Fetvaları. Haz. İsmail Cebeci. İstanbul: Klasik Yayınları, 2009.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. “Muhâye’e.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 31. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2006.
• Ebu Zehra, Muhammed. İslam Hukuku Metodolojisi-Fıkıh Usûlü. Çev. Abdülkadir Şener. Ankara: Fecr Yayınları, 2017.
• el-Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer. Hz. Peygamberin Savaşları (Kitâbü’l Meğazî). C. 1. Çev. Musa K. Yılmaz. İstanbul: İlk Harf Yayınevi, 2014.
• Er-Râzi, Fahruddîn. Tefsîr-i Kebîr Mefâtîhu’l-Gayb. Ed. Ahmet Hikmet Ünalmış. İstanbul: Huzur Yayınevi, 2002.
• Eren, Fikret. Mülkiyet Hukuku. Ankara: Yetkin, 2014.
• Ertaş, Şeref, Emre Cumalıoğlu ve İlknur Serdar. Eşya Hukuku. İzmir: Barış Yayınları, 2015.
• Esener, Turhan ve Kudret Güven. Eşya Hukuku. Ankara: Yetkin, 2017.
• Genç Arıdemir, Arzu ve Sanem Dursun Aksoy. “Paylı Mülkiyete Tabi Bir Taşınmazda Paydaşların Yararlanma, Kullanma ve Yönetime İlişkin Hukuki İşlemlerinin Şerhi.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 77, no.1 (2019): 71-102.
• Gümüş, Mustafa Alper. Türk Medeni Kanununun Getirdiği Yeni Şerhler. İstanbul: Vedat, 2007.
• Halebî, İbrahîmi. İzâhlı Mülteka El Ebhur Tercümesi. C. 4. Çev. Mustafa Uysal. Konya: Kanaat Matbaası, 1971.
• Hatemi, Hüseyin, Rona Serozan ve Abdülkadir Arpacı. Eşya Hukuku. İstanbul: Filiz, 1991.
• İbn Hişam. İslam Tarihi-Sîret-i İbn-i Hişam Tercemesi. C. 2. Çev. Hasan Ege. İstanbul: Karaman Yayınları, 2006.
• İstanbul Mahkemesi 22 Numaralı Sicil (1107-1108 / 1695-1697). Haz. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İBB Kültür AŞ Yayınları, 2019.
• İstanbul Mahkemesi 94 Numaralı Sicil (1222-1223 / 1807-1809). Haz. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İBB Kültür AŞ Yayınları, 2019.
• İstanbul Mahkemesi 148 Numaralı Sicil (1241-1242 / 1826-1827). Haz. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İBB Kültür AŞ Yayınları, 2019.
• İstanbul Mahkemesi 172 Numaralı Sicil (1257-1258 / 1841-1842). Haz. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İBB Kültür AŞ Yayınları, 2019.
• Karaman, Hayreddin. “Ayn.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 4. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991.
• Karaman, Hayreddin. “Akid.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1989.
• Keser, Yıldırım. Türk Medeni Kanunu Hükümlerine Göre Paylı Mülkiyette Yönetim. Ankara: Bilge, 2006.
• Köse, Saffet. İslam Hukukunda Hakkın Kötüye Kullanılması. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1997.
• Kur’ân-ı Kerim Meâli. Haz. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2014.
• Merginâni, Burhanüddin Ebu’l-Hasan Ali b. Ebû Bekir. Delilleriye Hanefi Fıkhı El-Hidâye-C. 4. Çev. Ahmed Meylânî. İstanbul: Kahraman Neşriyat, t.y.
• Molla Hüsrev. Kaynaklarıyla Büyük İslâm Fıkhı (Gurer ve Dürer Tercümesi). C. 4. Çev. Arif Erkan. İstanbul: Eser Neşriyat, 1980.
• Netîcetü’l Fetâva. Der. es-Seyyid Ahmed Efendi ve es-Seyyid Hafız Mehmed b. Ahmed el-Gedûsî. İstanbul: Klasik Yayınları, 2014.
• Nomer, Halûk Nami ve Mehmet Serkan Ergüne. Eşya Hukuku. İstanbul: On İki Levha, 2017.
• Oğuzman, M. Kemal, Özer Seliçi ve Saibe Oktay Özdemir. Eşya Hukuku. İstanbul: Filiz, 2021.
• Özmen, Ethem Sabâ. Devre Mülk Hakkı. Ankara: Olgaç, 1988.
• Özen, Burak. “Paylı Mülkiyete İlişkin Paradigmalar ve Türk Medeni Kanunu’nun Tutumu.” MEF Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, no.2 (2023): 153-177.
• Öztaş, İlker. Paylı Mülkiyette Paydaşın Kullanma ve Yararlanma Hakkı. İstanbul: On İki Levha, 2011.
• Sağlam, Hadi. “İslâm fıkıh Doktrininde Müşterek Mülkiyetin Taksiminde Muhdesatın Durumu (İştirak ve Müşterek Araziler Örneği).” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16, no. 2 (2012): 365-415.
• Sami, Şemseddin. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Nadir Eserler Kitaplığı, 2016.
• Schmid, Jörg ve Bettina Hürlimann Kaup. Sachenrecht. Zürich, Basel, Genf: Schulthess Juristische Medien AG, 2003.
• Schulze-Wenck, Horst. Handkommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch. Hrsg. Walter Erman, (Kommentierung zu BGB § 746). Münster/Westf.: Aschendorffsche Verlagsbuchhandlung, 3. Aufl., 1962.
• Serahsî, Ebubekir Muhammed b. Ahmed. Mebsût. Ed. Mustafa Cevat Akşit. İstanbul: Gümüşev Yayıncılık, 2008.
• Seydişehrî, İbn’ul-Emîn Mahmud Esad. Fıkıh Usûlü/Telhîs-u Usûl-i Fıkıh. Haz. Talha Alp. İstanbul: Yasin Yayınevi, 2011.
• Sirmen, A. Lâle. “Yeni Türk Medenî Kanununda Paylı Mülkiyete İlişkin Düzenlemeler.” İç. Turgut Kalpsüz’e Armağan, 729-740. Ankara: Turhan, 2003.
• Sirmen, A. Lâle. Eşya Hukuku. Ankara: Legem, 2023. Şa’bân, Zekiyüddin. İslam Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l Fıkh). Çev. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
• Şeyhülislam Feyzullah Efendi. Fetâvâ-yı Feyziye. Haz. Süleyman Kaya. İstanbul: Klasik Yayınları, 2009.
• Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi. Behcetü’l-Fetâvâ. Haz. Süleyman Kaya vd. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
• Tekinay, Selâhattin Sulhi, Sermet Akman, Haluk Burcuoğlu, Atillâ Altop. Tekinay Eşya Hukuku-Cilt I. İstanbul: Filiz, 1989.
• Türcan, Talip. “İslam Hukukunda Muhâyee ve Türk Hukukundaki Devre Mülk Kurumları Arasında Bir Mukayese.” Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Cumhuriyetimizin 77. Yılına Armağan), no. 7 (2000): 83-102.
• Zeydân, Abdülkerim. Fıkıh Usûlü. Çev. Ruhi Özcan. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1993.
• Zuhaylî, Vehbe. İslâm Fıkıh Ansiklopedisi. C. 7, İstanbul: Feza Yayıncılık, 1990.