Determination of Stress sources, Ways to Cope with Stress and School-Family Life Conflict Levels of Teachers

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 183 - 218, 01.06.2020

Alper Engin Melek İpek

Öz

In this study, stress sources of teachers, ways to cope with stress and
school-family life conflict levels of teachers were tried to be determined.
The research was carried out with 210 teachers working in 18 schools
consisting of kindergarten, primary school, middle school and high school
under the Ministry of Education in Fındıklı district of Rize. The data of the
study were obtained by using the scale of "Stress Sources of Teachers'
Stress and Determination of Ways of Coping Scale" developed by Doğan
(2008) and "Work-Family Conflict Scale" developed by İbrahim Efe
Efeoğlu (2006). As sources of stress of teachers; they mostly see school
opportunities and supervision problems and communication with
colleagues and students. In addition, it was found that teachers mostly use
methods such as having positive dialogues, spending time with their loved
ones and dealing with their hobbies in coping with these stress factors. The
most important finding of the teachers regarding the conflict between work
and family life is that they have to change their plans about their families
due to their job responsibilities. At the level of family work conflict,
postponing what to do about work because of the needs of family-home
life has also emerged as a conflict area.

Anahtar Kelimeler

Teacher,, Stress Source,, Work Family Life Conflict

Öğretmenlerin Stres Kaynakları, Stresle Baş Etme Yolları ve Okul - Aile - Yaşam Çatışma Düzeylerinin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışmada öğretmenlerin stres kaynakları, stresle baş etme yolları ve öğretmenlerin okul-aile-yaşam çatışma düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma, Rize’nin Fındıklı ilçesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liseden oluşan 18 okulda görev yapmakta olan 210 öğretmenle yürütülmüştür. Araştırmanın verileri, Doğan (2008)’ın geliştirdiği “Öğretmenlerin Stres Kaynakları ve Baş Etme Yollarının Belirlenmesi Ölçeği” ve İbrahim Efe Efeoğlu (2006) tarafındsan geliştirilen “İş-Aile Yaşam Çatışması Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, öğretmenlerin stres kaynağı olarak; en fazla okul olanakları ve denetim sorunları ile meslektaşlar ve öğrenciler ile olan iletişimi görmekte olduklarını belirlemiştir. Ayrıca, öğretmenlerin bu stres faktörleri ile başa çıkmada; en çok olumlu diyaloglarda bulunmak, sevdikleriyle zaman geçirmek ve hobileri ile ilgilenmek gibi yöntemleri kullandıkları bulgulanmıştır. Öğretmenlerin iş-aile-yaşam arasındaki çatışmaya ilişkin, belirlenen en önemli bulgu ise iş sorumlulukları nedeniyle aileleriyle ilgili planlarını değiştirmek zorunda kalmalarıdır. Aile-iş çatışması düzeyinde ise aile-ev yaşantısının gereksinimleri nedeniyle iş ile ilgili yapılması gerekenlerin ertelenmesi de bir çatışma alanı olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen,, Stres Kaynağı,, İş-Aile Yaşam Çatışması

Kaynakça

• [1] Allen, R. J. (1983). Human stress: Its nature and control. NY: Macmillan.
• [2] Aslan, H., & Çeçen, A. R. (2007). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine Göre Mizah Tarzlarının İncelenmesi. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• [3] Ataklı, A. (2003). Öğretmenlerde Stres ve İş Memnuniyeti. Çağdaş Eğitim Dergisi.
• [4] Baltaş, A. & Baltaş, Z. (2008). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• [5] Baltaş, Z. & Baltaş, A. (2002). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• [6] Baltaş, Z. & Baltaş, A. (2013). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitapevi. 216
• [7] Biricik, Y. (2018). Akademik Personelin Örgütsel Stres Kaynakları Ve Stresle Başa Çıkma Düzeylerinin Öğrenilmiş Güçlülük Yönünden Değerlendirilmesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Kış Sporları Ve Spor Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• [8] Covey, R. (2005). 8’inci Alışkanlık - Bütünlüğe Doğru. İstanbul: Sistem Yayıncılık,54.
• [9] Doğan, F. (2008). Sınıf Öğretmenlerinin Stres Kaynakları ve Baş Etme Yolları. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• [10] Eckles, R. V. (1987, 2 30). Stress-Making Friends with the Enemy. Business Horizons, s. 74-78.
• [11] Efeoğlu, İ. E. (2006). İş Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Yayınlanmış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• [12] Gültekin, F. (2008). Stres Kaynakları İle Kariyer Yönetiminin Etkileşimi: Borsa Aracı Kurum Çalışanları Üzerinde Bir Uykulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• [13] Ivancevich, J. M., & Matteson, M. T. (1990). Organizational Behavior and Management. MA: Irwin.
• [14] Karasar, N. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel.
• [15] Koçak, N. (2014). Sınıf Öğretmenlerinin Örgütsel Kaynaklarının İncelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• [16] Kreitner, R., & Kinicki, A. (1989). Organizational Behavior. Homewood. IL: Irwın [17] Luthans, F. (1995). Organizational Behavior. İngiltere: McGraw Hill.
• [18] Moorhead, G., & Griffin, R. W. (1989). Organizational Behavior. Fransa: Houghton Mifflin.
• [19] Nagel, L., & Brown, S. (2003). The ABCs of Managing Teacher Stres. Educational Research, Controversy and Practices, 14-22.
• [20] Netenmeyer, R. G., Boles, J. S., & Mcmurrian, R. (1996). Development and Validation of Work- Family Conflict and Family-Work Conflict Scales. Journal of Applied Psychology, 80,400-409.
• [21] Ömeroğlu, M. (2015). Anaokulu Öğretmenlerinin Okuldaki Stres Belirtileri, Stres Kaynakları, Bu Stres Kaynakları İle Başa Çıkma Yolları Ve Yaşadıkları Örgütsel Stresin Performanslarına Etkisi Nedir? Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• [22] Poyraz, E. (2009). İlköğretim ve Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Stres Kaynakları ve Stresle Baş Etme Yolları. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• [23] Spector, P. (1997). Jobsatisfaction: Application, Assessment, Causesand, Consequences, California: Page Publications.
• [24] Stoebe, J. & Rennert, D. (2008). Perfectionism in school teachers: Relations With stress appraisals, coping styles, and burnout. Anxiety, Stress, ve Coping. Anxiety, Stress, ve Coping.
• [25] Şanlı, Ö. (2017). Öğretmenlerin Algınanan Stres Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilgiler Dergisi, 393.
• [26] Turna, H. (2014). Öğretmenlerin Stres Kaynakları ve Stresle Baş Etme Yolları (Edirne İli - Keşan İlçesi Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• [27] Vinokur, A. D. Pierce, P. F. & Buck, C. L. (1999). Work-Family Conflicts of Women in the Air Force: Their Influence on Mental Health and Functioning. Journal of Organizational Behavior, 20, 865-878.
• [28] Voydanoff, P. (2005). Consequences of Boundary-Spanning Demands and Resources for Work-To-Family Conflict and Perceived Stress. Journal of Occupational Health Psychology, 491-5003.
• [29] Wallace, J. E. (2001). Explainingwhylawyerswanttoleavethepractice of law. Jerry Van Hoy (ed.) Legal Professions: Work, Structureand Organization, 117-145.
• [30] Yıldırım, F. (2008). Sınıf Öğretmenlerinin Stres Kaynakları ve Baş Etme Yolları (Kilis Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Eğitimleri Enstitüsü.
• [31] Zabel, R. H., & Zabel, M. K. (1982). Factors in Burnout among Teachers of Exceptional Children. Exceptional Children, 261-263.