Türkiye’de Epilepsili Çocuklara Yönelik Gerçekleştirilen Tezlerin İçerik Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 15 - 40, 01.02.2021

Hatice Yıldız Rukiye Elmas

Öz

Amaç: Bu araştırmada, Türkiye’de gerçekleştirilen epilepsi tanısı almış 0-18 yaş grubu çocuklara yönelik tezlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Tarama modelinin kullanıldığı araştırmada 2009-2019 yılları arasında gerçekleştirilmiş tezler ele alınmıştır. Tarama modeline dayalı olarak yapılan araştırma sonucunda ulaşılan tezlerden elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiş ve kategorilere ayrılmıştır. Her bir kategorideki tezler çalışmaları yılları, metodolojisi ve ortaya çıkan ana bulgular yönünden incelenmiş ve elde edilen sonuçların önemine yönelik uygun açıklamalara yer verilmiştir.
Bulgular: Son on yılda gerçekleştirilmiş 40’ı uzmanlık tezi, 13’ü yüksek lisans tezi ve 2’si doktora tezi olmak üzere toplam 55 çalışma ele alınmıştır. Bu çalışmalardan 43’ü tarama modeli, 9’u deneysel çalışma, 3’ü boylamsal çalışmadır. Çalışmalar hastalıkla ilişkili sorunlar ve yaşam kalitesi (13 çalışma), hastalık hakkında yapılan bilgilendirme ve eğitimin etkisi (6 çalışma), risk faktörleri (3 çalışma), epilepside sınıflandırma ve epilepsili hastaların özellikleri (10 çalışma), fizyolojiyle ilgili (6 çalışma), biyokimyasal ve genetikle ilgili (7 çalışma), tedavi yöntemlerinin etkileri ve etkinliğine yönelik (10 çalışma) olmak üzere yedi kategoride incelenmiştir. Her bir kategorideki tez çalışmalarına ilişkin ayrıntılı bilgi verilmiş ve aynı kategorideki tez çalışmalarının ana bulguları incelenmiştir.
Sonuç: Çalışmadan elde edilen bulgulara göre en fazla tarama modelinin kullanıldığı, epilepsiyle ilgili yaşanan sorunlar ve yaşam kalitesine yönelik yapılan çalışmaların en fazla olduğu belirlenmiştir. Epilepsi tanılı çocuklara yönelik girişimsel çalışmaların ve hasta eğitimi ve risk faktörlerinin belirlenmesine yönelik çalışmaların yeterli olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Epilepsili çocuk, Lisansüstü tez, 0-18 yaş

Evaluations of Postgraduate Dissertations about Epileptic Children in Turkey by Using Content Analysis Method

Öz

Aim: This study was directed towards reviewing postgraduate dissertations about children diagnosed as epilepsy between the ages of zero and eighteen years.
Methods: The study, using the survey method, included postgraduate dissertations conducted between 2009 and 2019. Data obtained from the dissertations through the survey model were analyzed with the content analysis and classified into categories. The dissertations in each category were examined in terms of the year when they were published, methodology and obtained findings. The results were explained in accordance with their importance.
Findings: A total of 55 dissertations have been performed in the last 10 years; of 55 dissertations, medical doctors performed 41, MSc students performed 13 and two were performed by PhD students. Of all these studies, 43 used the survey method, nine had an experimental design and three were longitudinal. Of all the dissertations, thirteen were about problems due to epilepsy and the quality of life, six were about effects of provision of information and education about the disease, three were about risk factors, ten were about stages of epilepsy and characteristics of epileptic patients, six were about physiology, seven were about biochemical and genetic features of the disease and ten were about effects and effectiveness of treatment methods.
Conclusion: The most frequently used research design is the survey model and most of the studies are about problems due to epilepsy and the quality of life. There have been very few studies about interventions in epileptic children, patient education and risk factors.

Anahtar Kelimeler

Epileptic child, Postgraduate dissertation, 0-18 ages

Kaynakça

• [1] Guberman A, Bruni J. Essentials of clinical epilepsy. 2nd ed. Wildwood Avenue: Butterworth-Heinemann Medical; 1999. 1-50 p.
• [2] Kurul SH. (2016). Çocukluk Çağı Epilepsisinde yeni tanısal yaklaşımlar: genetik alanındaki gelişmeler neyi değiştirdi? Türkiye Klinikleri J Pediatr 2016; 25(1):34-51.
• [3] Narlı N, Yıldızdaş Y, Bayazıt K. Pediatrik Tanı ve Tedavide Pratik Yaklaşımlar. 2. Baskı İstanbul Nobel Tıp Kitapevi; 2007. s.1103-8.
• [4] Willmore LJ, Ueda Y. Genetics of epilepsy. J Child Neurol 2002; 17(Suppl 1):18-27.
• [5] Zamani GR, Mohammadi M, Ashrafi MR, Karimi P, Mahmoudi M, Badv RS, et al. The effects of classic ketogenic diet on serum lipid profile in children with refractory seizures. Acta Neurologica Belgica 2016; 116(4):529-534. DOI:10.1007/s13760-016-0601-x
• [6] Aaberg KM, Gunnes N, Bakken IJ, Søraas CL, Berntsen A, Magnus P, et al. Incidence and prevalence of childhood epilepsy: a nationwide cohort study. Pediatrics 2017;139(5) e20163908.
• [7] Loiselle KA, Ramsey RR, Rausch JR, Modi AC. Trajectories of health-related quality of life among children with newly diagnosed epilepsy. Journal of pediatric psychology 2016; 41(9): 1011-1021. DOI:10.1093/jpepsy/jsw019
• [8] World Health Organization. Epilepsy. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/epilepsy (Accessed June 2019)
• [9] Koh S. Role of neuroinflammation in evolution of childhood epilepsy. Journal of child neurology 2018;33(1):64-72. DOI: 10.1177/0883073817739528
• [10] Ayta S, Korkmaz B. Epileptik sendromlarda bilişsel işlev bozuklukları. Epilepsi 2014;20(Ek 1):37-45 DOI: 10.5505/epilepsi.2014.70894
• [11] Büyüköztürk Ş, Kılıç-Çakmak E, Erkan-Akgün Ö, Karadeniz Ş, Demirel, F. Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık; 2009.
• [12] Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 8. Basım, Ankara: Seçkin Yayıncılı; 2011. s.187, 227.
• [13] YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ (Erişim: 15.02.2019).
• [14] Yıldırım Ü. 6-18 Yaş Arası Epilepsili Çocuklarda Uyku Bozukluklarını Tarama Amaçlı Anket Çalışması (Tıpta Uzmanlık Tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara, 2019.
• [15] Bal, B. Epilepsi Tanılı Çocuklarda Ve Annelerinde Anksiyete Depresyon Sıklığı İle Ebeveyn Tutumunun Bu Çocuklardaki Anksiyete Depresyon Üzerine Etkisinin İncelenmesi (Tıpta Uzmanlık Tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul, 2018.
• [16] Özmen S. Epiilepsili Çocuklarda Ve Ebeveynlerinde Psikopatoloji, Yasam Kalitesi Taraması (Tıpta Uzmanlık Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 2012.
• [17] Tanrıverdi M. Epilepsili Çocuklarda Motor Gelişim Seviyesinin Aktivite Düzeyi Ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul, 2014.
• [18] Yolal Şİ. Epilepsili Çocuklarda Uyku Bozuklukları (Tıpta Uzmanlık Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne, 2012.
• [19] Köse, S. Epilepsi Hastalığına Sahip Çocukların ve Ebeveynlerinin Damgalanma Algılarının Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 2016.
• [20] Doğan ŞA. Epilepsi Tanısı Alan Adölesanların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, 2012.
• [21] Güner F. Epilepsi Tanısı İle İzlenen 8 – 12 Yaş Çocuklarda Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Etmenlerin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul, 2015.
• [22] Harmancı HS. Epilepsili Çocuk ve Ergenlerde Psikopatoloji, Yaşam Kalitesi ve Aile Boyutu (Tıpta Uzmanlık Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2013.
• [23] Güven ŞT. Epilepsili Çocuklarda Nöbet Öz-Yeterlik Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya, 2013.
• [24] Çolak M. Epilepsisi Olan Çocuklarda Psikiyatrik Bozukluklar Ve Psikiyatrik Bozuklukların Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi (Tıpta Uzmanlık Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, 2012.
• [25] Çoksan SY. Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği IV ile Absans Epilepsi Hastası Çocukların Bilişsel Profillerinin ve Akademik Başarılarının İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin, 2018.
• [26] Özkan S. Epilepsili Çocukların Bazı Özelliklerinin Okul Yaşantısına Etkisinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Koç Üniversitesi, İstanbul, 2017.
• [27] Şahin S. Çocukluk Çağı Epilepsilerinde Çocuk Yaşam Kalitesi, Çocuk ve Ebeveyn Anksiyetesi: Hastalık Eğitiminin Rolü (Tıpta Uzmanlık Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir, 2011.
• [28] Avcı Ö. Eğitimin Epilepsili Çocuk ve Annelerinin Hastalığı Yönetme, Kaygı ve Yaşam Kalitesine Etkisi (Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 2010.
• [29] Turan FD. Epilepsi Hastalığı Olan Çocuk Ve Ebeveynlerine Yönelik Hazırlanan Modüler Eğitim Programının Hastalık Yönetimine Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya, 2015.
• [30] Güven ŞT. Ergen Ve Ebeveynlerine Yönelik Geliştirilen Web Tabanlı Epilepsi Eğitim Programının Etkinliğinin Değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya, 2018.
• [31] Demirbağ S. Planlı Eğitimin Epilepsili Çocuğun Yaşam Kalitesi ve Uyku Kalitesine Etkisinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, 2018.
• [32] Zararsız M. Epilepside Güvenliğin Sağlanmasına İlişkin Çocuğa ve Ebeveynlere Verilen Eğitimin Etkililiğinin Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin, 2009.
• [33] Öncü D. Çocukluk Çağı Dirençli Epilepsilerinde Risk Faktörlerinin Belirlenmesi (Tıpta Uzmanlık Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep, 2018.
• [34] Arslan Ç. İlk Afebril Nöbette Epilepsi Gelişimi İçin Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi (Tıpta Uzmanlık Tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, 2017.
• [35] Çetinkaya F. Çocuk Nöroloji Polikliniğinde 2009-2012 Yılları Arasında Dirençli Epilepsi Tanısı Alan Hastaların Etiyolojik Değerlendirilmesi (Uzmanlık Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa, 2015.
• [36] Karabulut M. Çocukluk Çağı Epilepsilerinde Kalp Hızı Değişkenliği (Yandal Uzmanlık Tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ, 2014.
• [37] İnce T. Çocukluk Çağı Selim Epilepsi Tanıları İle İzlenen Hastalarda, Nöromotor Olgunlaşmanın Değerlendirilmesi (Tıpta Uzmanlık Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2016.
• [38] Sırtbaş G. Epilepsili Çocuklar ve Sağlıklı Yaşıtlarının Fiziksel Uygunluklarının Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2018.
• [39] Herdem B. Helikobakter Pylori Enfeksiyonu İle Çocukluk Çağı Epilepsileri Arasındaki İlişki (Tıpta Uzmanlık Tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara, 2017.
• [40] Ölçülü BC. Otizmli Çocuklarda Epilepsi Birlikteliği (Tıpta Uzmanlık Tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul, 2017.
• [41] Taşkent, İ. Pediatrik Yaş Grubu Primer İdiyopatik Parsiyel Epilepsi Hastalarında Bilateral Hipokampus Volümlerinin ADC Değerleri İle Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ, 2017.
• [42] Ünver O. 2004-2009 Tarihleri Arasında Kliniğimize Başvuran Epilepsi Tanılı Olguların Sınıflandırılması ve İzlemine Yönelik Geriye Dönük Değerlendirme (Tıpta Uzmanlık Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2011.
• [43] Haşlak F. 2011-2014 Yılları Arasında Çocuk Nörolojisi Servisine Yatan Epilepsi Hastalarının Özellikleri (Tıpta Uzmanlık Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2016.
• [44] Aktar F. Ailesel Epilepsi ve/veya Mental Motor Retardasyonlu Çocuklarda Klinik, Laboratuvar ve Pedigri İncelemeleri (Tıpta Uzmanlık Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van, 2011.
• [45] Ünal G. Ailesel Epilepsi, Motor ve/veya Zihinsel Yetersizlikli Çocuklarda Klinik, Laboratuvar ve Pedigri İncelemeleri (Tıpta Uzmanlık Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, 2015.
• [46] Aykurt A. Çocuklarda Epilepsi Varlığında Eferent İşitme Sisteminin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara, 2017.
• [47] Çaylak A. Çocukluk Çağı Absans Epilepsili Hastalarda Anizotropik Difüzyon Ve Ortalama Difüzyon Değerlerinin Tanısal Katkıları (Tıpta Uzmanlık Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 2014.
• [48] Balık SK. Çocukluk Çağı Epilepsilerinde Beyin Manyetik Rezonans Görüntüleme Bulguları ve Bulguların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (Tıpta Uzmanlık Tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır, 2013.
• [49] Akgül H. Epilepsi Tanısı İle Takip Edilen Çocukların Klinik Demografik Ve Laboratuvar Bulgularının Retrospektif Olarak Değerlendirilmesi (Tıpta Uzmanlık Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, 2016.
• [50] Alan S. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi’nde Uzun Süreli Video-Eeg Moniterizasyonu Yapılan Hastalarda Nöbet ve Epilepsi Sendrom Sınıflaması.(Tıpta Uzmanlık Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2009.
• [51] Ayaz M. Rolandik Epilepsi Tanısı Alan Çocuklarda Frontal Lob İşlevlerine Odaklanan Nörobilişsel ve Ruhsal Değerlendirme (Tıpta Uzmanlık Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli, 2009.
• [52] Koska S. Çocukluk Çağı Epilepsilerinde Kcnj10 Gen Polimorfizmlerinin Rolü (Tıpta Uzmanlık Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep, 2011.
• [53] Yılmaz BŞ. Dirençli Epilepsili Çocuklarda Il-1 Gen Polimorfizmlerinin Sıklığı (Tıpta Uzmanlık Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin, 2011.
• [54] Çalık M. Dirençli Epilepsili Çocuklarda ve Sağlıklı Kontrollerde Serum S-100b Düzeylerinin Karşılaştırılması (Yandal Uzmanlık Tezi). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa, 2013.
• [55] Per H. Dirençli Epilepsili Çocuklarda Selenyum ve Bor Düzeylerinin Serum Ve İdrarda Değerlendirilmesi (Yan Dal Uzmanlık Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 2010.
• [56] Kayacan UR. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Acil Servisine Başvuran Febril Konvülziyon veya Epilepsi Nedeniyle Takip Edilen Hastaların Sosyodemografik Biyokimyasal ve Etyolojik Yönden Değerlendirilmesi (Tıpta Uzmanlık Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin, 2018.
• [57] Karaca SE. (2011). Serebral Palsili, Epilepsili Ve Serebral Palsi Epilepsi Birlikteliği Olan Çocuklarda Kemik Mineral Dansitesi Bozukluklarının Değerlendirilmesi (Uzmanlık Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, 2011.
• [58] Başman E. Yeni Tanılı Epilepsi ve Febril Konvülziyon Hastalarında Otoimmünitenin Araştırılması (Uzmanlık Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu,2011.
• [59] Dolgun M. Çocukluk Çağı İlaca Dirençli Epilepsi Cerrahisinin Etkinliğine Ve Güvenilirliğine Yönelik Retrospektif Çalışma (Tıpta Uzmanlık Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2017.
• [60] Vural Ö. Dirençli epilepsili çocuklarda ilaç dışı tedavinin etkinliği (Tıpta Uzmanlık tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, 2011.
• [61] Ünal AS. Epilepsi Tanılı Hastalarda Tamamlayıcı Ve Alternatif Tedavi Yöntemlerinin Kullanımının Araştırılması (Tıpta Uzmanlık Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 2014.
• [62] İdris S. Levetirasetam’ın Çocukluk Çağı Epilepsilerinde Etkinliği (Tıpta Uzmanlık Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2009.
• [63] Haznedar P. Çocukluk Çağı Epilepsilerinde Levetirasetam ve Valproik Asit Tedavisinin Karaciğer Fonksiyonları, Plazma Serbest Karnitin Ve Lipid Peroksidasyonu İle Oksidatif Dna Hasarı Üzerine Etkileri (Tıpta Uzmanlık Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, 2017.
• [64] Aksoy A. Epilepsili Çocuk Hastalarda Antiepileptik İlaçların Kemik Parametrelerine ve Leptin Düzeylerine Etkilerinin Değerlendirilmesi (Yan Dal Uzmanlık Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 2009.
• [65] Atçı B. Çocukluk Çağı Epilepsi Hastalarında Tedavi Öncesi ve Tedavi Sonrası Serum İdrar ve Tükürük’te Ghrelin Ve Obestatin Düzeyleri (Tıpta Uzmanlık Tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ, 2009.
• [66] Arslan, M. (2015). Çocukluk Çağı Epilepsilerinde Levetirasetam Monoterapisinin Etkinliği (Yandal Uzmanlık Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya, 2015.
• [67] Çetin B. Epilepsi Hastası Çocuklarda Ketojenik Diyetin Epileptik Nöbet Sayısı Üzerine Etkisinin Araştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2013.
• [68] Özçelik AA. Topiramatın Prepubertal Epilepsili Çocuklarda Vücut Ağırlığı Ve Ghrelin, Leptin Ve Nöropeptid-Y Düzeylerine Etkisi (Yandal Uzmanlık Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara, 2009.
• [69] Oto R, Apak İ, Arslan S, Yavavlı A, Altındağ A, Karaca EE. Epilepsinin psikososyal etkileri. Klinik Psikiyatri 2004;7:210-214.