TÜRKİYE’DE HEMŞİRE GÜÇLENDİRME ARAŞTIRMALARI: BİBLİYOMETRİK VE İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 105 - 121, 01.06.2021

Hande Yeşilbaş , Filiz Kantek

Öz

Çalışmanın amacı, bibliyometrik ve içerik analizi yöntemini kullanarak Türkiye’deki hemşirelerin güçlendirmesini konu alan çalışmaların mevcut durumunu ortaya koymaktır. Araştırmada retrospektif tanımlayıcı araştırma modeli kullanıldı. Hemşirelikte güçlendirme alanında yapılan çalışmalara ulaşmak için Web of Science, Scopus, Pubmed, EBSCO Host, Google Scholar, ScienceDirect, Medline, Wiley Online Library, ULAKBIM, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi veri tabanları tarandı. Taramada ‘hemşire’, ‘hemşirelik’, ‘güçlendirme’, ‘güç’, ‘Türkiye’ anahtar sözcükleri Türkçe ve İngilizce olarak kullanıldı. Dahil edilme kriterlerine uygun 25 çalışma araştırmaya dahil edildi. Verilerin analizinde Excel ve verilerin görselleştirilmesinde UCINET (NetDraw) programları kullanıldı. 2006-2020 yılları arasında üretilen çalışmaların %80’i Türkçe, %56’sı yüksek lisans tez çalışmasıydı. Hacettepe Üniversitesi en üretken kurumdu ve çalışmaların %92’si tanımlayıcı çalışmaydı. En sık kullanılan anahtar kelimeler psikolojik güçlendirme, güçlendirme, hemşire, yapısal güçlendirme ve personel güçlendirmeydi. Sonuç olarak, Türkiye’de hemşire güçlendirme ile ilgili çalışmalar sınırlı sayıdadır ve daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Gelecek çalışmalarda hemşire güçlendirme ile çatışma yönetimi, örgüt kültürü, ayrılma niyeti, kariyer doyumu konularının incelenmesi literatürün genişlemesine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Güçlendirme, hemşire, hemşirelik, psikolojik güçlendirme, Türkiye, yapısal güçlendirme

Kaynakça

• KAYNAKLAR *Araştırmaya dahil edilen çalışmalar
• Al, U., Sezen, U., & Soydal, İ. (2012). Hacettepe Üniversitesi bilimsel yayınlarının sosyal ağ analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29(1),53-71.
• *Ay H.Ç. (2017). Hemşirelerin psikolojik güçlendirme algıları üzerinde atılganlık düzeylerinin etkisi. (Yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
• *Balçık E. (2013). Hemşirelerin yapısal güçlendirme algısı ve işe bağlı gerginlik düzeyleri.(Yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• *Balık, T., & Öztürk, H. (2016). Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin hemşirelik personelinin güçlendirilmesine ilişkin görüşleri. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3(3), 140-151.
• Başaran, S., & Duygulu, S. (2014). Hemşirelikte güç kavramının analizi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 1(3), 62-73.
• *Çankaya, M. (2018). Personel güçlendirmenin örgütsel etkililiğe katkısı üzerine bir alan araştırması.(Doktora tezi). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• *Dirik, H. F., & Intepeler, S. S. (2017). The work environment and empowerment as predictors of patient safety culture in Turkey. Journal of Nursing Management, 25(4), 256-265.
• *Durukan, S., Akyürek, Ç., & Coşkun, E. (2010). Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi’nde çalışan hemşirelerin örgütsel güven, güçlendirme ve bağlılık düzeylerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 411-434.
• *Ece, F. (2016). Hemşirelikte güçlendirmenin örgütsel bağlılık üzerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• *Engin, M. D. & Vatan, F. (2020). Hemşirelerin Örgüt Kültürü ve Güçlendirme Algılarının İncelenmesi, Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 49(7), 102-114.
• *Eyüboğlu G. (2012). Hemşirelerin çevresel güçlendirme algıları ve problem çözmeye ilişkin öz değerlendirmeleri. (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• *Gençer, Ö. (2020). Onkoloji hemşirelerinin dillendirme davranışları ve belirleyicisi olarak örgütsel güven ve yapısal güçlendirme algıları. (Yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• *Gökalp, S. (2013). Lisansüstü hemşirelik öğrencilerinin stresle başa çıkma tarzları, psikolojik güçlendirme ve çatışma yönetimi stilleri (Yüksek lisans tezi), Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• *Gürhan, M. (2006). Hemşirelik hizmetleri yönetiminde çalışanları güçlendirme. (Yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hirt, J.,Buhtz, C, Mersdorf, B., Meyer, G. (2018). Representation of nursing scientists from german-speaking countries in high ımpact journals - a bibliometric publication analysis. Pflege, 31(1), 31-39.
• *İspir, Ö. (2020). Hemşirelerin güçlendirme algıları ve uygulamalar üzerinde kontrolleri: Hemşire ve hasta sonuçları. (Doktora tezi), İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Kantek, F., Kurnaz, H., & Yeşilbaş, H. (2019). Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi’nin bibliyometrik analizi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 6(3), 228-237.
• Karahan A. (2009). İnsan kaynaklarının geliştirilmesine katkısı açısından personel güçlendirme yaklaşımı: Afyon Kocatepe Üniversitesi Hastanesi örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 95-114.
• Karakütük, K., & Özdemir, Y. (2011). Bilim insanı yetiştirme projesi (BİYEP) ve öğretim üyesi yetiştirme programı’nın (ÖYP) değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 36(161),26-38.
• Karaman, S., & Bakırcı, F. (2010). Türkiye’de lisansüstü eğitim: Sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 94-114.
• Koçel T. (2013). İşletme Yöneticiliği. 14. Baskı. Beta Basım Yayım, İstanbul, 408-419.
• Kurtluk, E. (2019). Hemşirelikte yapısal ve psikolojik güçlendirme uygulamalarının karşılaştırmalı değerlendirmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 1(2), 116-121.
• *Küçüksarı, T. (2020). Hemşirelikte personel güçlendirmenin iş performansı ve bakım davranışları ile ilişkisi.(Yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• *Kütahya, D.(2019). Yönetici hemşirelerin güçlendirme algıları ve liderlik uygulamaları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi.(Yüksek lisans tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Miri, S.A., Mansor N.N.A., Alkali A., Chikaji A. (2014). The role of first line nurse manager. Review of European Studies, 6(4),31-41.
• *Özbas, A. A., & Tel, H. (2016). The effect of a psychological empowerment program based on psychodrama on empowerment perception and burnout levels in oncology nurses: Psychological empowerment in oncology nurses. Palliative & Supportive Care, 14(4), 393.
• *Özdemir, E.K. (2018). Hemşirelerin örgütsel iklim ve psikolojik güçlendirmeye ilişkin değerlendirmeleri.(Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• *Öztürk, H. (2010). Yoğun bakımlarda çalışan hemşirelerin güçlendirme algısı ve ortamı güçlendirme açısından değerlendirmeleri. (Yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pena-Ibanez, F., & Ruiz-Iniguez, R. (2019). The most cited articles in Spanish nursing (1997-2016): a bibliometric analysis. Rqr Enfermeria Comunitaria, 7(1), 5-25.
• Randall L. (2006). Enhancing the academic life of the midcareer professional. Senate Forum, 22(1), 1-20.
• Scott, S. D., Profetto‐McGrath, J., Estabrooks, C. A., Winther, C., Wallin, L., Lavis, J. N. (2010). Mapping the knowledge utilization field in nursing from 1945 to 2004: A bibliometric analysis. Worldviews on Evidence‐Based Nursing, 7(4), 226-237.
• *Şalgam, H.M. (2017). Akreditasyon belgesine sahip özel hastanelerdeki hemşirelerin, güçlendirme algıları ve yöneticilerinin liderlik davranışını algılamaları. (Yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. *Şen, G. (2010). Üçüncü basamak sağlık kuruluşlarında çalışan hemşirelerin personel güçlendirme algılamalarına ilişkin bir uygulama: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi örneği, (Yüksek lisans tezi), Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Tahamtan, I., Safipour Afshar, A., & Ahamdzadeh, K., 2016. Factors affecting number of citations: a comprehensive review of the literature. Scientometrics 107(3), 1195–1225.
• Tayfun, A., Ülker, M., Gökçe, Y., Tengilimoğlu, E., Sürücü, Ç., & Durmaz, M. (2018). Turizm alanında yiyecek ve içecek ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(2), 523-547.
• Tekneci, P. D. (2013). Türkiye adresli spor alanındaki bilimsel yayınların bibliyometrik analizi. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4(3),76-91.
• Tolay, E., Sürgevil, O. ve Topoyan, M. (2012). Akademik çalışma ortamında yapısal ve psikolojik güçlendirmenin duygusal bağlılık ve iş doyumu üzerindeki etkileri. Ege Akademik Bakış, 12, 449-465.
• Trus, M., Razbadauskas, A., Doran, D., & Suominen, T. (2012). Work‐related empowerment of nurse managers: A systematic review. Nursing & Health Sciences, 14(3), 412-420.
• *Turgay, A.S. (2006). Yataklı tedavi kurumunda çalışan hemşirelerin yapısal güçlendirme algısı beklenen personel devri ve buna ilişkin bir örnek, (Yüksek lisans tezi), D okuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• *Türe, A., & Akkoç, İ. (2020). The mediating role of social support in the effect of perceived organizational support and psychological empowerment on career satisfaction in nurses. Perspectives in Psychiatric Care, 56:985–993.
• *Yıldız, A., Kaya, S., Teleş, M., & Korku, C. (2020). The effect of nurses’ empowerment perceptions on job safety behaviours: a research study in Turkey. International Journal Of Occupational Safety And Ergonomics. 26(3), 489-496.
• *Yılmaz, A. (2019). Servis sorumlu hemşirelerine uygulanan güçlendirme programının güçlendirme hemşirelik uygulamaları üzerinde kontrol ve hasta güvenliği kültürüne etkisi. (Doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, A., Yazgan, E. Ö., Barış, D. U. R., Salman, F., & Demir, A. (2017). Türkiye’de hemşirelik lisansüstü tezlerinin yayın olma durumu: Bibliyometrik çalışma 1977-2016. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 19(3), 34-44.
• *Yürümezoğlu, H.A, & Kocaman, G. (2019). Structural empowerment, workplace incivility, nurses’ intentions to leave their organisation and profession: A path analysis. Journal of Nursing Management, 27(4), 732-739.