ENERJİ YATIRIMLARINDA KAMU-ÖZEL İŞBİRLİĞİ (KÖİ) MODELİ: KURAMSAL ÇERÇEVE

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 4, 48 - 61, 30.04.2018

İrfan Kalaycı

Öz

Bu çalışmanın konusu ve amacı, kamu-özel işbirliği (KÖİ) modelinin enerji yatırımlarındaki rolünü kuramsal düzeyinde incelemektir. Günümüzde enerji yatırımları vaat ettiği kârdan dolayı özel girişimcilerin ilgisini çekerken, taşıdığı potansiyel risklerinden dolayı da devletin düzenleme ve denetim yapmasını gerektirmektedir. KÖİ modeli geçmişte olduğu gibi şimdi de farklı şekillerde uygulanmaktadır. KÖİ modelinin en yaygın çeşitlemeleri arasında “yap-işlet”, “yap-işlet-devret”, “kiralama”, vs. bulunmaktadır. Bu uygulamalara göre kamu mali gücü artmakta, kamu-özel kesim arasında risk paylaşılmakta, yatırım projeleri daha hızlı finanse edilmekte, girişimcilik ve yenilikçilik desteklenmekte, ayrıca ekonomi daha hızlı büyüyebilmektedir. KÖİ modelinin bir dizi üstün ve zayıf tarafı bulunmaktadır. Enerji yatırımlarının KÖİ’nin cazibe çemberine girmesinin en önemli nedeni toplam enerji üretimini ve verimliliğini arttırmak, enerji kaynaklarını çeşitlendirmek ve enerji ithalatını azaltmaktır. Enerji yatırımlarının KÖİ modeliyle gerçekleştirilmesi hususunda Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü’nün önerileri dışında Avrupa Birliği’nin kararları vardır.

Anahtar Kelimeler

Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) Modeli, Enerji Yatırımları-KÖİ İlişkisi

Kaynakça

• ALLOISIO, I. (2014): “Public-Private Partnerships: a focus on Energy Infrastructures and Green Investments”, Public-Private Partnerships: a focus on Energy Infrastructures and Green Investments, , ICCG, FEEM and CMCC, ”, ICCG Reflection No. 22/April.
• BENES, M. ve O. STARY (2009), “Economic Risk in Energy Projects”, Czech Technical University in Prague Faculty of Electrical Engineering, IAEE.
• CORNER, D. (2005), “The United Kingdom Private Finance Initiative: the challenge of allocating risk”, in The Challenge of Public– Private Partnerships: Learning from International Experience, G.Hodge ve C. Greve (Ed.), Edward Elgar Cheltenham, UK, 44-61.
• DELOITTE (2006), Closing the Infrastructure Gap: The Role of Public-Private Partnerships, A Deloitte Research Study. http://www.tmb.org.tr/arastirma_yayinlar/tmb_ 0483 fiec_ppp_ Deloitte.pdf (20/6/2016)
• ETKB-TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2016), Strateji Geliştirme Başkanlığı, Dünya ve Ülkemiz Enerji ve Tabii Kaynaklar Görünümü (1 Nisan 2016 İtibariyle), Ankara, Temmuz 2016.
• GREVE, C. ve G. HODGE (2011), “Transparency in Public-Private Partnerships: Some Lessons from Scandinavia and Australia”, Paper for the 1st Global Conference on Transparency Research, Rutgers University, Newark, 19-20 May.
• HAJDUKA, A.-K. (2014), “PPPs in the Energy Sector (Including Renewables) General Overview”, UNECE, July 10.
• IEA-International Energy Agency (2011), Joint Public-Private Approaches for Energy Efficiency Finance: Policies to scale-up private sector investment, IEA Publications, Paris, Dec.
• IEA (2016), World Energy Investment 2016, Sept.
• LEIBENSTEIN, H. (1966), “Allocative efficiency versus x-efficiency”, American Economic Review, 56 (3), 392-415.
• LEIBENSTEIN, H. (1973), “Competition and x-efficiency: Reply”, The Journal of Political Economy, 81 (3), 765-777.
• KB-TC Kalkınma Bakanlığı (2012), Dünyada ve Türkiye’de Kamu-Özel İşbirliği Uygulamalarına İlişkin Gelişmeler, Yatırım Proğramlama izleme ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü, Ankara.
• KUMARASWAMY, M. ve X. Q. ZHANG (2001), “Governmental role in BOT-led infrastructure development”, International Journal of Project Management, Vol.19, Issue 4, May, 195–205.
• PALMER, G. (2009), “Public-Private Partnership, Literature Review”, Aid Delivery Methods Programme, http://www.docin.com/p-480631629.html (30/6/2016)
• RUHANSHYANKIKO, J.-F. ve and E. B. YEHOUE (2006), “Determinants of Public-Private Partnerships in Infrastructure”, IMF Eorking Papers, WP/06/99, April.
• SAMBUCINI, Gianluca (2011), “Energy Efficiency 21 Programme & Global Energy Efficiency 21 Recent developments,” 19th OSCE Economic and Environmental Forum: “Promotion of common actions and co-operation in the OSCE area in the fields of development of sustainable energy and transport”, Vienna, 7-8 Feb.
• SCHMIDT, J. (2010), “Energy investments: Siemens Financial Services Perspective”, Siemens AG, Geneva, Nov. 22.
• TALUS, K. (2013), EU Energy Law and Policy: A Critical Account, Oxford Univesity Press, Oxford.
• TADIMALLA, K. (2010), “Overview of PPP Experience in South Asia: Focus on India PPP Story,” Workshop on Public Private PartnershipsGovernment of Sri Lanka, Colombo, Dec. 13.
• THADDEN, G. ve D. FLÜTHMANN (2011), “PPPs and energy efficiency in Europe”, Europe Today, 04, http://www.eib.org/epec/epec/members/documents/europe-today-ppps-and-energy-efficiency-in-europe.pdf (8/7/2016)
• TUNÇ, G. ve E. ÖZSARAÇ (2015), “Türkiye’deki Kamu Özel İşbirliği Modelinin İyileştirilmesine Ait Öneriler” 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, İzmir, 14-16 Ekim.
• UNCTAD-United Nations Conference on Trade and Development (2003), Energy and Enviromental Services: Negotiating Objectives and Development Priorities, New York and Geneva.
• UNCTAD (2008), Managing the Request-Offer Negotiations under the GATS: Energy Services Contribution, New York and Geneva.)
• VAGLIASINDI, M. (2013), “Revisiting Public-Private Partnerships in the Power Sector”, The World Bank, Washington.
• WB (World Bank) (2016), “World Bank Group Support to Public-Private Partnerships; Lessons from Experience in Client Countries”, FY02–12